Συνέντευξη | Κατερίνα Πολέμη: «Υπάρχουν απίστευτοι μουσικοί, ακόμα και στη ζούγκλα της Βραζιλίας ή στην Κρήτη σε κάποια χωριά που παίζουν και δεν τους ενδιαφέρει να φύγουν ή να εμφανιστούν στην τηλεόραση…»

Η Κατερίνα Πολέμη εν όψει της επικείμενης συναυλίας της την Κυριακή 21 Απριλίου στο Half Note jazz club μας παραχώρησε μια άκρως ενδιαφέρουσα συνέντευξη, μιλώντας για το παρελθόν, το παρόν, αλλά και τα σχέδια και τα όνειρα για το μέλλον… Απολάυστε τη…

Κατερίνα καλησπέρα και καλωσήλθες στο tralala.gr. Καταρχάς θα ήθελα να μου πεις πότε άρχισες να ασχολείσαι με τη μουσική, και πότε σου μπήκε το «μικρόβιο» να γίνεις μουσικός;

Καλώς σας βρήκα. Από 4 χρονών άρχισα να κάνω μαθήματα πιάνου. Κιθάρα δεν έκανα ποτέ μαθήματα, αλλά μάθαινα με τους θείους μου στη Βραζιλία και τους θείους μου στην Ελλάδα, που όπως όλοι οι παλιοί κάτι παίζουν, οπότε η μουσική υπήρχε πάντα στη ζωή μου. Η εκκλησιαστική και folk μουσική της Βραζιλίας αλλά και η πιο μοντέρνα και τα ρεμπέτικα της Ελλάδας ήταν το πάθος μου. Στην αρχή βέβαια ήθελα να γίνω μπασκετμπολίστρια, να παίξω στο γυναικείο NBA, αλλά γύρω στα 15 αυτό το πάθος έφυγε και έμεινε μόνο η μουσική. Αυτή με επέλεξε, το συνειδητοποίησα και όλα έγιναν πολύ αυθόρμητα.

Έχεις καταγωγή και από Ελλάδα και από Βραζιλία, δύο χώρες με διαφορετική, αλλά και μεγάλη μουσική παράδοση. Πώς σε έχει επηρεάσει και ως άνθρωπο, αλλά και ως μουσικό αυτός ο συνδυασμός;

Με εμπλούτισε πολύ και ως άνθρωπο και ως μουσικό. Πιστεύω ότι είναι πολύ σημαντικό να έχουμε πολλά ακούσματα, και ας μη μας αρέσει πάρα πολύ κάποιο είδος είναι καλό να ακούμε, όπως είναι σημαντικό να συναναστρέφεσαι με διαφορετικών ειδών ανθρώπους, που ζουν αλλού, με άλλες συνήθεις και παραδόσεις. Έτσι εμπλουτίζεσαι σαν άνθρωπος, γίνεσαι πιο ανοιχτόμυαλος, αποκτάς περισσότερες πληροφορίες για τη ζωή και γίνεσαι πιο σφαιρικός και ολοκληρωμένος. Το ίδιο ισχύει και με τη μουσική. Δεν τα διαχωρίζω αυτά τα δύο, κινούνται παράλληλα. Όταν ασχολούμαι με τον εαυτό μου και προσπαθώ να βελτιωθώ και να μάθω διαφορετικά πράγματα, αυτό περνάει υποσυνείδητα και στις συνθέσεις μου. Αντίστοιχα, όταν προσπαθώ να βελτιωθώ σαν μουσικός, αυτό θα βγει και στη ζωή μου.

Αισθάνεσαι ότι όταν γράφεις δημιουργείται μια ιδιαίτερη ατμόσφαιρα από το συνδυασμό των καταβολών Βραζιλίας και Ελλάδας στη μουσική σου;

Το αισθάνομαι και εκπλήσσομαι πολλές φορές. Όταν γεννάω μια μουσική, αφήνομαι στο υποσυνείδητο, στην ενέργεια εκείνης της στιγμής και δεν σκέφτομαι τεχνικά και συνειδητά. Όταν μετά ακούω αυτό που συνέθεσα εκπλήσσομαι με την επιρροή όλων αυτών των ακουσμάτων, που δεν προέρχονται μόνο από την Ελλάδα και τη Βραζιλία, αλλά και από τη Βόρια Αμερική. Η jazz, η gospel, η πρεσβυτεριανή εκκλησιαστική μουσική που είναι όλη η οικογένειά μου στη Βραζιλία, όπως και ακούσματα από Αργεντινή και Ευρώπη είναι μουσικές που έχω επαφή από μικρή και βγαίνουν αβίαστα στα κομμάτια μου.

