Βιογραφία | Γρηγόρης Μπιθικώτσης, ο “σερ” του ελληνικού τραγουδιού

Γεννήθηκε στο Περιστέρι, στις 11 Δεκεμβρίου 1922 στην Αθήνα και πέθανε στις 7 Απριλίου 2005. Πρόκειται για έναν από τους πιο δημοφιλείς Έλληνες λαϊκούς τραγουδιστές του 20ού αιώνα. Ο χαρακτηρισμός “σερ” που τον συνόδεψε σε ολόκληρη τη πορεία του προήλθε από τον Δημήτρη Ψαθά όταν σε ένα χρονογράφημα στη στήλη του στην εφημερίδα “Τα Νέα” χαρακτήρισε με αυτό τον τρόπο τον Γρηγόρη Μπιθικώτση.

Ζωή

Από φτωχή οικογένεια, εργάστηκε ως υδραυλικός για να επιζήσει και παράλληλα έπαιζε κιθάρα. Ήταν το μικρότερο παιδί της οκταμελούς οικογένειας. Πρωτότοκος ήταν ο Χρήστος και ακολουθούσαν η Κοντιλιώ, ο Γιώργος, ο Κώστας και τελευταίος ο Γρηγόρης. Φτωχή οικογένεια, πάλευαν να τα βγάλουν πέρα. Μέσα στη θύελλα του ’40 τα αδέλφια του έφυγαν για το Μέτωπο, στην Αλβανία.

Εκείνος έκανε τα πρώτα του βήματα σ’ ένα ταβερνάκι της γειτονιάς του, τραγουδώντας με μία κιθάρα, ευρωπαϊκά. Όλα άλλαξαν, όταν μια κρύα νύχτα του χειμώνα του 1937 πήγε ν’ ακούσει τρεις μουσικούς που έπαιζαν με τα μπουζούκια τους σ’ ένα κουτούκι. Ήταν ο Μάρκος Βαμβακάρης, ο Μανώλης Χιώτης και ο Στράτος Παγιουμτζής. Ο μικρός Γρηγόρης ενθουσιάστηκε κι από τότε ασπάστηκε το ρεμπέτικο και το λαϊκό.

Το 1947 εκτοπίστηκε μαζί με εκατοντάδες άλλους Έλληνες στη Μακρόνησο, όπου τα βράδια έπαιζε στη Λέσχη Αξιωματικών. Εκεί έγραψε τα πρώτα του τραγούδια και γνωρίστηκε με τον Μίκη Θεοδωράκη. Μετά την απελευθέρωσή του, δημιούργησε το δικό του συγκρότημα και το 1949 μπήκε στη δισκογραφία ως συνθέτης. Τίτλος του πρώτου του δίσκου το «Καντήλι τρεμοσβήνει», σε στίχους Χαράλαμπου Βασιλειάδη.

Έκανε δύο γάμους και απέκτησε 3 παιδιά. Ο γιος του, Γρηγόρης, έχει το όνομα του πατέρα του και είναι επίσης τραγουδιστής. Όταν κάποτε ρωτήθηκε γιατί επέλεξε να δώσει στον γιο του το ίδιο όνομα μ’ εκείνον, απάντησε “Γιατί όταν μια μέρα πεθάνω, θα ήθελα να επιστρέψει μετά την κηδεία στο σπίτι ένας Γρηγόρης Μπιθικώτσης”. Ο Γρηγόρης Μπιθικώτσης απεβίωσε έπειτα από βραχύχρονη περίοδο νοσηλείας, στις 7 Απριλίου 2005 σε ηλικία 83 ετών.

Συνθέσεις και Συνεργασίες

Από τα πρώτα του βήματα στο τραγούδι είχε το δικό του τρόπο ερμηνείας, συνεργάσθηκε με τους σπουδαιότερους συνθέτες -Θεοδωράκη («Της δικαιοσύνης», «Ένα το χελιδόνι», «Στο περιγιάλι το κρυφό», «Βράχο – βράχο», «Γωνιά – γωνιά»), Χατζιδάκι («Ειμ’ αϊτός χωρίς φτερά», «Πάει ο καιρός», «Στο Λαύριο γίνεται χορός», «Μίλησέ μου»), Τσιτσάνη κ.ά.

Η συνεργασία του με το Μίκη Θεοδωράκη (τον οποίο γνώρισε ενώ ήταν εξόριστος στη Μακρόνησο) αλλά και με το Μάνο Χατζιδάκι “γέννησε” τα καλύτερα ίσως τραγούδια του. Με την ερμηνεία του στον Επιτάφιο του Μίκη Θεοδωράκη και του Γιάννη Ρίτσου χάραξε νέους δρόμους στο λαϊκό τραγούδι. Επίσης, ερμήνευσε τραγούδια του Μάρκου Βαμβακάρη, του Βασίλη Τσιτσάνη, του Γιώργου Μητσάκη, του Γιάννη Παπαϊωάννου και του Άκη Πάνου. Στις συνεργασίες του αξίζει επίσης να αναφέρουμε αυτές με το Σταύρο Ξαρχάκο και το Δήμο Μούτση.

Συνέθεσε περισσότερα από 200 τραγούδια, πολλά από τα οποία έγιναν μεγάλες επιτυχίες, όπως τα «Επίσημη Αγαπημένη», «Το μεσημέρι καίει το μέτωπό μου», «Μια γυναίκα φεύγει», «Αμφιβολίες», «Του Βοτανικού ο μάγκας», «Σε τούτο το στενό», «Τρελοκόριτσο», «Στου Μπελαμή το ουζερί», «Ένα όμορφο αμάξι με δυο άλογα» και πλήθος άλλων.

