Πάμε θέατρο: “Η γυναίκα μέσα στο φαλλογοκεντρικό σύμπαν” από την Άννα Παπαγεωργίου

Ο πολυδιάστατος ψυχισμός της γυναίκας έχει εμπνεύσει γενιές και γενιές ποιητών, συγγραφέων και θεατρικών δημιουργών. Κάπως έτσι και η Άννα Παπαγεωργίου εμπνεύστηκε μια performance για τον πολυκατοπτρικό χαρακτήρα της γυναίκας στη πορεία της μέσα στο φαλλογοκεντρικό σύμπαν, με αφορμή την ιστορία μιας από τις πιο “διάσημες” και διαχρονικές θεατρικές ηρωίδες, αυτή της Σαιξπηρικής Οφηλίας! Η παράσταση βασίζεται σε ένα σύνολο κειμένων, ποιητικών αποσπασμάτων, τραγουδιών και ιδεών από τον «Άμλετ» του Σαίξπηρ μέχρι τη «Γλυκειά Οφηλία» της Ρεμεδιάκη, τη «Μαρίνα των Βράχων» του Ελύτη, το «Κάτι επικίνδυνα κομμάτια» του Σαχτούρη και άλλων.

Ούτε μια, ούτε δύο αλλά εννιά “Οφηλίες” θα δούμε λοιπόν στο «Fox» (30/11 και 1-2/12) οι οποίες βυθίζονται στα ενδότερα της ψυχής τους, προσπαθώντας αξιοπρεπώς να ανεβούν στην επιφάνεια. Συνένοχοι σε αυτή την προσπάθεια, νέοι καλλιτέχνες, επαγγελματίες και ερασιτέχνες. Λίγο πριν τις τελικές τους πρόβες λοιπόν, ξεκλέψαμε λίγο χρόνο και συναντήσαμε την Άννα Παπαγεωργίου που μας μίλησε γι’ αυτό το εγχείρημα!

…Δεν είναι περίεργο να δουλεύετε με τόσες γυναίκες;

Καθόλου. Εξάλλου το έργο μας είναι δομημένο για την γυναίκα και αυτό που ήθελα να δείξω είναι πώς αντιμετωπίζεται η γυναίκα διαχρονικά, όχι μόνο στην Σαιξπηρική Οφηλία αλλά και γενικά μέσα από τη ζωή και την τέχνη. Γι’ αυτό κιόλας έχει σπάσει ο χαρακτήρας σε εννιά διαφορετικά κομμάτια! Πάνω στην σκηνή δηλαδή υπάρχουνε εννιά γυναίκες που η καθεμιά ρωτάει τον εαυτό της αν είναι πραγματικά η Οφηλία. Άλλες φορές βρίσκει την απάντηση, ενώ άλλες φορές την χάνει! Οπότε ο θεατής στην αρχή δεν ξέρει τελικά ποια απ’ όλες είναι τι, μέχρι που στο τέλος καταλαβαίνει ότι και οι εννέα… είναι μία Οφηλία.

Και γιατί έχετε επιλέξει αυτή την θεατρική ηρωίδα και όχι κάποια άλλη;

Γιατί κατά βάθος με ενόχλησε πάρα πολύ όταν διάβασα το Σαιξπηρικό έργο, ο τρόπος με τον οποίο οδηγείται μια γυναίκα στην τρέλα από διάφορα στοιχεία που δεν θα έπρεπε να την οδηγήσουν ούτε καν στο να στενοχωρηθεί. Είναι μια εν δυνάμει πριγκήπισσα, μια γυναίκα προς την απόκτηση κύρους που δεν την πρόδωσε ουσιαστικά ο Άμλετ, αλλά το δεδομένο ότι έζησε σε λάθος εποχή. Θα μπορούσε λοιπόν να είναι επαναστάτρια και λίγο πιο δυνατή. Με ενόχλησε το γεγονός ότι παρουσιάζεται τόσο αδύναμη, που στο τέλος έχασε τα λογικά της και έπεσε στο ποτάμι, ενώ θα μπορούσε να το παλέψει από μόνη της. Αυτό με έφερε στο σημείο να ψάξω να βρω πως έχει αποδοθεί η Οφηλία σε άλλα κείμενα και να φτιάξω ένα “μανιφέστo” κατά του αρχικού Σαιξπηρικού έργου. Οπότε, στο τέλος του έργου μας όπου η Οφηλία πεθαίνει, πεθαίνει από αξιοπρέπεια και όχι από απόγνωση όπως ήτανε στο αρχικό κείμενο. Γι’ αυτό και την έσπασα σε εννιά διαφορετικά κομμάτια, ώστε να φανούν τα διαφορετικά στοιχεία που έκρυβε μέσα της, όπως όλοι οι άνθρωποι. Είναι δηλαδή σαν να βλέπει κάποιος τον εαυτό του στον καθρέφτη και επειδή δεν του αρέσει, σπάει τον καθρέφτη και βλέπει εννιά διαφορετικά κομμάτια. Αυτό θα αντιμετωπίσει και ο θεατής, αφού θα ακούσει κάτι άλλο από την κάθε Οφηλία που θα έχει μπροστά του.

