Αποκλειστική συνέντευξη!O κύριος Μετ.Μου.Δας
Αλεξανδρος Σταύρου
Posted On 27 Ιανουαρίου, 2010
Μιλήστε μου αρχικά για το μουσικό σας υπόβαθρο και πως αυτό κάποια στιγμή ενεπλάκη με την εκπαιδευτική καριέρα;
Εγώ ξεκίνησα απ΄την Φιλαρμονική του χωριού. Το χωριό μου παρά το ότι ήταν ορεινό χωριό, βρίσκεται στο κέντρο της Πελοποννήσου(κατάγεται απ’ τα Καλάβρυτα) είχε Φιλαρμονική .Εκεί έγινε η πρώτη μου εμπλοκή. Μετά ήρθα στην Αθήνα και σπούδασα στο Εθνικό Ωδείο και είχα ευτυχίσει να έχω δασκάλους πολύ καλούς όπως ο Βούρτσης, ο Βόκκος , ο Δραγασάκης , ο Ζόρας, ο Βασιλειάδης, ο Παπαϊωάννου.
Στο χωριό έκανα σαξόφωνο, αλλά στην Αθήνα που ήρθα για σπουδές, υποχρεωτικά έκανα πιάνο στο Ωδείο…αλλά δεν είμαι υπομονετικός άνθρωπος και είμαι και τεμπέλης . Στο πιάνο ,ας πούμε, για να ισχυρίζεσαι πως ξέρεις το όργανο προϋποθέτει δεκάδες ώρες αφιέρωσης σε βαθμό τρέλας. Είχα μια φίλη, η οποία χώρισε από τον βιολιστή άντρα της και μεταξύ αυτών που έλεγε για τον χωρισμό ήταν πως δεν μπορούσε να τον ακούει να παίζει συνέχεια την ίδια φράση. Και γι’αυτό, παίζω πολλά όργανα σαξόφωνο, μπάσο, κιθάρα , πιάνο αλλά δεν είμαι δεξιοτέχνης κι ούτε θα γινόμουνα ποτέ , θέλει ειδικής ψυχοσύνθεσης ανθρώπους, σπούδασα θεωρητικά ουσιαστικά.
Mετά τελείως τυχαία, όταν ήμουνα στο στρατό επειδή είχα ανάγκη από λεφτά, μου είπανε να πάω να διδάξω σε ένα ιδιωτικό σχολείο, να φτιάξω μια χορωδία με παιδιά. Εγώ έφτιαξα αυτή τη χορωδία έκανα δύο μαθήματα και την τρίτη φορά δεν με άφησαν απ’ το στρατό να φύγω, ξέρεις τα κλασσικά, πήγα στους ανθρώπους που το ‘χανε , επειδή δεν μου αρέσει να ταλαιπωρώ, να τους πω να το σταματήσουμε και μου λένε αυτοί: «Mα τι λέτε;Tα παιδιά δεν μπαίνουν στην τάξη άμα δεν έρθετε, ελάτε όποτε μπορείτε!» Και έτσι έγινε η εμπλοκή και άρχισα να διδάσκω με αποτέλεσμα να διδάξω όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης.
Τηλεοπτικές εκπομπές και σειρές
«η τηλεόραση αποδεικνύει το λαό, δεν τον καλλιεργεί»
Η εκπομπή σας «Σαν παιδικό τραγούδι» είχε κερδίσει το πρώτο βραβείο καλύτερης παιδικής εκπομπής. Tι θυμάστε από εκείνη την περίοδο;
Ήταν μια εκπομπή με την οποία δίδασκα ουσιαστικά μουσική απ’ την τηλεόραση, κάτι που απ’ ότι νομίζω δεν έχει ξαναγίνει. Έχω και ένα πολύ ωραίο απόσπασμα που διδάσκω υποτίθεται τις σκάλες, τις μαντζόρε και τις μινόρε και είναι ο Αντώνης ο Καφετζόπουλος που κάνει ένα γάιδαρο και μια άλλη ηθοποιός που κάνει την κότα. Είχα βάλει αυτά τα ζώα επειδή είναι πιο Ελληνικά και τα κράτησα πολλά χρόνια στην τηλεόραση. Ο γάιδαρος είχε ερωτευτεί την κότα και ενώ του μιλάει ο δάσκαλος που υπάρχει μέσα – ψεύτικος, κούκλος-για σκάλα μινόρε και μαντζόρε, αυτός μιλάει για τη σκάλα που θα ανέβει να φτάσει στο κοτέτσι που είναι η κότα. Υπήρχε επίσης ένα πιτσιρίκι κακομαθημένο , το οποίο είναι σύμβολο για μένα αυτό πάντα, το έκανε ο Σπύρος ο Μπιμπίλας.
«…ήταν η εποχή που κερδίσαμε τους μεγάλους μουσικούς, αυτά τα 400 χρόνια, πόσα είναι. Τώρα είναι η εποχή που κερδίζουμε τους μεγάλους τεχνολόγους»
Έχετε κάνει θέατρο, έχετε σκηνοθετήσει, είστε στιχουργός, μουσικός. Απ’ όλη αυτή την πολυπραγμοσύνη μου γεννήθηκε η ερώτηση αν θα θέλατε να δημιουργήσετε έναν ήρωα ή μια σειρά δικιά σας; Είχα δει βέβαια, ένα βίντεο με κάτι τενεκεδάκια για την ανακύκλωση.