Εκτός από τους τόπους που κατάγεσαι και έχεις μεγαλώσει, ποιοι είναι οι άνθρωποι, καλλιτέχνες και μη, που σε έχουν επηρεάσει ως μουσικό;

Μου αρέσει που με ρωτάς για ανθρώπους γενικότερα και όχι συγκεκριμένα για μουσικούς, αφού υπήρξαν πολλοί δάσκαλοι στη ζωή μου που δεν ήθελαν απαραίτητα να με διδάξουν, αλλά εγώ τους αφουγκραζόμουν. Εμείς εδώ που συζητάμε, για παράδειγμα, μπορεί κι εσύ να είσαι ένας δάσκαλος για κάποιο θέμα. Έχουν υπάρξει απίστευτοι δάσκαλοι στη ζωή μου. Άνθρωποι που δεν γνωρίζω, αλλά και άνθρωποι που έχω συνυπάρξει. Οι θείοι μου στη Βραζιλία, ενώ είναι λιγότερο μορφωμένοι, είναι πολύ εκλεπτυσμένοι και στο πώς σκέπτονται, και στον τρόπο που παίζουν, και στα τραγούδια που παίζουν. Μου άνοιξαν πολλές πόρτες στη μουσική και ενώ δεν το είχαν σπουδάσει «το είχαν» γιατί αν ψάξεις το βρίσκεις! Αν είσαι μέσα σου ευγενής το βρίσκεις! Επίσης, στην Ελλάδα η οικογένεια που ενώ κανένας δεν είναι επαγγελματίας μουσικός, αγαπούν πραγματικά τη μουσική και με έχουν βοηθήσει και στο να μάθω όργανα, αλλά και με πολύτιμες συμβουλές για τον τρόπο που γράφω.

Εκτός από τους «κοινούς θνητούς»;

Εκτός από τους «κοινούς θνητούς» υπάρχουν και πολλοί γνωστοί που με έχουν επηρεάσει μουσικά, όπως ο Thelonious Monk, η Abbey Lincoln, η Rachelle Ferrell, o Caetano Veloso, η Maria Bethânia… Από Έλληνες μου αρέσει πολύ ο Χατζής γιατί είναι «gypsie» (και νοιώθω κι εγώ λίγο «gypsie» άνθρωπος), έχει απίστευτες μελωδίες και πολύ φιλοσοφημένα ποιήματα. Η Μαρινέλλα μου έχει μάθει πολλά πράγματα ως ερμηνεύτρια, το πώς στήνεσαι, τί κάνεις με τα χέρια σου, τα πόδια σου, όπως επίσης και η Μαρία Κάλλας μου έχει μάθει το πώς ερμηνεύεις ένα τραγούδι και ότι η μικρή κίνηση πολλές φορές μιλάει πολύ περισσότερο από τη μεγάλη. Όλα αυτά είναι τα μικρά κομμάτια του παζλ που φανερώνουν την τελική εικόνα.

Σπουδές, ψυχή, ταλέντο, δουλειά. Ποιό το «βάρος» της κάθε λέξης όσον αφορά τη μουσική;

