Συνέντευξη | Ράνια Σχίζα: «Αυτό που έχει λιγότερη σημασία αυτή την στιγμή στον κόσμο είναι ο Άνθρωπος»

Δεν ξέρω πως μπορεί να προσδιορίζεται μια κανονική μέρα, ή μάλλον καλύτερα, δεν ξέρω τι μπορεί να προσδιοριστεί ως κανονικότητα, όπως έγραψα πρόσφατα εδώ για το συγκεκριμένο έργο. Αυτό προσπαθήσαμε να ανακαλύψουμε σε μια συζήτηση που κάναμε ένα βράδυ πάνω στην σκηνή του OLVIO, καθώς η Κατερίνα Γιαννάκου (κείμενο) και η Μαριάννα Κάλμπαρη (σκηνοθεσία) εύκολα σε προβληματίζουν. Η Ράνια Σχίζα λοιπόν, ζει διαφορετικά επί σκηνής «Μια Κανονική Μέρα» και μας μιλάει γι αυτό! Μια ηθοποιός με τρομερές αξιώσεις, με τον Λευτέρη Βογιατζή να σηματοδοτεί την αρχή της καριέρας της, αλλά και με αξιόλογες τηλεοπτικές επιτυχίες που την προσδιορίζουν, ”ντύνεται” έναν δύσκολο ρόλο, αποδεικνύοντας για άλλη μια φορά πόσο καλή είναι σε αυτό που κάνει. Είναι όμως και ένας πολύ ενδιαφέρον άνθρωπος! Αν αμφιβάλλετε, διαβάστε παρακάτω…

Πως θα προσδιορίζατε «Μια κανονική μέρα»;

Δεν με ενδιαφέρουν οι κανονικές μέρες. Θέλω φυσιολογικές μέρες. Εκεί έγκειται η διαφορά. Η λέξη αυτή εμπεριέχει την λέξη φύση. Μια φυσιολογική μέρα περιλαμβάνει ότι έχει να κάνει με την φύση σου, δηλαδή με το θέλω σου. Η κανονική μέρα έχει πρέπει. Η φυσιολογική έχει θέλω. Δεν το παίζω επαναστάτρια. Έχω πέσει άπειρες φορές σε αυτές τις λούμπες. Απλά είναι πολύ σημαντικό να δούμε την πραγματικότητα. Είναι μια αρχή κι αυτή.

Είναι τόσο δύσκολο όσο φαίνεται αυτό που κάνετε επί σκηνής;

(γελάει) Είναι φωτιά! Είναι η πρώτη φορά που κάνω μονόλογο και είναι πολύ δυνατή εμπειρία. Στην προκειμένη έχω και ένα κείμενο που το αγαπώ πάρα πολύ, γιατί νομίζω ότι δεν υπάρχει άνθρωπος που να μην τον αφορά. Ήταν τόσο ωραίο το ταξίδι μου με την Κατερίνα Γιαννάκου που το έγραψε και την Μαριάννα Κάλμπαρη που το σκηνοθέτησε, οπότε είναι ευλογία όλο αυτό που έγινε. Νιώθω προστατευμένη από την τόσο ωραία αύρα που δημιουργήθηκε μεταξύ μας!

Δύσκολο όμως να είναι κανείς ολομόναχος πάνω σε μια σκηνή…

Είναι δύσκολο, τολμηρό, αλλά και μαγικό! Είναι μια παραπάνω έκθεση ίσως απ’ το κανονικό, γιατί όταν παίζεις με άλλους πάνω στην σκηνή, το μάτι του θεατή ξεφεύγει και μπορεί να κρυφτεί κάποια ατέλεια ή ένα λάθος που μπορεί να κάνεις.

Πόσο εύκολα επανέρχεστε μετά την παράσταση;

Δεν γίνεται να μην επανέλθεις. Ο ηθοποιός, απ’ την στιγμή που κάνει θέατρο, ξέρει από την αρχή της ημέρας ότι το βράδυ θα ανέβει στην σκηνή και θα υποδυθεί κάποιον. Αυτό το πράγμα το φέρεις. Δεν είναι βέβαια εύκολο, ειδικά όταν η ζωή σου περιλαμβάνει κι άλλα πράγματα που είναι επιλογές σου. Δηλαδή εγώ, κάτι που έχω κοινό και με την ηρωίδα που υποδύομαι, είμαι παντρεμένη και έχω δύο παιδιά. Πρέπει λοιπόν να τα προσαρμόσω όλα. Αυτή είναι η φύση του ηθοποιού. Το ‘χει όλο αυτό μέσα του. Και το να μπαίνει στον ρόλο και το να βγαίνει από αυτόν.