Αυτό ήτανε κάτι για το οποίο θα μου επιτρέψεις να σου πω, ότι όχι απλώς παινεύομαι…πάλι σε λάθος εποχές έχω κάνει το πρώτο τρέιλερ για την ανακύκλωση με κοριτσάκι εκπομπής πάνω σε σκουπίδια στη Γλυφάδα που έλεγε «Οι γονείς σας μπορεί να πετάνε σκουπίδια παντού. Εσείς και μαζέψτε τα και μαλώστε τους!».Και τότε έκανα μια εκπομπή για την οποία είμαι τρομερά υπερήφανος. Τι έκανα; Κουκλοθέατρο με πεταμένα υλικά. Δύο κουτάκια. Ένα κουτάκι χλωρίνης και μια σακούλα την οποία την είχα κάνει βασίλισσα και μιλούσε ολόκληρο κουκλοθέατρο επί σειρά εκπομπών για την ανακύκλωση. Τότε δεν μίλαγε κανείς γι’αυτά τα θέματα.
…μου λέει:«Κοίταξε, επειδή εσύ είσαι κομπλεξικός και ντρέπεσαι να μαζέψεις τα λεμόνια που είναι πάνω στο έδαφος της πατρίδας σου τα μάζεψα εγώ, αλλά άλλη φορά να το κάνεις εσύ.»
Ποιο ήταν το έναυσμα για να ασχοληθείτε με αυτό;
Μια φορά παραθέριζα κάπου κοντά στον Κορινθιακό, όπου οι αγρότες πετάγανε τα λεμόνια όπου να ‘ναι, μες μες στη θάλασσα. Και κάποια στιγμή όπως είναι η παραλία έβλεπες λεμόνια, λεμόνια, λεμόνια, λεμόνια. Πηγαίναμε το πρωί λοιπόν έκανα τα λεμόνια πιο ‘κει , έκανα μπάνιο, ξαναρχόντουσαν τα λεμόνια, τα ‘παιρνε ο άλλος τα πήγαινε πιο κει, ξαναρχόντουσαν τα λεμόνια. Ήταν μια Σουηδέζα εκεί, η οποία πήγε και τα μάζεψε μια μέρα και μου τα φέρνει και μου λέει: «Κοίταξε, επειδή εσύ είσαι κομπλεξικός και ντρέπεσαι να μαζέψεις τα λεμόνια που είναι πάνω στο έδαφος της πατρίδας σου τα μάζεψα εγώ, αλλά άλλη φορά να το κάνεις εσύ.»
«Ο άνθρωπος μπορεί να υποδουλωθεί στα πάντα, μπορεί να παίζει μπιρίμπα με την πλάτη στη θάλασσα»
Με την τεχνολογία τι σχέση έχετε σαν συνθέτης;
Παρακολούθησα απόλυτα την εξέλιξη της τεχνολογίας, υιοθετώντας έναν όρο. Η τεχνολογία είναι «χαμάληδες», είναι «εργάτες» μου. Αν ο Μπετόβεν ξαναζωντάνευε και έβλεπε πως μπορούσε να παίξει αυτό που σκεφτότανε σε ένα πιάνο και αυτό μπορούσε να γραφτεί αυτόματα σε νότες, θα τρελαινότανε, γιατί είχε χάσει απίστευτο χρόνο να γράφει νότα, νότα, νότα. Ο άνθρωπος μπορεί να υποδουλωθεί στα πάντα, μπορεί να παίζει μπιρίμπα με την πλάτη στη θάλασσα, μπορεί να υποδουλωθεί και στα μηχανήματα. Όντως, αυτά σου προσφέρουν μια ευκολία τρομερή και μπορείς να παριστάνεις τον συνθέτη, δεν είσαι όμως ποτέ. Υπάρχει δικλείδα ασφαλείας, βέβαια. Αν πας με ένα μολύβι στους μουσικούς αυτό που έχεις γράψει, θα σου πουν τι μας απασχολείς δεν είσαι μουσικός εσύ, το κομπιούτερ και ανοησίες να του δώσεις θα τις παίξει. Αλλά σου παρέχει τρομερές ευκολίες. Eγώ, ό,τι και να γράψω το ακούω κατευθείαν. Ο Μπαχ πέθανε χωρίς να έχει ακούσει το μεγαλύτερο μέρος των έργων του. Αν έχεις σπουδάσει μουσική όταν έρχεσαι αντιμέτωπος με τα έργα των ανθρώπων αυτών, σταματάει το μυαλό σου και δέχεσαι ότι υπάρχουν εποχές στον πλανήτη, στην ανθρωπότητα, που προσφέρονται δώρα εκ των άνω, δηλαδή ήταν η εποχή που κερδίσαμε τους μεγάλους μουσικούς, αυτά τα 400 χρόνια πόσα είναι. Τώρα, είναι η εποχή που κερδίζουμε τους μεγάλους τεχνολόγους.