Όλα αυτά τα κλασσικά δραματουργήματα που έχουνε χιλιοπαιχτεί, έχουνε ακόμη να μας δείξουν καινούργια πράγματα που δεν έχουμε ακόμη ανακαλύψει;

Πιστεύω ότι είναι σαν το μπαλέτο. Δηλαδή, ένας χορευτής για να φτάσει στο ανώτατο επίπεδο πρέπει να ξεκινήσει από το κλασσικό μπαλέτο. Έτσι θα έχει πειθαρχία, απόλυτη κίνηση και θα μάθει να είναι απόλυτος χειριστής του σώματος και του μυαλού του. Είναι κάτι σαν πνευματική γιόγκα το να μαθαίνουμε κλασσικά έργα. Αν δεν το κάνεις αυτό, δεν θα μπορέσεις μετά να προχωρήσεις στα πιο καινούργια πράγματα. Πρέπει να υπάρχουν θεμέλια, μια βάση. Από εκεί ξεκινάς και μετά αρχίζεις να αναρωτιέσαι τι μπορείς να κάνεις μαζί του! Οπότε και στο θέατρο η βάση είναι αυτά τα κλασσικά δραματουργήματα και από εκεί και πέρα εμείς μπορούμε απλά να τα εξελίξουμε.

Η γυναικεία ψυχολογία και οι κεντρικοί γυναικείοι ρόλοι, από τις αρχαίες τραγωδίες μέχρι τα σημερινά κείμενα, αποτελούν κεντρικό κομμάτι αμέτρητων έργων. Γιατί συμβαίνει αυτό;

Γιατί οι συγγραφείς συνήθως είναι άντρες και μάλλον τις περισσότερες φορές θα νομίζουν ότι ξέρουν την γυναικεία ψυχολογία ή αντίθετα, νομίζουν ότι δεν ξέρουν τίποτα και γι’ αυτό τον λόγω προσπαθούν να την ανακαλύψουν ερμηνεύοντάς την όπως πιστεύει ο καθένας. Προσωπικά πιστεύω ότι καλύτερα θα σκιαγραφούσε ένας άντρας με γυναικεία χαρακτηριστικά μια γυναίκα, παρά ένας άντρας που ανήκει στο κλασσικό μοτίβο του δυτικού ή του ανατολίτη άντρα, μια γυναίκα της δυτικής κοινωνίας. Και έτσι πιστεύω ότι δεν θα μπορούσε και μια γυναίκα να σκιαγραφήσει μια άλλη γυναίκα, αν δεν είχε και αυτή στοιχεία ενός άντρα. Πρέπει να υπάρχει ένας “ερμαφρόδιτος” συνδυασμός…

…Παρόλο που ομολογουμένως έχουν εξελιχθεί οι κοινωνίες που ζούμε, υπάρχουν ακόμη αυτοί οι διακριτοί ρόλοι άντρων-γυναικών λοιπόν…

Φυσικά! Και πιστεύω ότι θα συνεχίσει να συμβαίνει, από την στιγμή που δεν αλλάζει η γλώσσα και χρησιμοποιεί το αρσενικό για το όλον και για το σύνολο των πραγμάτων. Διότι αν θέλω να μιλήσω για κάτι που αφορά το σύνολο, η γλώσσα που μου έμαθαν στο σχολείο, με αναγκάζει να χρησιμοποιήσω το γένος αρσενικό. Και όσο συμβαίνει αυτό, νομίζω ότι θα υπάρχει δυσμορφία της γλώσσας σε ότι αφορά την σκέψη μας. Εφόσον την γλώσσα δηλαδή την χρησιμοποιούμε σαν εργαλείο σκέψης και έκφρασης και είναι διαμορφωμένη με τέτοιους όρους, μόνο αν αλλάξει η διάπλαση της και οι ορισμοί που δίνουμε με αρσενικό γένος, θα πάψουμε οι γυναίκες να υφιστάμεθα μια πνευματική καταπίεση. Διαφορετικά δεν πάμε μπροστά.

