Συνδέθηκε με την πόλη της Θεσσαλονίκης, στην φιλολογική και ποιητική ιστορία της οποίας και ανήκει, αφού, εν πολλοίς, η πόλη τον διαμόρφωσε και τον φιλοξένησε, από το 1930, ως το τέλος της ζωής του, το 1976. Δίδαξε στο Πειραματικό Σχολείο Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, διετέλεσε Γενικός Γραμματέας και Μέλος της Καλλιτεχνικής Επιτροπής του Κρατικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδος, μα εκείνο που τον χαρακτήρισε περισσότερο ήταν το συγγραφικό και ποιητικό του έργο, το οποίο εξεδόθη στην περίοδο μετά την κατοχή μέχρι και το τέλος του. «Αυτό που λέμε ο έρωτας, δεν είναι ο Έρωτας: ο Άγγελος με τ’ ανοιχτά φτερά. Αλλάζει όψη, μεταμορφώνεται, γίνεται ωραίος, αλλιώς ωραίος. Δεν την αντέχεις την ομορφιά του». Από την ποιητική συλλογή του «Το δίχτυ των ψυχών» (1965).
http://www.youtube.com/watch?v=ZYmq_aUPokw
http://www.youtube.com/watch?v=dVGg53DDDK8
Ποιήματά του έγιναν τραγούδια από τον Νίκο Μαμαγκάκη και τον Σταύρο Κουγιουμτζή, στα χρόνια του ’60. Ο Νίκος Μαμαγκάκης στο δισκογραφικό του ξεκίνημα στις Philips-Fidelity και εν συνεχεία στη Lyra, ανάμεσα σε ποιήματα του Καρυωτάκη, της Πολυδούρη, του Βάρναλη και του Παλαμά μελοποίησε αρκετά ποιήματα του Θέμελη: «Τι νά ’ναι τάχα ο έρωτας», «Όταν μεθώ», «Είναι μια πέτρα στην καρδιά», «12 χτύπησαν οι δείκτες», «Μη με ρωτάτε», «Έχω κάτι σκληρό μες στήν ψυχή μου», «Κρυστάλλινο φιλί» κ.α., τα οποία είχαν ερμηνεύσει αντρικές, κυρίως, φωνές.
Κάποια από τα τραγούδια αυτά, ο συνθέτης τα τελευταία χρόνια τα επανατοποθετεί στη νέα τεχνολογία και αισθητική με γυναικείες, ως επί τω πλείστον, ερμηνείες (Μελίνα Κανά, Λιζέτα Καλημέρη, Μαρία Εγγλέζου).
Πρωτοποριακός και «δύσκολος» ποιητικός λόγος και σύνθεση στην πρώιμη έντεχνη-πειραματική περίοδο του «λαϊκού» τραγουδιού, με τα μπουζούκια του Αργύρη Βαμβακάρη, του Γιώργου Ζαμπέτα και του Γιαννάκη Αγγέλου και τις ερμηνείες του Μανώλη Καναρίδη, του Κώστα Πρέντζα, του Φώτη Δήμα, της Γιοβάννας κ.α.
Ο Σταύρος Κουγιουμτζής συνδέθηκε εξίσου με τον ποιητικό λόγο του Θέμελη από το ξεκίνημά του. Όταν το 1966 το Κ.Θ.Β.Ε. ανέβασε το έργο του «Το ταξίδι», βασισμένο στον Καραγκιόζη, σε σκηνοθεσία, σκηνογραφία και διδασκαλία του Ευγένιου Σπαθάρη, ο Κουγιουμτζής εκλήθη να γράψει τη μουσική και τα τραγούδια. Συγκεκριμένα, αναφέρει στο βιβλίο του «Ανοιχτά παράθυρα με κλειστά παντζούρια»: «Μια μέρα με κάλεσε ο διευθυντής του Κρατικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδος, ο Σωκράτης Καραντινός, ένας σπουδαίος άνθρωπος του θεάτρου, και μου πρότεινε να γράψω τη μουσική και τα τραγούδια σ’ ένα έργο του ποιητή Γιώργου Θέμελη. Η αρχική ιδέα ήταν ν’ αναθέσουν τη δουλειά στον Χατζιδάκι. Κάποιος όμως είπε πως ο Χατζιδάκις είναι πολυάσχολος και λιγάκι ασυνεπής. Αυτό το φοβήθηκαν και, όπως έμαθα αργότερα, ο Θέμελης πρότεινε εμένα, γιατί ήδη με ήξερε, είχαμε συνεργαστεί σε κάποια τραγούδια. Δύο από αυτά τα τραγούδησε ο Γιάννης Βογιατζής, τότε στις μεγάλες του δόξες. Το ένα μάλιστα έγινε κάπως επιτυχία. Το Έλα σαν άγγελος».