Για τα «πλατινένια» Στρουμφάκια
Είχα πάει τότε στην CBS, όπου μου είχαν δώσει μια μεγάλη προκαταβολή. Κι εκεί επάνω που ξεκινάω σαν καριέρα με φωνάζει μια μέρα ο Ραμπίνοβιτς, που ήταν ο διευθυντής της CBS, ένας υπέροχος τύπος, και είχε ένα βινύλιο και μου λέει αυτό στην Ευρώπη κάνει πάταγο και σ’όλο το κόσμο και στην Αμερική, και εδώ δεν το θέλει κανείς. Πάρτο κι αν γίνεται πες μου να το κάνουμε. Το παίρνω εγώ στο σπίτι και ακούω κάτι παιδικά τραγούδια με την κλασσική αυτή πολύ έξυπνη μέθοδο που «τρέχουμε» τη φωνή-το “speed”-και μου άρεσε ,το πίστεψα. Ξεκινάμε λοιπόν κάνουμε όλη αυτή την πρώτη δουλειά, η οποία πώς γινότανε…
{mp3}sound clip 1 diadikasia{/mp3}
Να σου πω κι αυτό γιατί είναι ενδιαφέρον. Στα Στρουμφάκια ανάμεσα στις φωνές που τραγουδάνε είναι και ο…
{mp3}sound clip 2 – to pio gnwsto stroumfaki{/mp3}
http://www.youtube.com/watch?v=JXDnbdvswV8
http://www.youtube.com/watch?v=F6tKC5-zeCc
«…και εκεί τι συμβαίνει, η τεράστια αυτή επιτυχία με καταπλακώνει και γίνεσαι πλέον ο know how των παιδικών…»
Τελειώνει η δουλειά και πάμε να την ακούσουμε…και είναι ο Ραμπίνοβιτς, ο Κώστας ο Μπουρμάς, ο Μίλτος ο Καρατζάς και η δικηγόρος της εταιρίας. Παίζει το πρώτο τραγούδι και συμβαίνει το εξής: ο Αμερικάνος ο Ραμπίνοβιτς καθότανε έτσι (βάζει τα χέρια πίσω απ’ το κεφάλι) χαμογελαστός και χαρούμενος και οι άλλοι με κοιτάγανε με την έννοια ,τι πράγμα είναι αυτό τώρα που έφερες; Εγώ τώρα ποιον να εμπιστευτώ, τον Αμερικάνο που δεν ξέρει Ελληνικά ή τους Έλληνες που ξέρουν Ελληνικά αλλά…μου λέει ο Αμερικάνος «Πάμε πολύ καλά!» . Στην πρώτη εβδομάδα με φωνάζει μου λέει: «Πάνο, πάμε για χρυσό!». Τότε, που το παιδικό ήταν για πέταμα, έκανες παιδικά και σε θεωρούσαν handicapped, ότι είχες κάποιο πρόβλημα, ότι ήσουν δεύτερης διαλογής. Εγώ δε, δεν είχα δει ποτέ τη σειρά, αυτό δεν το έχω πει πουθενά, γι’αυτό και άμα προσέξεις δε λέει τα Στρουμφ λέει τα Στρουμφς γιατί νόμιζα πως έτσι ήτανε στα ξένα.
«Εγώ δε, δεν είχα δει ποτέ τη σειρά. Αυτό δεν το έχω πει πουθενά»
Τα Στρουμφ τα είχε ο Peyo, ο Βέλγος , ο οποίος ήλεγχε απόλυτα τη δουλειά. Είχαν στείλει άνθρωπο που έμενε στην Ελλάδα όσο εγώ ηχογραφούσα για να ελέγχει αν όλα γίνονται σωστά. Τα κομμάτια ερχόντουσαν σε μπομπίνες με ταινία 2 ιντσών και οι βασικές ηχογραφήσεις γίνονταν σε ένα στούντιο του Βοσινιώτη που το έλεγαν «Action», βρισκόταν κάπου στην περιοχή του Αγ. Παντελεήμονα.
H μουσική ήταν αυθεντική πρωτότυπη δική σας;
Όχι, όχι. Ήταν διαφόρων. Λοιπόν, πρώτη εβδομάδα 50.000 δίσκοι και το πρώτο δίσκο εγώ τον άφησα στις 125.000. Μετά κάνουμε τον δεύτερο 60.000, κάνουμε Χριστουγεννιάτικο 35.000. Απίστευτο! Και εκεί τι συμβαίνει, η τεράστια αυτή επιτυχία με καταπλακώνει και γίνεσαι πλέον ο know how των παιδικών και πήγαινες ένα τραγούδι εξίσου καλό με αυτά που πηγαίνανε οι άλλοι και λέγανε αυτός γράφει παιδικά.
Ο Αστυνόμος Σαΐνης
Στον Σαΐνη τα τραγούδια και οι στίχοι ήταν δικά σας ,δεν ήταν ίδια με την ξένη έκδοση έτσι δεν είναι;
Ναι, ο Σαΐνης ήταν όλος δικός μου. Και τότε το τραγούδι που είχα σκαρώσει το ήξερε όλος ο κόσμος: το «Πρόβλημα, πρόβλημα» που έλεγε.
Το «Αστυνόμος Σαΐνης» σαν μετάφραση είναι δικό σας σε σχέση με το «Inspector Gadget” το αγγλικό;
Όχι, όχι. Εγώ στον μεταγλωττισμό ασχολούμαι μόνον εφόσον έχει τραγούδια που πρέπει να γραφούν τα στιχάκια τα Ελληνικά και να διδαχτούν οι ηθοποιοί, πώς θα τα πουν. Επειδή είχα πολύ κέφι, έκανα παρεμβάσεις όπου μπορούσα, δηλαδή τους τίτλους μπορούσα να τους αλλάξω, αλλάξαμε λοιπόν τον Σαΐνη που πήγε πάρα πολύ καλά.
Το τραγούδι των τίτλων είναι πολύ παράξενο, είπατε πως έχετε κλασσικές επιρροές εμένα μου ακούγεται τελείως progressive.Πως το συνθέσατε;
Δεν έκανα κάτι ιδιαίτερο, απλά κοιτούσα τη φιγούρα του Σαΐνη και τα χαρακτηριστικά της που είναι ευκίνητος, χαρούμενος, γκαφατζής και προσπάθησα να ηχοποιήσω αυτό που έβλεπα.
http://www.youtube.com/watch?v=s-humo7jg7g
Sagma
Υπήρχε και μια άλλη σειρά που λεγόταν Sagma.Εκεί είχα κλείσει για να τραγουδήσει το τραγούδι τίτλων η Άννα η Βίσση. Αυτό δεν το ‘κανε η ΕΡΤ, εγώ το ‘κανα και η Άννα δεν ήρθε για την ΕΡΤ αλλά για μένα, η οποία τεχνικά είναι πάρα πολύ καλλιεργημένη μουσικός.