Πείτε μου λίγο για την πορεία της παράστασής σας…

Το έργο ξεκίνησε από την Πάτρα πέρυσι και τώρα ερχόμαστε μόνο για τρεις παραστάσεις στην Αθήνα, στο «Fox» στο Γκάζι στις 30 Νοεμβρίου και στις 1-2 Δεκεμβρίου. Η παράσταση θα αρχίζει έξω από το μετρό, στην πλατεία του Κεραμεικού, με μια αφαιρετική “κηδεία” που είναι ο προάγγελος του φινάλε και θα καταλήγει στο «Fox» που θα ξεκινάει το κύριο μέρος της παράστασης, όπου θα εξελίσσεται η ιστορία μας μέσα από flash back με τον θεατή να είναι μεταξύ ονειρικού και πραγματικού! Η παράσταση είναι διαδραστική, με τον κόσμο να συμμετέχει μέσα στο έργο που θα ενσωματώνει ότι απρόσμενο μπορεί να προκύψει. Μετά ελπίζουμε να πάμε στο Βερολίνο, αν καταφέρουμε να μεταπηδήσουμε κάποια προβλήματα σχετικά με τα πνευματικά δικαιώματα αλλά και τους χώρους που θα μπορούσαμε να παρουσιάσουμε την δουλειά μας. Αν ξεπεραστούν αυτά θα χαρούμε πολύ να δείξουμε και εκεί αυτό που έχουμε ετοιμάσει!

Σκέφτομαι ότι αυτή την δύσκολη και περίεργη περίοδο που ζούμε, είναι πολύ δύσκολο να κάνεις στην Ελλάδα θέατρο, πόσο μάλλον να προτείνεις κάτι διαφορετικό και μάλιστα ξεκινώντας από την επαρχία. Εσείς πως τα έχετε καταφέρει;

Είναι δύσκολο, από την άποψη ότι ο κόσμος στην επαρχία δεν έχει τα ίδια ερεθίσματα που έχει κάποιος που ζει στην Αθήνα. Παραξενεύεται λίγο περισσότερο όταν δει κάτι που απέχει από το κλασικό. Από την άλλη όμως είναι λιγότερο δύσκολο από την άποψη της παραγωγής και της οργάνωσης, αφού είναι πολύ πιο εύκολο να βρεθούνε χορηγοί, διαθέσιμοι χώροι και άνθρωποι που θα σε βοηθήσουνε. Υπάρχει ίσως λίγη εμπιστοσύνη παραπάνω. Αντίθετα η Αθήνα είναι ένα μεγάλο τηγάνι που μπαίνεις μέσα και τσιτσιρίζεις. Αν καείς, κάηκες… ενώ αν δεν καείς συνεχίζεις για τα επόμενα!

Ως σκηνοθέτιδα αλλά και ως καθηγήτρια, πιστεύεται ότι οι Έλληνες έχουνε θεατρική παιδεία;

Οι Έλληνες το προσπαθούν πολύ! Αλλά θεατρική παιδεία δεν σημαίνει ότι πάω στην Επίδαυρο κάθε καλοκαίρι, αλλά πάω με την σαγιονάρα και το σουβλάκι στο χέρι. Ούτε ότι βλέπω, για παράδειγμα τον Βασίλιεφ να ανεβάζει την Μήδεια εντελώς διαφορετικά απ’ ότι έχουμε συνηθίσει και για τον λόγο αυτό γιουχάρω από κάτω. Αυτά ας πούμε δεν είναι θεατρική παιδεία, είναι θεατρική κατινιά. Αλλά ένα ποσοστό 70%-80% θεωρώ ότι είναι ένα πολύ ευγενικό κοινό, που μπορεί να μην καταλάβει αυτό που πήγε να δει και να γελάσει μετά με τους φίλους του, αλλά κατά την διάρκεια της παράστασης είναι στην θέση του, παρακολουθεί προσεκτικά το έργο, δεν θα καγχάσει και δεν θα κάνει φασαρία. Και μάλιστα τελευταία έχω παρατηρήσει ότι ο κόσμος διψάει για κάτι διαφορετικό, πιο ζωντανό και πιο βιωματικό ή πειραματικό. Και αυτό βοηθάει σίγουρα στο να αποκτήσουμε θεατρική παιδεία…

