Planet Music Tour | # 11 Ινδία, Ιndia

Η ινδική μουσική παράδοση είναι μια από τις παλαιότερες της υφηλίου, αφού οι πρώτες γραπτές μαρτυρίες που έχουμε γι’ αυτήν χρονολογούνται από το 1000 π.Χ . Συγχρόνως, είναι και μία από τις σημαντικότερες, γεγονός που επιβεβαιώνεται από πολλά στοιχεία, όπως από τον πληθυσμό της που καλύπτει το 1/5 του πλανήτη, από την υψηλή θέση που κατέχει η μουσική μέσα στην ινδική κοινωνία, καθώς και από την ευρύτατη επιρροή της στη μουσική άλλων ηπείρων, ακόμα και στη μουσική της Δύσης. Κι η ίδια η ινδική μουσική όμως δέχτηκε ξένες επιρροές. Ως σημαντικότερη ξένη επιρροή θα πρέπει να επισημάνουμε αυτήν του Ισλάμ, αποτέλεσμα αιώνων υποδούλωσης, που όμως μάλλον το ύφος της μουσικής του Βορρά επηρέασε, παρά μετέβαλε τη δομή.

Στην έντεχνη μουσική της Ινδίας κυριαρχούν δύο μουσικές παραδόσεις, η Ινδουστανική και η Καρνατική, που συναντώνται στη Βόρεια και στη Νότια Ινδία αντίστοιχα. Οι δύο παραδόσεις είναι ίδιες ως προς τις θεμελιώδεις αρχές τους, αλλά διαφορετικές ως προς τις λεπτομέρειες. Οι δύο αυτές παραδόσεις έχουν ως βασικά στοιχεία τη ράγκα και την τάλα.

 Ράγκα

Με τη λέξη ράγκα εννοούμε το σύστημα που περιλαμβάνει όλα τα μελωδικά στοιχεία μιας σύνθεσης. Ο ορισμός της ράγκα, που είναι το σημαντικότερο στοιχείο στην ινδική μουσική, είναι δύσκολο να προσδιοριστεί, καθώς, αφενός η ράγκα περιγράφει και διάφορα εξωμουσικά στοιχεία (π.χ. ψυχολογική διάθεση, ώρα της ημέρας κ.ά.), και αφετέρου δεν υπάρχει όρος αντίστοιχός της στη δυτική μουσική.

Ένα από τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα της Ινδικής μουσικής, είναι ο συσχετισμός των Raga-s, με συγκεκριμένες ώρες της ημέρας και της νύχτας, με τις εποχές του έτους, καθώς και με φαινόμενα της Φύσης. Υπάρχουν Raga-s που παίζονται την αυγή, το πρωινό, το μεσημέρι, το απόγευμα, κατά την δύση του ηλίου, στο πρώτο κομμάτι της νύχτας, τις μεσονύκτιες και τις μεταμεσονύκτιες ώρες.

Από τις σημαντικότερες εποχικές Raga-s, είναι αυτές της εποχής των Μουσώνων και της Άνοιξης. Επιπρόσθετα, συναντώνται και Raga-sπου συνδέονται με την βροχή ή την φωτιά.

 Τάλα

Ο όρος τάλα αναφέρεται σε όλα τα ρυθμικά στοιχεία μιας σύνθεσης και περιγράφει τόσο το κάθε ένα ρυθμικό μέτρο, όσο και τις αλληλουχίες ρυθμικών μέτρων πάνω στις οποίες χτίζεται ένα μουσικό έργο. Και πάλι, η ακριβής έννοια του τάλα, δεν συναντάται στη δυτική μουσική.

H Tala εξελίχθηκε από τα μέτρα της Ινδικής Βεδικής ποίησης. Είναι ένα επανεμφανιζόμενο ρυθμικό πλαίσιο, με έναν καθορισμένο αριθμό παλμών (beat), σε συγκεκριμένη διάταξη. Λογίζεται ως η ρυθμική ¨ραχοκοκαλιά¨ της Ινδικής μουσικής.