Είναι απαραίτητα και τα τέσσερα, εξαρτάται βέβαια το τί θέλεις να κάνεις. Αν θέλεις να είσαι ένας μουσικός που δε ζεις από αυτό, που δεν βιοπορίζεσαι από τη μουσική, τότε το προσεγγίζεις διαφορετικά. Για εμένα που έχω την ανάγκη της δημιουργίας και του να βρίσκομαι μέσα στην τέχνη, θέλω να υπηρετώ τη μουσική στον υπέρτατο βαθμό, να είμαι ο καλύτερος δυνατός αγγελιαφόρος της, είναι απαραίτητα και τα τέσσερα. Το ταλέντο είναι έμφυτο και μετά πάνω από αυτό έρχονται οι σπουδές και η μελέτη και με αυτόν τον τρόπο όχι μόνο το διατηρείς, αλλά το αυξάνεις κι όλας. Άν όμως κάνεις τις σπουδές και τη μελέτη χωρίς ψυχή, δεν χρησιμοποιείς το ταλέντο σου, οπότε τα χάνεις όλα ουσιαστικά! Οι δάσκαλοί μου μου έχουν πει ότι το ταλέντο δεν αρκεί, όπως επίσης ότι αν έχεις ταλέντο και δε δουλεύεις δεν θα σε διαλέξει κανείς για συνεργάτη. Οπότε, πολύ σημαντικά και τα τέσσερα, όμως η ψυχή με το ταλέντο πάνε μαζί και μετά έρχονται και τα άλλα δύο.

Πριν από δύο χρόνια είχε κυκλοφορήσει η πρώτη σου δισκογραφική δουλειά με τίτλο “Spread the music not the name”. Ετοιμάζεις κάτι καινούριο που θα κυκλοφορήσει;

Το “Spread the music not the name” ήταν η πρώτη μου δισκογραφική δουλειά, μετά προέκυψε και έγραψα μουσική για θέατρο, για την Ευρυδίκη, η οποία βγήκε και σε cd. Η παράσταση πηγαίνει πολύ καλά και θα συνεχιστεί και του χρόνου στο θέατρο “Πορεία” στην πλατεία Βικτωρίας. Τώρα γράφω μουσική για την ταινία του Παντελή Βούλγαρη “Μικρά Αγγλία” η οποία θα κυκλοφορήσει και αυτή σε cd μαζί με την ταινία, μάλλον στα τέλη Νοεμβρίου του 2013. Μετά από αυτό σκέφτομαι να ασχοληθώ ξανά να γράψω ένα cd με δικές μου συνθέσεις στη λογική του πρώτου cd, χωρίς να εξυπηρετεί τα πλαίσια κάποιας παράστασης.

Υπάρχουν διαφορές στην προσέγγιση της σύνθεσης όταν γράφεις μουσική για να κυκλοφορήσει αυτόνομα με όταν γράφεις μουσική για να πλαισιώσει μια παράσταση, θεατρική ή κινηματογραφική; Αισθάνεσαι λιγότερο ελεύθερη;

Βλέποντας πίσω, το πρώτο cd περιείχε συνθέσεις τριών χρόνων οι οποίες δεν έγιναν για να βγει το cd, αλλά επειδή είχα ανάγκη να εκφραστώ. Είχα απόλυτη ελευθερία γιατί δεν είχα κάποιον προορισμό, ούτε καν ήξερα τότε ότι θα κυκλοφορήσουν. Το θέατρο ήταν διαφορετικό. Ζητείται μέσα από τη μουσική να αποδοθεί μια συγκεκριμένη ατμόσφαιρα και ενέργεια η οποία προέρχεται από τη σκηνή, το κείμενο και τον ηθοποιό. Η μουσική πρέπει να μπει μέσα σε αυτό, ούτε να είναι πιο κάτω, αλλά ούτε και πιο πάνω, να έρχεται σε μία ισορροπία με το σύνολο. Αυτό είναι ένας περιορισμός, αλλά όχι τέτοιος που δεν σου επιτρέπει να εκφραστείς. Ακόμα και όταν κινείσαι μέσα σε «στενά πλαίσια» υπάρχει ένας τεράστιος ουρανός έκφρασης και όταν τον ανακαλύπτεις σου φαίνεται απίστευτο!