Pokemon
Τα “Pokemon” είναι ό,τι χειρότερο έχω κάνει στη δουλειά μου.Όταν μου προτείνανε να κάνω τα “Pokemon” πήγα και πήρα μία κασέτα να δω ένα επεισόδιο γιατί δεν είχα δει, για να καταλάβω τι θα κάνω και τέλειωσε η κασέτα και έμεινα έτσι ..λέω τι είδα; Και πάω και βρίσκω το μεταφραστή και όπως συζητάμε, του λέω, πες μου γιατί θα τρελαθώ …γιατί μου λέει, νομίζεις ότι καταλαβαίνω εγώ;(γέλια)
Μεταγλωττισμός
Έχω μεταγλωττίσει γύρω στα 4500 τραγούδια. Ο μεταγλωττισμός ξεκίνησε από την ΕΡΤ τον οποίο μετέπειτα κατήργησε για να φεύγουν οι δουλειές σε εξωτερικά στούντιο.
Πιστεύετε ότι η ερμηνεία είναι δημιουργία; Δηλαδή υπάρχει προσωπικό μερίδιο δημιουργικότητας σε μια μεταγλώττιση;
Η δημιουργία είναι μια πολύτιμη διαδικασία και για τον άνθρωπο είναι μια ονειρεμένη διέξοδος. Την ώρα που εγώ μεταγλώττιζα ένα τραγουδάκι δεν έκανα ας πούμε το χορωδιακό μέρος της 9ης Συμφωνίας του Μπετόβεν αλλά όμως δεν πρέπει να σκέφτεσαι αυτό, το απολαμβάνεις.
Εσείς ήσασταν πιστός στις μεταφράσεις, νομίζω το «Les Mondes Engloutis» (το Σάγκμα) το Γαλλικό έχει άλλα λόγια;
Ναι εκεί άλλαξα τα πάντα γιατί ο λόγος ο Ελληνικός πρέπει να ηχεί σαν τραγούδι. Μιας και πήγες εκεί. Έχεις ακούσει που οι Έλληνες δεν ξέρουν να μιλάνε και λένε κάτι απίστευτα πράγματα. Ξέρεις σε τι οφείλεται αυτό; Στον μεταγλωττισμό. Και δεν το ‘χουν καταλάβει. Τα παιδάκια τα περισσότερα βλέπουν μεταγλωττισμένα προγράμματα. Πως γίνεται ο μεταγλωττισμός; Στην αρχή παίρνουμε ένα μεταφραστή. Επειδή οι μεταφραστές δεν παίρνουν πολλά χρήματα δεν είναι οι καλύτεροι στον τομέα. Μεταφράζει λοιπόν αυτό που καταλαβαίνει. Πολλοί μεταφράζουν και με μηχάνημα. Τραβάει τον «αγγλισμό» λοιπόν, όπως είναι και όπως τον ακούει τον μεταφράζει, ενώ εμείς δεν το λέμε ποτέ στην Ελλάδα , λέμε άλλη φράση. Οι μεταγλωττιστές δηλαδή έχουν πολλάκις σταματήσει και έχουν πέσει κάτω απ’τα γέλια απ’αυτά τα οποία τους λένε να πούνε. Ο μεταγλωττιστής πρέπει να έχει ένα προσόν , να είναι πάρα πολύ γρήγορος για να μειώσει τον χρόνο του στούντιο και να μειώσει το κόστος της δουλειάς Όταν λοιπόν ο ηθοποιός κάτσει κι ασχοληθεί με αυτό θα του πούνε ότι είναι αργός ,άρα αυτό που βλέπει το λέει. Αυτό το αποτέλεσμα φτάνει στα παιδιά μας καθημερινά και επειδή μία τηλεόραση έχει τη δύναμη 70 δασκάλων, μαθαίνουν τα παιδιά Ελληνικά λανθασμένα.
Διδασκαλία
Εγώ έφυγα με ένα παράπονο απ’ αυτήν την δουλειά, ότι δεν άκουσα ποτέ κανένα εκπαιδευτικό να αναρωτηθεί:«Μήπως φταίω εγώ;»
Δυστυχώς η διδασκαλία δεν διδάσκεται, δηλαδή παίρνουνε έναν άνθρωπο τον πετάνε μέσα σε μια τάξη και του λένε «Δίδαξε!».Προϋποθέτει τεράστιο ταλέντο. Εγώ έλεγα τότε, για να παίξω Ληρ στο Εθνικό Θέατρο θέλω 50 κιλά ταλέντο, για να διδάξω μια τάξη θέλω 150 κιλά ταλέντο. Είναι απίστευτη διαδικασία.