Στην Ινδία ένας μουσικός οφείλει να αναπτύξει μέσα από εξάσκηση τρία βασικά στοιχεία , τρείς θεμελιώδεις μουσικές “αισθήσεις”: Σούρ ( σωστό κούρδισμα) , Λάγια ( ρυθμό ) και Τάλα ( ρυθμικό κύκλο). Αυτά τα στοιχεία είναι καλό να καλλιεργηθούν μέσα από μακρά και επίμονη άσκηση , για να βοηθήσουν στην απελευθέρωση της μουσικής έκφρασης και να εξασφαλίσουν ένα ωφέλιμο ηχητικό αποτέλεσμα για το μουσικό , τον ακροατή και το περιβάλλον.

Λαϊκή μουσική

Η λαϊκή μουσική περιλαμβάνει τελετουργικά τραγούδια που συνδέονται με τον κύκλο της ζωής (γέννηση, γάμο, θάνατο). Πρόκειται για μία τεράστια ποικιλία τραγουδιών σε 28 γλώσσες και 600 διαλέκτους (ναι σωστά διαβάσατε τον αριθμό!) Σημαντική θέση στη λαϊκή μουσική κατέχουν επίσης και τα τραγούδια των ταινιών του Bollywood, που ακούγονται μανιωδώς σε όλη την Ινδία!

Bollywood

Το Bollywood είναι η ανεπίσημη ονομασία που χρησιμοποιείται για την κινηματογραφική βιομηχανία της Βομβάης, κυρίως στη γλώσσα Χίντι (όμως πολύ συχνή είναι και η χρήση της αγγλικής γλώσσας). Ο όρος χρησιμοποιείται συχνά λανθασμένα για ολόκληρη την ινδική κινηματογραφική βιομηχανία, ενώ ουσιαστικά αποτελεί μόνον τμήμα της. Πρόκειται κυρίως για αισθηματικές ταινίες και κομεντί, όμως πολύ συχνές είναι και οι περιπέτειες, στις οποίες μάλιστα τα εφέ είναι εντυπωσιακά… εώς και υπερβολικά! Η μουσική και ο χορός δεν λείπει από καμία ταινία Bollywood, και ίσως αυτό είναι το στοιχείο που κάνει αυτές τις ταινίες τόσο διάσημες, όχι μόνο στην Ινδία, αλλά πραγματικά σε όλο τον κόσμο!

Χορός – Θέατρο

Ο χορός και το θέατρο είναι τέχνες ιδιαίτερα σημαντικές στην πολιτιστική και την κοινωνική ζωή των Ινδών και είναι άρρηκτα συνδεδεμένες με αυτή της μουσικής.

Ως προς το θέατρο, εκτός από τις επαγγελματικές παραστάσεις, σε πολλά μέρη της Ινδίας, πλανόδιοι μίμοι, γητευτές φιδιών, μάντεις κ.ά., χρησιμοποιούν μουσικά όργανα, δίνοντας τις δικές τους καθημερινές θεατρικές παραστάσεις.

Ο πιο γνωστός παραδοσιακός χορός της Ινδίας (κυρίως της Νότιας) είναι το καθάκ, όπου ο χορός συνδυάζεται με τη μουσική, την ποίηση και το θέατρο. Οι χορευτές αυτού του είδους εκτελούν καθορισμένες κινήσεις τελετουργικού χαρακτήρα που απαιτούν πολύχρονη, και συχνά επίπονη, εξάσκηση.

Βέδες:

Iεροί ύμνοι και τελετουργικοί στίχοι, που έχουν συντεθεί στην αρχαϊκή Σανσκριτική και είναι γνωστοί μεταξύ των λαών που μιλούσαν ινδοευρωπαϊκή γλώσσα και πέρασαν στις Ινδίες από περιοχές της Περσίας.