Το χειρότερο είναι ότι έχουμε χάσει την εμπιστοσύνη που θα μπορούσαμε να έχουμε ο ένας στον άλλον και ταυτίσαμε την τσέπη με την αξιοπρέπεια!

Σας ρωτάω, γιατί πέρα από τις τεχνικές δυσκολίες που έχει ένας μονόλογος, είναι απαιτητικό και το κείμενο. Μου φαίνεται πολύ δύσκολο να μπαίνει κανείς σε μια ψυχική κατάσταση όπως αυτή της ηρωίδας σας.

Όταν ξέρεις τι λες και τι υποδύεσαι, το αφήνεις και κατασταλάζει μέσα σου. Απλά κάθε φορά, αυτό που κάνει ο ηθοποιός, είναι να προσπαθεί να το πει με έναν πιο φρέσκο τρόπο για να το αποδεχτεί σωστά ο θεατής. Γιατί μπορεί να είμαι μόνη μου πάνω στην σκηνή αλλά ο ‘’συμπαίκτης’’ μου είναι οι θεατές. Άλλες μέρες το θέατρο μπορεί να είναι γεμάτο, άλλες μέρες να έχει λιγότερο κόσμο και άλλες μέρες να υπάρχει κάτι στην ενέργεια. Γενικά αυτό που έχεις από κάτω κάθε φορά αλλάζει. Συνεπώς δημιουργεί και μια άλλη αίσθηση. Οι ανάσες των ανθρώπων είναι διαφορετικές. Το στοίχημα που διεκδικείς κάθε στιγμή, είναι το να είσαι όσο το δυνατόν πιο ανοιχτός για επικοινωνία.

Παρόλες λοιπόν τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει η ηρωίδα, το έργο τελικά είναι μάλλον αισιόδοξο! Έτσι είναι και η ζωή;

Νομίζω έτσι πρέπει να είναι. Όχι απλά όμως να τα βλέπουμε αισιόδοξα, αλλά να τα κάνουμε αισιόδοξα. Χρησιμοποιούμε την λέξη «ελπίζω» κάποια στιγμή στο έργο. Αυτό το εξαιρετικό κατά τα άλλα ρήμα, έχω σιχαθεί να το ακούω με την παρωχημένη έννοια που πλέον χρησιμοποιείται. Το «ελπίζω» είναι ένα αποτέλεσμα. Είναι αποτέλεσμα του «μιλάω», του «ρωτάω», του «διεκδικώ», του «μαθαίνω», του «τολμάω», του «προχωράω». Είναι αποτέλεσμα ενέργειας. Εμείς ακόμη δεν φτάσαμε στην ενέργεια. Πρέπει να προχωρήσουμε, να διεκδικήσουμε και να σπάσουμε αυτή την κανονικότητα. Αυτό σχολιάζει έμμεσα το έργο μας. Λέμε «κανονικά» και όχι «φυσιολογικά». Πηγαίνουμε δηλαδή σύμφωνα με τους κανόνες, με αυτό που μας μαθαίνουν. Το θέλω μας που είναι;

Η ηρωίδα όμως του έργου συμβιβάζεται αρχικά με τα πρέπει, τα στερεότυπα και την κανονικότητα που λέτε…

Ναι, γιατί έτσι έχει μάθει, όπως όλοι μας. Έχει ένα πρόγραμμα και ξέρει ότι αυτό πρέπει να ακολουθήθεί. Το θέμα είναι ότι πρέπει να κάνουμε ξεχωριστές τις μέρες μας όσο μπορούμε! Ξέρω ότι ακούγειται πια κλισέ ή ακατόρθωτο…

Ίσως γιατί δεν ξέρουμε πώς να το καταφέρουμε.

Θα το καταφέρουμε αν ξαναβρούμε τα πράγματα από την αρχή. Το ότι η κρίση είναι πρώτα απ’ όλα πολιτισμική, ισχύει απόλυτα. Αυτό που έχει λιγότερη σημασία αυτή την στιγμή στον κόσμο είναι ο Άνθρωπος. Ακούμε καθημερινά για αυτοκτονίες, και ενώ τον πρώτο καιρό που ξεκίνησε όλο αυτό μέναμε άναυδοι, τώρα πια έγινε ρουτίνα σαν είδηση.