«Αυτή είναι η γοητεία του δασκάλου που αρνείται κατηγορηματικά η τεράστια πλειοψηφία των διδασκόντων, να βλέπουν τους μαθητές τους πιο έξυπνους απ’ αυτούς να τρέχουνε, και να μην κομπλεξάρονται»
Είναι και θέμα προσωπικοτήτων των παιδιών;
Όχι, όχι, όχι! Κοίταξε να δεις κάτι. Εγώ έφυγα με ένα παράπονο απ’ αυτήν την δουλειά, ότι δεν άκουσα ποτέ κανένα εκπαιδευτικό να αναρωτηθεί «Μήπως φταίω εγώ;». Για όλα φταίγανε τα παιδιά. Αυτή η τάξη δεν πάει καλά στα Μαθηματικά! Τι πάει να πει, αυτή η τάξη; Μέσα σ’ αυτή την τάξη είναι τεράστιες προσωπικότητες, πολύ καλύτερες από σένα , αφού είναι πολύ πιο φρέσκα μυαλά. Αυτή είναι η γοητεία του δασκάλου που αρνούνται κατηγορηματικά η τεράστια πλειοψηφία των διδασκόντων, να βλέπουν τους μαθητές τους πιο έξυπνους απ’ αυτούς, να τρέχουνε και να μην κομπλεξάρονται. Εδώ στην Ελλάδα η διδασκαλία γίνεται ως εξής: βάζουνε τον βολβό μέσα στο χώμα και κάθονται από πάνω και περιμένουνε να βγει. Εδώ κάθονται από πάνω και αντί να προσφέρουνε τη γνώση, τη διδάσκουνε εκφοβίζοντας ότι θα την εξετάσουνε. Επομένως δεν ήταν θέμα παιδιών ήταν θέμα δικό μου. Κάθε χρόνο που πέρναγε, δίδασκα καλύτερα απ’τον προηγούμενο. Τι σημαίνει αυτό; Ότι τον προηγούμενο χρόνο ήμουνα ελλιπής και συμπλήρωνα από τους μαθητές. Έβρισκες κώδικες μέσα από ‘κει. Επί παραδείγματι το ΤουΤουΗΤο ΤουΤουΗ και το Μο.Μου.Συ
Τα ποια;
ΤουΤουΗΤο ΤουΤουH:
{mp3}sound clip 3- toutouito toutoui{/mp3}
Mo.Moυ.Συ:
Επειδή οι μαθητές όλα μου τα λέγανε τραγούδι και εγώ τρελαινόμουνα, ήθελα να τους πω όταν μιλάς για μία σονάτα ότι δεν είναι τραγούδι, αλλά ΜΟρφή ΜΟΥσικής ΣΥνθεσης, επειδή αυτό όμως δεν υπήρχε περίπτωση να μπει στον εγκέφαλο ενός παιδιού, εγώ έλεγα: «Είναι ΜΟ.ΜΟΥ.ΣΥ παιδιά! ΜΟ.ΜΟΥ.ΣΥ» και έκανα έτσι (χαϊδεύοντας τα γένια του). Πήγα σε ένα reunion προχθές και οι μαθητές μου, μου λέγανε ΜΟ.ΜΟΥ.ΣΥ. Kατάλαβες; Είναι ονειρεμένη διαδικασία. Δεν ξέρεις τι είναι να μπαίνεις σε reunion με 40ρηδες μαθητές και να σου επαναλαμβάνουν τα λόγια σου και να σου λένε ότι εγώ έχω χαράξει ζωή έτσι. Γιατί; Γιατί στο σχολείο δεν διδάσκεις κανένα μάθημα…έρωτα δίνεις! Ερωτεύσου αυτό που σε διδάσκω. Αν θέλει να το διδαχτεί θα πάει σε ειδικό σχολείο. Εκεί, τον κάνεις να το αγαπήσει. Υπάρχει μαθήτρια μου, που με πήρε μετά από 8 χρόνια να μου πει μόνο: «Σε ευχαριστώ, γιατί με έμαθες να ακούω κλασσική μουσική» και να το κλείσει.
«Να κοιτάς τον άλλον στα μάτια και αυτό που σκέφτεσαι να το διαβάζει.»
Ένα καρκίνωμα του τόπου αυτού, μια δυστυχία τεράστια είναι ότι για να μεγαλώσουμε σκοτώνουμε το παιδί που έχουμε μέσα μας, δεν μεγαλώνουμε το παιδί. Κάπου εκεί στις πρώτες τάξεις του Γυμνασίου, στην εφηβεία σκοτώνουμε το παιδί, το πατάμε κάτω και παριστάνουμε τους μεγάλους.
Τι σημαίνει για σας παιδικότητα;
Να κοιτάς τον άλλον στα μάτια και αυτό που σκέφτεσαι να το διαβάζει. Σταματάει η παιδικότητα σου απ’ την ώρα που δεν είσαι ο εαυτός σου και που όταν κοιτάς τον άλλον έχεις ρίξει “μπερντέ”.
Και πώς διατηρείται αυτό;
Δεν διατηρείται, ωριμάζει.
Τώρα τελευταία, έχω ανεβάσει στο YOUTUBE ένα βίντεο με ένα τραγούδι που έγραψα πριν από 15 χρόνια: ένα που λέει για τους κοντούς. Είναι ένα κοντό παιδί και τραγουδάει για την παρέλαση και λέει :«Εγώ είμαι κοντός, ήθελα να γίνω; Δεν έγινα κοντός επίτηδες .Γιατί με βάζετε και παρελαύνω στο τέλος και μου θυμίζετε πως είμαι κοντός; Μπροστά έπρεπε να με βάλετε». Και κάνουνε παρέλαση και χειροκροτεί ο κόσμος που βάζει το κοντό παιδί πίσω. Όταν η εκπαίδευση το προτείνει αυτό και το δεχόμαστε εμείς θα πρέπει να καταργηθεί ΑΥΡΙΟ! Θα έπρεπε ή να παρελαύνει το καθένα όπου θέλει, χωρίς σειρά, ανάμεικτα ή μπροστά οι κοντοί και πίσω οι ψηλοί.