Εμφανίσθηκε στα κοσμικότερα κέντρα των Αθηνών κι ένιωσε τη χαρά της ανακάλυψης νέων, πολλά υποσχόμενων φωνών, ανάμεσά τους η Βίκυ Μοσχολιού και η Πόλυ Πάνου.

Η «δωρική» φωνή του αγκάλιασε τη μεταπολεμική Ελλάδα, έδωσε το δικό της βάρος και τη δική της λαϊκότητα στα μεγάλα έργα του Θεοδωράκη, που έγινε ο πιο αποτελεσματικός καταλύτης στο να φτάσουν οι στίχοι του Σεφέρη, του Ελύτη, του Ρίτσου, του Λειβαδίτη, του Χριστοδούλου, στις πιο απόμερες γωνιές της Ελλάδας.

Στο τραγούδι “Ένα όμορφο αμάξι με δυο άλογα” ακούγεται το εξής: “Ένα όμορφο αμάξι με δύο άλογα / να μου φέρετε τα μάτια μου σαν κλείσω….το ένα τ’ άλογο να είναι άσπρο / όπως τα όνειρα που έκανα παιδί/το άλλο τ’ άλογο να είναι μαύρο”. Αυτό έγινε πραγματικότητα προς τιμήν του στην κηδεία του.

http://www.youtube.com/watch?v=-mFFgpmAMTE

Διακρίσεις

Τιμήθηκε από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας Κωνσταντίνο Στεφανόπουλο τον Ιανουάριο του 2003 με το Χρυσό Σταυρό του Τάγματος του Φοίνικα, καθώς και με το Χρυσό Μετάλλιο της Πόλης των Αθηνών. Επίσης, έχουν γίνει πολλές συναυλίες προς τιμήν του. Τον Ιούνιο του 1997 οργανώθηκε λαϊκή συναυλία για να τιμηθούν τα 50 χρόνια προσφοράς του στο λαϊκό τραγούδι, ενώ σημαντική είναι η συναυλία που διοργανώθηκε από το υπουργείο Πολιτισμού στις 11 Μαρτίου 2002 στο Στάδιο Ειρήνης και Φιλίας με την συμμετοχή δεκάδων σημαντικών καλλιτεχνών. Λίγους μήνες πριν πεθάνει, το 2004 του απονεμήθηκε το Τιμητικό Βραβείο στα Μουσικά Βραβεία Αρίων.

Δισκογραφία

Στον παρακάτω κατάλογο περιλαμβάνονται μόνο οι δίσκοι στους οποίους υπάρχει “πρωτογενές” υλικό, δηλαδή ηχογραφήσεις που δεν έχουν κυκλοφορήσει άλλη φορά σε δίσκο. Δεν περιλαμβάνονται δηλαδή κάθε λογής συλλογές, ούτε αναφέρονται για δεύτερη φορά -όταν επανεκδίδονται- δίσκοι που περιέχουν ηχογραφήσεις που έχουν περιληφθεί ήδη σε προηγούμενο δίσκο.

Προσωπική δισκογραφία

Επιτάφιος (1960)

Το τραγούδι του νεκρού αδερφού (1962)

Το Άξιον Εστί (1964)

Πολιτεία Β (1964)

Επιφάνια (1964)

Ρωμιοσύνη (1966)

Επίσημη αγαπημένη (1968)

Μια γυναίκα φεύγει (1969)

Μαζί με τον Γρηγόρη Μπιθικώτση (1970)

Ο Μπιθικώτσης (1970)

Α-Ω (1971)

Ουράνιο τόξο (1972)

Πράσινο φως (1973)

Μικροί καϋμοι (1975)

Στη μεγάλη λεωφόρο (1976)

Χαμένες αγάπες (1977)

Οκτώβρης 78 (1978)

Πατέρα μου (1979)

Μεγαλοπρέπεια (1980)

Παράπονα της πλώρης (1981)

Σήμερα (1986)

Ο άγνωστος Θεός (1990)

Συμμετοχές

Πολιτεία (1961)

Η συναυλία στο Κεντρικό (1961)

Κόκκινα φανάρια (1963)

Η Ελλάς χωρίς ερείπια (1964)

Ένα μεσημέρι (1966)

Χρυσοπράσινο φύλλο (1966)

Η πόρτα ανοίγει (1967)

Μάρκος ο δάσκαλος μας (1968)

Τσιτσάνης (Τα κλειδιά) (1968)

Χρώματα (1968)

Ένα χαμόγελο (1969)

Κόσμε αγάπη μου (1969)

Επιστροφή (1970)

Χαλάλι σου ζωή (1971)

Μικρές ώρες (1972)

Πρώτη εκτέλεση (1973)

Τα ωραία του Τσιτσάνη (1973)

Θαλασσινά φεγγάρια (1974)

Αρχιπέλαγος (1976)

Ζήτω το Ελληνικό τραγούδι (1987)

Σημαντικές συλλογές

Ο Γρηγόρης Μπιθικώτσης τραγουδά Μίκη Θεοδωράκη (1974)

Τα αυθεντικά (1975)

14 χρυσές επιτυχίες 1 & 2 (1977)

Ο Γρηγόρης Μπιθικώτσης τραγουδά Μίκη Θεοδωράκη No2 (1978)

Τα αυθεντικά Νο2 (1984)

Οι πρώτες εκτελέσεις (2003)

50 Χρόνια 1949 – 2000 (2005)

Ανθολόγιο 1923-2005 (2006)

Από τις 78 στροφές (2007)

Πηγές:

el.wikipedia.org

sansimera.gr

Επιμέλεια-προσαρμογή: Σοφία Παφτούνου