Με την ταινία ισχύει ακριβώς το ίδιο πράγμα, μόνο που έχω ένα μεγαλύτερο άγχος, γιατί προσπαθώ να εξυπηρετήσω έναν σκοπό πολύ συγκεκριμένο, ο οποίος δεν εξαρτάται μόνο από εμένα, αλλά μου τον ορίζουν και άλλοι άνθρωποι σκηνοθέτες, παραγωγοί…

Προτιμάς περισσότερο κάτι από τα δύο;

Όχι! Θεωρώ ότι είναι ευλογία και μου αρέσει πολύ που μου δόθηκε αυτή η ευκαιρία στο θέατρο και στον κινηματογράφο να δοκιμάσω και να πειραματιστώ σε κάτι που δεν ήξερα πως είναι… Ίσως το ένα να είναι λίγο πιο δύσκολο από το άλλο, αλλά νιώθω πολύ τυχερή γιατί και ο Τάρλοου στην Ευρυδίκη και ο κύριος Βούλγαρης στη “Μικρά Αγγλία” με άφησαν πολύ ελεύθερη να εκφραστώ. Μου είπαν τί περίπου ήθελαν και μέσα από τη δική μου προσωπικότητα βγαίνει ένα αποτέλεσμα προσαρμοσμένο στις απαιτήσεις του έργου.

Στις 21 Απριλίου έχεις live στο Half Note μαζί με τον Αλέξανδρο Ναθαναήλ. Τί θα μας παρουσιάσετε στην κοινή αυτή εμφάνιση;

Πάντα ήταν όνειρό μου να παίξω στο Half Note. Σύχναζα αρκετά εκεί πριν φύγω για Αμερική και μου δόθηκε η ευκαιρία να παίξω με τον Αλέξανδρο Ναθαναήλ. Είχε κανονίσει να κάνει μία συναυλία και με κάλεσε να την κάνουμε μαζί. Η συναυλία λέγεται “πρώτη συνάντηση” και είναι ένα πάντρεμα μεταξύ του πορτογαλέζικου fado που παίζει ο Αλέξανδρος και της βραζιλιάνικης-gypsy μουσικής που παίζω εγώ, φέρνοντας τους δύο κόσμους σε μία μουσική βραδιά. Θα έχουμε δικές του συνθέσεις, δικές μου και διασκευές jazz μουσικής, βραζιλιάνικης και fado. Επίσης, έχουμε για πρώτη φορά jazz κρητική λύρα η οποία θα δώσει ένα άλλο ηχόχρωμα στη μουσική μας και είμαι πολύ ενθουσιασμένη! Αργότερα, το καλοκαίρι ετοιμάζω κάποιες συναυλίες υπό μορφή περιοδείας στην Ελλάδα για τις οποίες θα ενημερωθείτε!

Έχεις όνειρο να παίξεις σε κάποιους χώρους, αλλά και να συνεργαστείς με κάποιους συγκεκριμένους καλλιτέχνες;

Στο Ηρώδειο θέλω να παίξω! Στο Ηρώδειο, αλλά να γράψω ένα ολόκληρο έργο για τη βραδιά και να το διευθύνω. Θέλω να έχει μια συμφωνική ορχήστρα, αλλά και μια “world” ορχήστρα με μπουζούκια, ανατολίτικα όργανα και γενικά με όλων των ειδών τα όργανα της κλασικής και της μη κλασικής μουσικής!

Επίσης, θέλω να παίξω σε μέρη που δεν είναι για να παίζεις μουσική, σκέφτομαι να αρχίσω να οργανώνω πράγματα στη φύση, σε διάφορα άσχετα μέρη, στα οποία θα μπορώ να μοιράζομαι τη μουσική μου χωρίς να υπάρχει αυτό το πρωτόκολλο: πληρώνω-κάθομαι-τσιγάρο-ποτό… Κάτι διαφορετικό για να μπορέσει να μπει η μουσική την καθημερινή μας ζωή με έναν πιο φυσικό τρόπο, να ενσωματωθεί χωρίς να υπάρχει αυτός ο διαχωριστικός «τοίχος» μεταξύ καλλιτέχνη και ακροατή.

Από καλλιτέχνες θα ήθελα πολύ να συνεργαστώ με τον Gilberto Gil, τον Caetano Veloso, να τραγουδήσω με τη Maria Bethânia, να της γράψω μουσική… Και στην Ελλάδα να πει η Μαρινέλλα, η Πρωτοψάλτη δικό μου τραγούδι είναι μεγάλο όνειρο! Όποιος θέλει να γράψω, να παίξουμε, και άγνωστος ακόμα, θα χαρώ πολύ, αρκεί να έχει σεβασμό προς την τέχνη που κάνει και μεράκι. Υπάρχουν πολλοί απίστευτοι μουσικοί, ακόμα και μέσα στη ζούγκλα της Βραζιλίας ή στην Κρήτη και τη Μακεδονία σε κάποια χωριά ή μοναστήρια που παίζουν και δεν τους ενδιαφέρει να φύγουν ή να εμφανιστούν στην τηλεόραση.