Από τα πρώτα τραγούδια που πέρασε στη δισκογραφία ο Σταύρος Κουγιουμτζής ήταν τα «Ο ήλιος γέρνει» και «Έλα σαν Άγγελος» που ηχογραφήθηκαν στις αρχές του 1962 με τον Γιάννη Βογιατζή (ακούστε το ηχητικό) καθώς και το «Η αγάπη μου» που ερμήνευσε η Μάριον Σίβα, ενώ σε στίχους του Γιώργου Θέμελη ήταν και το «Σαν ένα αστέρι» που ηχογράφησαν σε δυο διαφορετικές εκτελέσεις ο Αλέξης Γεωργίου και ο Γιώργος Ζωγράφος, στα μέσα της δεκαετίας του ’60, στη Lyra.
Στην πρώτη δημιουργική περίοδο του συνθέτη ανήκει και το πιο γνωστό τραγούδι σε στίχους του Γιώργου Θέμελη, το «Μ’ έκοψαν με χώρισαν στα δυο», που γράφτηκε τα πρώτα χρόνια του ’60 στη Θεσσαλονίκη, αλλά ηχογραφήθηκε το 1970 με τον Γιώργο Νταλάρα.
Ο κύκλος της συνεργασίας του Κουγιουμτζή με τον ποιητή κλείνει στα 1972-1973 με την ηχογράφηση και έκδοση του δίσκου «Ηλιοσκόπιο», ο οποίος αρχικά είχε σχεδιαστεί πάνω σε ποιήματα του Άγγελου Σικελιανού, αλλά λόγω δικαιωμάτων, τελικά, ολοκληρώθηκε βασισμένος στην ομώνυμη ποιητική συλλογή (1971) του Γιώργου Θέμελη και ηχογραφήθηκε με ερμηνευτές τον Γιώργο Νταλάρα και την Αιμιλία Κουγιουμτζή.
Εργογραφία
Ποίηση
• «Γυμνό παράθυρο», 1945
• «Άνθρωποι και πουλιά», 1947
• «Ο Γυρισμός», 1948
• «Ωδή για να θυμόμαστε τους ήρωες», 1949
• «Ακολουθία», 1950
• «Συνομιλίες», 1953
• «Δενδρόκηπος», 1955 (Κρατικό Βραβείο)
• «Το πρόσωπο και το είδωλο», 1959
• «Φωτοσκιάσεις», 1961 (Κρατικό Βραβείο)
• «Η Μόνα παίζει», 1961
• «Το δίχτυ των ψυχών», 1965
• «Έξοδος», 1968
• «Ηλιοσκόπιο», 1971
• «Περιστροφή», 1973
• «Δενδρόκηπος» ΙΙ, 1973
• «Κήποι», 1974
• «Ars poetica», 1974
• «Οίκος Εμπορίου», 1974
• «Βιβλικά», 1975
• «Το περιστέρι και τα επτά αναστάσιμα θαύματα», 1977
Δοκίμιο- Μελέτες
• «Η Διδασκαλία των Νέων Ελληνικών», 1933
• «Επίγραμμα και Μακεδόνες Επιγραμματοποιοί», 1938
• «Ο Ύμνος εις την Ελευθερίαν», 1948
• «Η Διδασκαλία των Νέων Ελληνικών – Το πρόβλημα της ερμηνείας», 1949
• «Προβελέγγιος – Ροσίνης – Πολέμης – Καμπάς», 1953
• «Νεοέλληνες Λυρικοί», 1954
• «Το κλειδί (ανάτυπο)», 1960
• «Αγγελικό και μαύρο φως (ανάτυπο)», 1962
• «Όριο επαφής Σολωμού-Καβάφη» στο «Δώδεκα Διαλέξεις (σειρά α´)», Οργανισμός Εθνικού Θεάτρου, 1961
• «Ο Παπαδιαμάντης και ο κόσμος του (ανάτυπο)», 1961
• «Η Νεώτερη Ποίησή μας Ι», 1963
• «Η Έσχατη Κρίση», 1964
• «Η Νεώτερη Ποίησή μας ΙΙ», 1967
• «Η Ποίηση του Καβάφη», 1970
• «Ένας μονόλογος για την ποίηση»
• Οδυσσέας Ελύτης στο Vitti Mario (επιμ.), «Εισαγωγή στην ποίηση του Ελύτη», Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, 1999
• «Πολύπτυχο» (Αυτοβιογραφικό κείμενο)
Πηγές:
http://el.wikipedia.org
http://www.ogdoo.gr
Προσαρμογή- Επιμέλεια: Ελένη Κεφαλληνού
Διαβάστε επίσης