Προσωπικοί δίσκοι
«…το ‘χα πει και σε συνέντευξη, ότι πάμε σε καταστροφή. Πώς το ‘βλεπα; Από τα παιδιά…»
Έχετε δύο προσωπικές δουλειές εκτός των παιδικών, τους δίσκους «Πόθος Διάφανος» και «Ηοmo Socialis».Στο οπισθόφυλλο του δίσκου «Πόθος Διάφανος» βρήκα αυτό το σχόλιο που το βρίσκω οξυδερκέστατο έως και επαναστατικό σε μια δεκαετία (γράφτηκε το 1983) που απ’ όσο την πρόλαβα το λεγόμενο «Ελληνικό ποιοτικό τραγούδι» διεπόταν από μια φιλοαριστερίζουσα ασάφεια και οι περισσότεροι πάσχιζαν να το μετατρέψουν σε εθνόσημο. Γράφετε το εξής «Για όνομα του θεού, ο δίσκος αυτός «δεν έχει απόψεις» , «δεν εκφράζει τίποτα» και προπαντός δεν «προάγει» (από προαγωγούς πήξαμε) το Ελληνικό τραγούδι». Πώς προέκυψε και πώς αντιλαμβάνεστε την ισχύ του σήμερα;
«Εγώ προσπαθώ κάθε μέρα να γίνω σοσιαλιστής και κάθε φορά που έρχεται ένα δέλεαρ του καπιταλισμού υποκύπτω, εσείς πως τα καταφέρνετε με τη μία και βάλατε και κονκάρδα;»
Έμενα τότε, δεν ξέρω πως, με ανησυχούσε πολύ η κατάσταση στην Ελλάδα. Αυτή η κατάσταση που διαπιστώνουν τώρα όλοι και είναι σε κατάσταση πανικού, εμένα με ανησυχούσε 20 χρόνια πριν και το ‘χα πει και σε συνέντευξη ότι πάμε σε καταστροφή. Πώς το ‘βλεπα; Από τα παιδιά, είχα τους κώδικες. Έβλεπες ότι υπήρχε ένας εκχυδαϊσμός σε όλα. Εμείς βλέπαμε – εγώ και ο Μπάμπης Ζαφειράτος που έγραψε τους στίχους του Ηοmo Socialis- τότε ότι ο σοσιαλισμός το ΄82 όχι μόνο δεν ερχότανε αλλά γινότανε ό,τι χειρότερο μπορούσε να συμβεί σε ένα λαό. Το όνειρο…ξεφτίλα! Διότι είναι πολύ καλύτερα οι νέοι άνθρωποι να λένε έχουμε αυτόν τον κακό καπιταλισμό αλλά έχουμε το όνειρο του σοσιαλισμού να πάμε. Και τότε, είχε έρθει ο σοσιαλισμός και γινόντουσαν οι βαρβαρότητες. Ο σοσιαλισμός έγινε ό,τι χυδαιότερο μπορούσε να φανταστεί κανείς. Αυτά τα είχαμε δει εμείς και ειρωνευτήκαμε όλοι αυτή τη κατάσταση: ότι ο σοσιαλισμός προϋποθέτει σοσιαλιστές. Και εγώ σε όλη μου τη ζωή επειδή είχα πολλούς φίλους αριστερούς -τότε ήταν και μόδα να είσαι αριστερός- τους έλεγα «Εγώ προσπαθώ κάθε μέρα να γίνω σοσιαλιστής και κάθε φορά που έρχεται ένα δέλεαρ του καπιταλισμού υποκύπτω, εσείς πως τα καταφέρνετε με τη μία και βάλατε και κονκάρδα;».
Όταν τελείωσε η ακρόαση αυτού του δίσκου (Homo Socialis) είπαν όλοι , «Πάνο μην τον κυκλοφορήσεις αυτόν το δίσκο θα καταστραφείς».Μέσα εκεί που ήταν όλοι σοσιαλιστές, εγώ έβγαινα κι έλεγα, κοροϊδεύετε τον κόσμο. Αν ακούσεις το «Ελλάδα Ελαφίνα μου» το τραγούδι λέει αυτό που συμβαίνει σήμερα, 20 χρόνια πριν. Αποτέλεσμα; Μας ξεσκίσανε. Δεν μας ήθελε κανείς. Ξέρεις τι είναι να βγαίνεις και να λες τότε «Θαυμάζω τον ηρωικό παλμό της Ρωμιοσύνης και σκύβω το κεφάλι μου στον δείκτη νοημοσύνης»
«Η πίστη όμως σώζει, με ποια έννοια …λιμάνι, μπήκες μέσα, άραξες!»
Εσείς δεν περάσατε απ’ το στάδιο πίστης στην Αριστερά;
Εγώ έχω περάσει απ’ όλα τα στάδια και το προτείνω σε όλους. Δεν ήμουν ενταγμένος αλλά πήγαινα από Τέκτονες, από Μάρτυρες του Ιεχωβά, από Κομμουνιστικές συγκεντρώσεις παντού.
«Εγώ έχω ένα πρόβλημα σε σχέση με τους άλλους ανθρώπους: θα ζήσω μία ζωή και θα πεθάνω σίγουρα!»
Πού καταλήξατε θρησκευτικά;
Στην έρευνα. Ψάχνε! Δεν υπάρχει απάντηση και δεν υπάρχει και λόγος να υπάρχει απάντηση. Η πίστη όμως σώζει, με ποια έννοια (βάζει τις παλάμες του στους κροτάφους εν είδη παρωπίδων)… λιμάνι, μπήκες μέσα, άραξες! Εγώ έχω ένα πρόβλημα σε σχέση με τους άλλους ανθρώπους: θα ζήσω μια ζωή και θα πεθάνω σίγουρα!
Τραγούδι
«Το τραγούδι είναι ένα ρυάκι που κυλάει. Μην το πειράζεις, δεν είναι θάλασσα…άστο να πετάει!»
Υπάρχει μία αρχή. Δεν κατεβαίνει η τέχνη στο λαό, ο λαός ανεβαίνει στην τέχνη. Ο Θεοδωράκης έλεγε ότι εγώ κατέβασα την ποίηση στον Ελληνικό λαό. Άκου πως την κατέβασε τώρα. «Της δικαιοσύνης ήλιε νοητέ» κλπ. Αυτό το τραγουδάγανε στις ταβέρνες και μετά σβήνανε το τσιγάρο μες στο πιάτο. Τι πάει να πει αυτό; Δεν είχαν καταλάβει τίποτα ή χορεύανε ας πούμε με τουρίστριες καμάκι στυλ και λέγανε «βράχο, βράχο τον καημό μου τον μετράω και πονώ», ο άλλος υπέφερε κι αυτοί χορεύανε τσιφτετέλια.