Καριέρα στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, θεωρείς ότι διαχωρίζονται αυτά τα δύο;

Με ενδιαφέρει ο κόσμος όλος! Ήδη το έχω ξεκινήσει και μου αρέσει κι έτσι συνεχίζω να το κάνω. Έχω κάνει πολλές συναυλίες σε Νέα Υόρκη και Βοστόνη, στη Βραζιλία, αλλά και στην ωραία μικρή Ελλάδα! Είμαι πολύ χαρούμενη που είμαι εδώ αυτή τη στιγμή και εργάζομαι σκληρά. Λόγω και της ηλικίας μου δεν έχω νοιώσει ακόμα κάποια ανάγκη για να έχω μία έδρα, παρόλο που κάποια στιγμή θα υπάρξει η ανάγκη αυτή. Τώρα είμαι στην Άνδρο, στην Αθήνα, στην Κοζάνη, αλλά περνάω πολύ καλά γιατί αισθάνομαι σαν στο σπίτι μου όπου πάω. Αν μου δοθεί μια ευκαιρία να μείνω για ένα διάστημα στην Ισπανία ή στην Ιταλία δεν θα πω όχι, η Γη νιώθω ότι είναι χώρος εργασίας και χώρος κατοικίας, και τα δύο μπορούν να γίνουν παντού!

Η λεγόμενη «κρίση», οικονομική ή ηθική, θεωρείς ότι επηρεάζει τον καλλιτέχνη και ότι αυτός πρέπει να έχει κάποιον συγκεκριμένο ρόλο μέσα σε αυτή;

Πιστεύω πως όλα συνδέονται. Συμφωνώ με αυτό που είπες ότι η κρίση δεν είναι μόνο οικονομική, αλλά πνευματική, εσωτερική και ψυχολογική, η οποία εκδηλώθηκε και οικονομικά… Ο ρόλος του καλλιτέχνη είναι να αποτελέσει έναν αγγελιαφόρο για να ελαφρύνει την κατάσταση, γεγονός που απαιτεί μεγάλη σοβαρότητα. Όταν λέω να ελαφρύνει, δεν εννοώ απαραίτητα να είναι και ελαφριά η μουσική. Μπορεί να είναι ένα σκληρό τραγούδι, ένα πολιτικό τραγούδι με τραχύ στίχο που όμως λόγω της μουσικής αποκτά άλλη ατμόσφαιρα και βοηθάει να σκεφτείς κάποια πράγματα, να ταυτιστείς με τον καλλιτέχνη και να εκφραστείς κι εσύ μέσα από αυτόν…

Για να κλείσουμε, θα ήθελα να μου πεις ποια είναι η σχέση σου με το διαδίκτυο και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και με ποιους τρόπους μπορούμε να μαθαίνουμε νέα για τη δουλειά σου.

Μου αρέσει πολύ το internet! Είναι ένα «θεϊκό» πράγμα! Είναι σαν ένα τεράστιο κάστρο, γεμάτο με πληροφορίες που μπορείς να βρεις τα πάντα και να γεμίσεις γνώσεις! Επίσης, είναι σημαντικό για την προώθηση της δουλειάς μου και για να γνωρίζω καινούριους καλλιτέχνες. Δε μπαίνω στις ειδήσεις γιατί συνήθως τα παρουσιάζουν όλα αρνητικά και μαύρα, αλλά κάθομαι με τις ώρες και βλέπω συνεντεύξεις της Μαρίας Κάλλας, του Salvador Dali και άλλων μεγάλων που θαυμάζω για να μάθω πράγματα… Τέλος, κρατάω επαφή με κόσμο μέσω skype και facebook που υπό άλλες συνθήκες θα ήταν αρκετά δύσκολο…

links:

Official website: www.katerinapolemi.com

Official facebook page: www.facebook.com/katerinapolemi

Συνέντευξη στον Βύρωνα Τσουράπη

Φωτογραφίες: byRon