Αναφορικά όμως και με την παράσταση, πόσο εύκολο είναι να ξαναγεννηθεί κανείς;

Δεν μπορώ να στο απαντήσω αυτό, αλλά ξέρω ότι αυτό πρέπει να γίνει. Να ξαναγεννηθούμε! Είμαστε χαμένοι μέσα στα άγχη μας, στην γκρίνια, στην μουρμούρα, στο κοινωνικό στίγμα και στο τι θα πει ο κόσμος. Όλα αυτά μας καταπιέζουν και μας κάνουν χειρότερα. Πρέπει να μιλάνε οι άνθρωποι. Να μην φοβόμαστε και να τολμήσουμε να αλλάξουμε. Αλλά είναι πολύ δύσκολο να κάνεις μια αλλαγή. Πολλές φορές είναι πιο επώδυνο και από τον λόγο για τον οποίο αλλάζεις. Κι αυτό γιατί έχει να κάνει με την διαφορετικότητα και την κανονικότητα που λέγαμε. Έχουμε κοινωνίες που μας έχουν δώσει ρόλους και αν βγούμε από αυτούς νιώθουμε άσχημα. Πρέπει να αναθεωρήσουμε αυτούς του ρόλους, άντρες και γυναίκες, και να το πάρουμε από την αρχή.

Σχετικά με το έργο και πάλι, οι άντρες είναι τελικά πιο ευαίσθητοι από τις γυναίκες;

Έτσι νομίζω. Αλλά δεν το ξέρω αυτό, ίσως!

Το λέω γιατί αυτό μάλλον προκύπτει από την παράσταση. Ο άντρας που αυτοκτονεί παρουσιάζεται σαν ένας ευαίσθητος και τρυφερός άνθρωπος, και τελικά αυτό είναι που τον σκοτώνει.

Εννοείται! Δεν έχουμε δικαίωμα ούτε στην ευαισθησία πια. Αν μπορούσαν να μας νεκρώσουν και όλους τους νευρώνες θα το έκαναν. Δεν υπάρχει χώρος για τίποτα. Είναι και κατάλοιπο της εποχής του ίντερνετ αυτό. Εννοείται ότι είναι ένα σπουδαίο τεχνολογικό επίτευγμα το μέσο αυτό, αλλά έχει ισοπεδώσει πολλά κομμάτια της ανθρώπινης φύσης. Βλέπεις νέα παιδιά να είναι συνεχώς μπροστά από μια οθόνη. Να κρατάνε επαφές με τους ανθρώπους μόνο μέσω του Facebook. Καταργούνται οι αισθήσεις. Είναι όλα εικονικά. Η συναισθηματική νοημοσύνη ευνουχίζεται.

Κάναμε τελικά όντως τόσα λάθη για να φτάσουμε ως εδώ;

Νομίζω ότι σίγουρα έχουμε ευθύνες, αλλά σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να αποδεχτούμε όλη αυτή την ενοχή που προσπαθούν να μας περάσουν. Προσπαθούν να μας κάνουν να πιστέψουμε ότι είμαστε ένας άχρηστος λαός και δικαίως πάθαμε όσα πάθαμε. Δεν είναι καθόλου έτσι. Ο άνθρωπος είναι δυστυχώς δεμένος με την ύλη, αυτή είναι μια κοινή αλήθεια μας. Ο πολιτισμός μας, έτσι όπως έχει διαμορφωθεί, βάζει πρώτα απ’ όλα την ύλη. Πρέπει όμως να το εκτιμήσουμε σωστά όλο αυτό και να μην βουτήξουμε μέσα του. Αυτό εμπεριέχει μια ενδοσκόπηση και μια πνευματικότητα, και πρέπει να μας μάθουν για λειτουργούμε έτσι. Αλλά δεν τους συμφέρει να μας το μάθουμε, γιατί τότε θα δούμε τα θέλω μας. Και τότε την πατήσανε! Είναι οργανωμένο το έγκλημα…

Τα όνειρά μας για να γίνουν πραγματικότητα θέλουν χρήμα. Δεν είναι τρομερό; Η κόρη μου ονειρεύεται να γίνει μπαλαρίνα και μάλιστα είναι εξαιρετική σε αυτό. Αλλά θέλει λεφτά το όνειρό της.

Υπήρξαμε ωστόσο εγωιστές σαν λαός.

Αυτό είναι αλήθεια. Μας ρίξανε μέσα στο μέλι και την πατήσαμε. Οι άνθρωποι πήρανε δάνεια και κάρτες, χωρίς να ξέρουν πως θα πληρωθούν όλα αυτά. Μπορεί να κάναμε υπερκαταναλώσεις, αλλά δουλεύαμε για να πληρώσουμε όσα θέλαμε. Δεν τα κλέψαμε. Άλλοι κλέψανε. Σήμερα φτάσαμε απλά στο σημείο να ντρεπόμαστε επειδή δεν έχουμε χρήματα. Για να δώσω ένα παράδειγμα, η υπόθεση του έργου ξετυλίγεται μέσα σε ένα καθαριστήριο. Τα ρούχα που έχουμε στο σκηνικό τα πήραμε από έναν φίλο που έχει καθαριστήριο. Είναι ρούχα που είχανε παρατημένα πελάτες του πάνω από έναν χρόνο. Κάποια από αυτά δεν έχουνε ζητηθεί γιατί είναι πολύ πιθανόν οι άνθρωποι να μην έχουν να τα πληρώσουν. Ντρέπονται να πάρουνε το παλτό τους γιατί δεν έχουνε χρήματα. Το χειρότερο λοιπόν είναι ότι έχουμε χάσει την εμπιστοσύνη που θα μπορούσαμε να έχουμε ο ένας στον άλλον. Ντρεπόμαστε να μιλήσουμε. Ταυτίσαμε την τσέπη με την αξιοπρέπεια…