«Εκείνος λοιπόν που προτείνει το τραγούδι είναι ταυτόχρονα και έμπορος»
Το τραγούδι είναι ένα ρυάκι που κυλάει. Μην το πειράζεις, δεν είναι θάλασσα. Το ρυάκι είναι ρυάκι ούτε ποταμός είναι, αλλά ξέρεις τι πολύτιμο πράμα είναι τα ρυάκια. Τι όμορφο που είναι καταρχάς να τα βλέπεις να κυλούνε; Είναι ένα ονειρεμένο πράγμα και όσοι κάνουνε αναλύσεις βαρύγδουπων κριτικών πάνω του είναι μάλλον ανώμαλοι…άστο να πετάει! Δεν είναι δυνατόν, να πετάει και συ να λες: «η φορά του ανέμου η οποία αυτή τη στιγμή αντιμετωπίζει τόση αντίσταση…» (γέλια).Είναι σαν να κάνουν δύο άνθρωποι έρωτα και εσύ να είσαι από πάνω και να λες :«Αυτή τη στιγμή, βρισκόμαστε στη στάση τάδε και το βάρος το οποίο πέφτει επί του σώματος του άλλου… άστο κι απόλαυσέ το!»(γέλια).Όταν σου λέει η εφημερίδα σου κάντο είναι άλλο πράγμα, εκεί υποκύπτεις πάλι στο εμπόριο. Η υπερκατανάλωση που υπάρχει , υπάρχει και στο τραγούδι, θέλουνε κι άλλο, κι άλλο, κι άλλο , φρέσκο , φρέσκο , φρέσκο αλλά η εποχή των μεγάλων ονομάτων έχει παρέλθει.
«Οι μουσικοί κάνουν ονειρεμένα πράγματα την ώρα της ηχογράφησης.»
Είχα πάντα μια απορία, εφόσον υπάρχουν τραγουδοποιοί που δεν ξέρουνε π.χ τσέλο αλλά έχουνε τσέλο στα τραγούδια τους και εμφανίζονται ως οι αποκλειστικοί δημιουργοί, πως το «υπαγόρευσαν» στους μουσικούς με τη φωνή ή τους το ‘παιξαν στην κιθάρα, γιατί παρτιτούρες δεν νομίζω να μπορούν να γράψουν;
Να ξέρεις κάτι που πολλοί δεν ξέρουνε, πολύ λίγοι τραγουδοποιοί ενορχηστρώνουνε. Το αποτέλεσμα της ενορχήστρωσης είναι κυρίως δουλειά των μουσικών. Το τραγούδι εκτός των άλλων κάποια στιγμή απέδωσε χρήμα. Ό,τι αποδίδει χρήμα αυτόματα εντάσσεται στο χώρο του εμπορίου και πειθαρχεί και στους νόμους του εμπορίου. Εκείνος λοιπόν που προτείνει το τραγούδι είναι ταυτόχρονα και έμπορος. Γι’αυτό δεν γράφει τους άλλους μουσικούς, γιατί πρέπει να πάει στο δικό του όνομα όλη η δόξα και ταυτόχρονα και το χρήμα. Πολλοί μουσικοί κατά καιρούς το είχανε πει, αλλά δημιουργείται πάλι κύκλωμα εμπορίου. Αν το πει, θα τον κόψουν και δεν θα τον παίρνουν οι άλλοι. Οι μουσικοί κάνουν ονειρεμένα πράγματα την ώρα της ηχογράφησης. Γιατί υπάρχουνε πάρα πολύ καλοί μουσικοί, οι οποίοι δε, πρέπει να σου πω, είναι τις πιο πολλές φορές 40 φορές καλύτεροι μουσικοί απ΄το συνθέτη.
Μέλλον
Με έπιασε τώρα πάλι και θα κάνω ένα cd με τραγούδια που είχα κάνει για την τηλεόραση που άμα τα δεις ένα ένα είναι τα τραγούδια για την ανακύκλωση , για το αν τα καναρίνια θα πρέπει να είναι στα κλουβιά, αν πρέπει να φοράς ζώνη ασφαλείας, αν πρέπει να έχεις αδελφάκι ή όχι, αν πρέπει να γίνεται πόλεμος.
TIPS & TRIVIA
Δύο σημεία της κουβέντας που πήραν χιουμοριστική τροπή. Τα παραθέτω:
Διάλογος για τον έρωτα
«Αυτή είναι η γοητεία του τραγουδιού, χώνεται στη ψυχή του ανθρώπου και την παρασύρει.»
Το τραγούδι είναι η απλούστερη μορφή μουσικής σύνθεσης, ονειρεμένη, λειτουργική και χρήσιμη , φοβερά. Αν εγώ ερωτευτώ, θα γράψω ένα τραγούδι στην κοπέλα που ερωτεύτηκα και έχω τεράστιες πιθανότητες να την κατακτήσω.
Με το τραγούδι;
Αμέσως!
Το πιστεύετε αυτό;
Όχι το πιστεύω…άλλο το πιστεύω, άλλο το έχω αποδείξει. Δηλαδή με τίποτα, να μην θέλει, να μην «πέφτει» που λένε, με τίποτα.
Δηλαδή όλα είναι θέμα χειρισμού;
Ένα τραγούδι…τέλειωσε! Δεν υπάρχει περίπτωση, δεν υπήρξε γυναίκα που να είπε όχι μετά, όχι σε μένα μόνο, στην πλειοψηφία των μουσικών, να το ξέρεις αυτό. Δηλαδή προσπάθησε όσο θες με το good looking ,με τα λουλούδια με τα αυτά, έτσι και της γράψεις τραγούδι, αλλά να ‘ναι γι’αυτήν, να μην είναι ψέματα δεν υπάρχει περίπτωση να μην περάσεις την πόρτα.
Πιστεύετε δηλαδή πως είναι πιο εγκεφαλικές;
Δεν είναι εγκεφαλικές , ίσα ίσα είναι συναισθηματικές, απόλυτα. Αν αναλύσεις τι είναι τραγούδι θα καταλάβεις γιατί συμβαίνει αυτό, δηλαδή το τραγούδι ουσιαστικά προϋποθέτει λόγο. Πας σε μία γυναίκα και της λες «δεν είναι τα μάτια σου μεγάλα τόσο γλυκά και γαλανά, είναι η αγάπη που τα κάνει»
Ναι…
Πρόσεξε! Αν της το πεις έτσι, έχεις 10% πιθανότητες να τη «ρίξεις».Αν πάρεις την κιθάρα σου και της το πεις…
Έχεις 60%;
Αυτή είναι η γοητεία του τραγουδιού, χώνεται στη ψυχή του ανθρώπου και τη παρασύρει.