Ωστόσο ως χώρα που γέννησε το θέατρο, τα πράγματα δεν θα έπρεπε να είναι λίγο διαφορετικά;

Φυσικά! Αλλά πιστεύω ότι πάντα ο άνθρωπος έχει αυτή την κατάρα της συνήθειας που δεν αποτινάσσεται και νιώθει έτσι ασφαλής μέσα σ’ αυτήν, γιατί οι εκπλήξεις δεν είναι πάντα ευχάριστες! Συνεπώς θα ήθελε να πάει παρά πέρα, αλλά μόνο αν το κάνει πρώτα κάποιος άλλος. Ζούμε την επανάσταση του καναπέ και μόνο όταν δούμε ότι όλοι οι άλλοι έχουνε βγει στον δρόμο, μπορεί να βγάλουμε την παντόφλα και να σηκωθούμε. Εάν δεν το κάνουνε όμως οι άλλοι, δεν το κάνουμε ούτε και εμείς και αυτό δεν ισχύει μόνο πολιτικά ή κοινωνικά, αλλά ισχύει και στο θέατρο. Οπότε αν κάποιος δεν τολμήσει και αν κάποιοι δεν πάνε να δούνε αυτόν που τόλμησε, τότε δυστυχώς δεν θα κινηθεί εύκολα το πράγμα. Ίσως φταίει και το γεγονός ότι για πάρα πολλά χρόνια λείπαμε από τα καλλιτεχνικά δρώμενα της Ευρώπης. Εξάλλου το γεγονός ότι εδώ γεννήθηκε το θέατρο δεν λέει απολύτως τίποτα, αν δεν υπάρχουν μετέπειτα καλοί πομποί και τροφοδότες.

Υπάρχει μέλλον;

Βεβαίως, δεν το συζητώ! Από την εμπειρία μου τόσο στο Πανεπιστήμιο Πατρών όσο και σε άλλους χώρους και ιδρύματα, βλέπω ότι το μέλλον μπορεί να είναι λαμπρό! Υπάρχουν εκπληκτικά ανοιχτά μυαλά, που μπορούν να δεχτούν νέες ιδέες που οι παλιότεροι δεν αποδέχονται λόγω των συμβάσεων που έχουν στο κεφάλι τους. Τα νέα παιδιά είναι δεκτικά και ανοιχτά, φιλτράρουν ότι πληροφορία τους δώσεις παίρνοντας τον δικό τους δρόμο, ενώ επίσης έχουν πηγαίο ταλέντο! Υπάρχει μέλλον λοιπόν…

INFO

Ophelia’s D(Tr)ANCE στο Intrepid FOX (Τριπτολέμου 30, Γκάζι)

Παρασκευή 30 Νοεμβρίου, Σάββατο 1 & Κυριακή 2 Δεκεμβρίου στις 18:00

ΕΙΣΟΔΟΣ ΕΛΕΥΘΕΡΗ

Συντελεστές

Concept – Διασκευή – Σκηνοθεσία: Άννα Παπαγεωργίου

Βοηθός Σκηνοθέτη: Αλεξάνδρα Μπασιάκου
Κοστούμια: Άννα Παπαγεωργίου, Μαρία Ποταμιανάκη, Νίκη Αντζουλάτου

Πρωτότυπα κείμενα: Άννα-Μαρία Σκιαδά, Ελένη Λαδά
Solo Τραγούδι: Βιβή Μιτσίτσκα
Χορογραφία: Μαρία Ανδριοπούλου
Make-up Artist: Μελίνα Μαρουλάκου
Σκηνογραφία: Νάσος Σπανός, Δημήτρης Σπανός, Στέφανος Βλαχάκης
Πιανίστας: Χρήστος Τσαντούλης

Οφηλίες: Άννα Παπαγεωργίου, Άννα-Μαρία Σκιαδά, Ηλιάνα Νάντσιου, Ευγενία Αλεξοπούλου, Ελένη Λαδά, Βιβή Μιτσίτσκα, Γιώτα Μπιμπλή, Ελιάνα Περηφάνου, Δήμητρα-Σταυρούλα Κατωπόδη

Άμλετ: Μάριος Κρητικόπουλος, Πέπη Γαλανοπούλου