Ποια λέξη δηλαδή μας ταιριάζει στην παρούσα φάση;

«Διεκδικώ». Διεκδικώ το δικαίωμα να είμαι χαρούμενη και το να κάνω όνειρα. Γιατί σκέψου ότι πλέον και τα όνειρα θέλουν λεφτά. Δεν είναι τρομερό; Τα όνειρα για να γίνουν πραγματικότητα θέλουν χρήμα. Η κόρη μου ονειρεύεται να γίνει μπαλαρίνα και μάλιστα είναι εξαιρετική σε αυτό. Αλλά θέλει λεφτά το όνειρό της.

Νομίζω δεν σας αρέσει ιδιαίτερα να δίνετε συνεντεύξεις…

Γιατί το λες; Απλά δεν βγαίνω στην τηλεόραση και στα μέσα όταν δεν έχω να πω κάτι. Δεν ασχολούμαι με αυτό. Δεν με ενδιαφέρει να προβληθώ με αυτό τον τρόπο.

Σχετικά όμως με την τηλεόραση, νομίζω ότι έχετε καλή σχέση μαζί της. Υπήρξατε σε αξιόλογες δουλειές!

Ναι, έχω κάνει καλή τηλεόραση, αλλά σκέψου ότι το βάφτισμά μου ως ηθοποιός ήταν στο Θέατρο με τον Λευτέρη Βογιατζή. Είχα 13 χρόνια προϋπηρεσίας όταν έκανα για πρώτη φορά τηλεόραση το 2003 με τις «Σαββατογεννημένες». Ήτανε κάτι που ήρθε πολύ ξαφνικά σαν πρόταση και το αγάπησα πραγματικά. Είχε εξαιρετικό κείμενο, έξυπνο σενάριο και πολύ καλούς συντελεστές. Ότι έκανα από εκεί και πέρα ήταν επιλογή μου και θεωρώ ότι είναι μεγάλο σχολείο η τηλεόραση. Είναι φοβερό να μπορείς να κρατάς την συνέχεια ενός ρόλου, καθώς μπορεί σήμερα να γυρίζεις την σκηνή 8 και αύριο την σκηνή 13. Είναι δύσκολο να είσαι συνέχεια απίκο. Απλά όσο μεγάλο σχολείο κι αν είναι, είναι παράλληλα και τεράστια παγίδα, γιατί πέρα της προχειρότητας που μπορεί να υπάρξει, αν ξεκινήσεις από την τηλεόραση δημιουργείς μια εικόνα την οποία είναι δύσκολο έπειτα να αποχωριστείς. Το Θέατρο είναι μια άλλη ιστορία.

Οι «Σαββατογεννημένες» είχανε εξαιρετικό κείμενο, έξυπνο σενάριο και πολύ καλούς συντελεστές. Ότι έκανα από εκεί και πέρα ήταν επιλογή μου και θεωρώ ότι είναι μεγάλο σχολείο η τηλεόραση!

Τι ιστορία;

Είναι τέχνη. Λειτουργεί αλλιώς. Βάζει ερωτηματικά. Ανοίγει δρόμους, παραθέτει τα γιατί, υπογραμμίζει τα λάθη. Το έργο μας τουλάχιστον αυτό κάνει, γι αυτό και το έκανα. Επειδή είχα προσωπικά την ανάγκη να κάνω κάτι που να με ερεθίζει και να με εκφράζει. Γιατί από την στιγμή που εκφράζει εμένα θα εκφράζει κι άλλους, καθώς όσο διαφορετικοί είμαστε οι άνθρωποι τόσο ίδιοι είμαστε. Υπάρχουν πράγματα που μας ενώνουν. Είμαστε πολλοί ωραίοι οι άνθρωποι ρε γαμώτο. Δεν έχουμε τίποτα να χωρίσουμε. Στο τέλος κάθε παράστασης νιώθω ζεστασιά. Αυτό πρέπει να καταφέρουμε μεταξύ μας στην καθημερινότητά μας…

Συνέντευξη: Τάσος Μπιμπισίδης

Φωτογράφιση: Δέσποινα Λιοπιάρη