Τον 15ο και 10ο π.χ. αιώνα εμφανίζονται οι Βέδες ντυμένες με μουσική. Περιέχουν ύμνους και τραγούδια προορισμένα να συνοδεύουν ιεροτελεστίες και θυσίες. Όλα αυτά καταγραμμένα μέσα από μια πολύπλοκη και τελειοποιημένη μουσική σημειολογία. Η πηγή των Βεδών είναι άγνωστη και σύμφωνα με την μυθολογία. Ίσως γι΄ αυτό περιέχει τον σπόρο της αιωνιότητας και της διαχρονικότητας, εξαιτίας του οποίου κατάφεραν να επιζήσουν μέσα από την βουδιστική και μουσουλμανική περίοδο. Οι Βέδες περιέχουν εξαιρετικές γνώσεις σε όλους τους τομείς και η έντονη σύνδεση τους με το θρησκευτικό συναίσθημα ,τις έκανε να δημιουργήσουν εκείνη την μουσική παράδοση, που ήταν ικανή να μεταβιβάζει από γενιά σε γενιά αυτές τις γνώσεις. Ποτέ δεν έγινε κοσμική , πάντα υπηρετούσε την ένωση και την επικοινωνία του ανθρώπου με το θείο, πάντα σκόπευε στην δημιουργία έξαρσης και έκστασης της ανθρώπινης συνείδησης, για να την οδηγήσει σε ανώτερα υπερβατικά επίπεδα και σε μυστικιστικά συναισθήματα.

Διάσημοι καλλιτέχνες

Ravi Shankar

Είναι αριστοτέχνης ερμηνευτής του εγχόρδου sitar και πολιτιστικός πρεσβευτής της μουσικής της πατρίδας του σε όλο τον κόσμο. Ο Shankar, που πέθανε το 2012 σε ηλικία 92 ετών, είναι ο άνθρωπος που διέδωσε την ινδική μουσική στη Δύση. Ο George Harrison μάλιστα, των Beatles, τον έχει αποκαλέσει “Νονό της world music“. Τώρα μεγάλη επιτυχία κάνει η κόρη του, Αnoushka Shankar.

 Διάσημα μουσικά όργανα

Gopichand:

Η gopichand, γνωστή και ως gopiyantra ή khamak, είναι ένα πολύ δημοφιλές λαϊκό μέσο της Βεγγάλης της Ινδίας. Ο ήχος του gopichand είναι πιο διακριτικός. Η gopichand είναι κυρίως ρυθμικό μέσο και όχι τόσο μελωδικό όργανο.

Σιτάρ:

Το σιτάρ είναι το πιο δημοφιλές όργανο της Βόρειας ινδικής κλασικής μουσικής. Η εφεύρεσή του ανάγεται στον 12 αιώνα στη περιοχή του Δελχί. Κάθε σιτάρ έχει 21, 22 ή 23 μεταλλικές χορδές, εκ των οποίων κανείς παίζει τις 6 ή 7. Το όργανο ισορροπεί ανάμεσα στο αριστερό πόδι και το δεξί γόνατο του ερμηνευτή. Τα χέρια κινούνται ελεύθερα, χωρίς να πρέπει να κουβαλήσουν κάποιο από τα βάρος του οργάνου. Ο οργανοπαίχτης παίζει τις χορδές χρησιμοποιώντας μια πένα ή πείρο τεντώματος χορδής. Το σιτάρ είναι κατασκευασμένο από ξύλο και καρυκεύματα κολοκυθιού.

Tabla (Τάμπλα):

Είναι δημοφιλές Ινδικό κρουστό μουσικό όργανο με μεμβράνη, που χρησιμοποιείται στην λαϊκή και παραδοσιακή μουσική του τόπου.Αποτελείται από ένα ζεύγος τυμπάνων διαφορετικών μεγεθών και ηχοχρωμάτων. Η παλάμη του χεριού χρησιμοποιείται για να εφαρμόζει πίεση και τα δάχτυλα σε διαφορετικές συνθέσεις δημιουργούν ποικιλία διαφορετικών ήχων.