Αυτό όμως είναι καλό για δόλωμα , γιατί μετά έπεται ολόκληρη συμπόρευση, πως θα τη «βγάλεις»; Mε τραγούδια;
Είσαι καχύποπτος, ερωτικά! Δεν πας στο δεύτερο στάδιο. Εμένα το πρώτο μ’ένοιαζε. (γέλια)
Διάλογος για την ανωτερότητα της κλασσικής μουσικής
«η ελληνική μουσική λέει…και τελειώνουν στα τραγούδια»
Ακούω πολλές φορές σε συζητήσεις στην τηλεόραση, η ελληνική μουσική λέει…και τελειώνουν στα τραγούδια. Αυτό είναι τραγικό. Εγώ δεν έχω καμία απαίτηση να ξέρει ο λαός όλος μια σύνθεση του Σκαλκώτα, ο καθένας θα κάνει ό,τι θέλει , δεν μπορείς να κάνεις παρεμβάσεις στη μουσική, δεν έχεις κανένα δικαίωμα να παρέμβεις στο τρόπο με τον οποίο εγώ ικανοποιούμαι, αλλά πρέπει να ξέρεις τις διαβαθμίσεις και πού έχει φτάσει η μουσική.
Εσείς δεν πιστεύετε στον ακαδημαϊσμό; Ως δάσκαλος στοχεύετε στον έρωτα των μαθητών για την μουσική αλλά απ’την άλλη λίγοι είναι οι μουσικοί πλέον που για να εξελιχθούν δεν επιλέγουν την τελειοποίηση του ταλέντου τους με ακαδημαϊκό τρόπο (ωδεία, πανεπιστήμια).
Εγώ θα τον κάνω να ερωτευτεί τη μουσική σε όλο της το μέγεθος, ποτέ δεν θα περιοριστώ σε ένα. Αν κάποιος απ’ αυτούς θελήσει να γίνει μουσικός είναι υποχρεωμένος να γνωρίσει μεγάλους δασκάλους .
Aπ’την άλλη όμως, υπήρχαν περιπτώσεις όπως των Beatles που ήταν αυτοδίδακτοι.
Eίδες, κάνεις και συ το ίδιο λάθος!
«Όταν ο Bach έγραφε τα τραγούδια των Beatles , ο πατέρας του τον έδερνε και του έλεγε μην ασχολείσαι με αυτές τις αηδίες, προχώρα!»
Τραγούδια!
Εμ, βέβαια! Όπου στην υπόθεση του τραγουδιού είναι τροχοπέδη να έχεις κάνει σπουδές , σου κόβει τον αυθορμητισμό, αν το πειράξεις μετά το κατήργησες σαν τραγούδι. Οι Beatles δεν έκαναν ποτέ μια όπερα και δεν μπορούσαν να την κάνουν. Πως να την κάνεις; Ξέρεις πως είναι; Όταν εγώ φτιάχνω απ’ έξω απ’το σπίτι μου μια αποθήκη για να βάλω τα εργαλεία μου να μη χαλάσουνε είμαι μηχανικός και αρχιτέκτων, όμως αυτός που φτιάχνει το Empire State Building στην Νέα Υόρκη κι αυτός είναι αρχιτέκτων και μηχανικός. Για να φτάσεις στα μεγάλα μεγέθη ,εξυπακούεται, πως πρέπει να σπουδάσεις. Αλλά δεν υπάρχει διαμάχη μεταξύ των τραγουδιών και των μορφών μουσικής που προϋποθέτουν γνώση τεράστια.
Υπάρχει όμως πραγματική διαφορά μεγέθους; Δηλαδή άμα ακούσεις ένα τραγούδι των Beatles ή μια όπερα και τα δύο δεν είναι αριστουργήματα;
Όταν ο Bach έγραφε τα τραγούδια των Beatles , ο πατέρας του τον έδερνε και του έλεγε μην ασχολείσαι με αυτές τις αηδίες, προχώρα!
Απλά, για να επικεντρωθώ θεωρείται ότι μια όπερα αξίζει περισσότερο απ’ το «Imagine»;
250.000 φορές. Δε συγκρίνονται τα δύο μεγέθη, δεν διανοείται κανείς να κάνει μια τέτοια σύγκριση. Διότι, αφήνει το «Imagine» εκεί που είναι και την όπερα εκεί που είναι. Το “Imagine” είναι ένα τραγουδάκι που γράφτηκε με πολύ αγαθό και ήρεμο τρόπο…δεν συγκρίνουμε ποτέ ανόμοια πράματα , δηλαδή για να σου δώσω να καταλάβεις, μια Lamborghini είναι καλύτερη από ένα τρακτέρ;
Λέτε το «Imagine» τρακτέρ δηλαδή, για να καταλάβω; (γέλια)
Όχι δεν το λέω τρακτέρ , αλλά άλλης χρήσης. Σε μια cantanta του Bach υπάρχουνε 2000 “Imagine” τουλάχιστον. Σε μια όπερα του Verdi , θες στο “Rigolleto” πρέπει να υπάρχουνε 700 “Imagine”.Αυτό δε, το ήξερε και αυτός που έγραψε το “Imagine” και θες να σου πω κάτι; Άκουσες πως πέθανε ο Michael Jackson;Τον τελευταίο χρόνο που ήταν κλεισμένος , ξέρεις τι μουσική άκουγε; Άκουγε κλασσική!
Κείμενο- συνέντευξη: Σ.Κουρκουμέλης
