Planet Music Tour | # 20, Δυτική Αφρική- West Africa (part 2)

Αυτή την φορά, θα αναλύσουμε τις μουσικές παραδόσεις τεσσάρων άλλων κρατών: της Γουινέας, της Σιέρρα Λεόνε, της Ακτής Ελεφαντοστού και του Καμερούν.

Γουινέα

Η Γουινέα είναι μία χώρα της Δυτικής Αφρικής, που αποτελείται από διάφορες εθνοτικές ομάδες, γεγονός που προσδίδει στην μουσική της πολλά, ξεχωριστά, και πολλές φορές αντιφατικά χαρακτηριστικά. Μεταξύ των πιο διάσημων μουσικών της, είναι ο Mory Kante, τραγούδια του οποίου έχουν γίνει μεγάλες επιτυχίες σε όλο τον κόσμο. Η επίσημη γλώσσα της χώρας είναι τα γαλλικά, οπότε και οι στίχοι των περισσότερων τραγουδιών είναι γραμμένοι στα γαλλικά. Όμως, υπάρχουν συνολικά 24 διαφορετικοί διάλεκτοι που χρησιμοποιούν οι εθνοτικές ομάδες, όπως η Fula, η Μandinka και η Susu, άρα μπορεί κανείς να συναντήσει στίχους και σε αυτές τις διαλέκτους.

Όσον αφορά στην παραδοσιακή μουσική της Γουινέας, είναι γραμμένη κυρίως στις παραπάνω διαλέκτους. Τα πιο δημοφιλή όργανα είναι το Ngoni και το Balafon. Στις αρχές του 1960, αλλά και κατά την δεκαετία του 1970, επιδιώχθηκε μία αναβίωση της παραδοσιακής μουσικής της χώρας. Στόχος της πολιτικής ηγεσίας της Γουινέας, ήταν οι πολίτες «να κοιτάξουν στο παρελθόν» και στην «αυθεντικότητα» της παράδοσης, και να ενσωματώσουν τα θετικά στοιχεία αυτής της παράδοσης στις σημερινές μεθόδους μουσικής, αλλά και τέχνης γενικότερα.

http://www.youtube.com/watch?v=cw9bwn3wBlc

Σιέρρα Λεόνε

Η χώρα αυτή, παρά το μικρό της μέγεθος, παρουσιάζει μια εντυπωσιακή ποικιλία στις μουσικές της παραδόσεις, γεγονός που οφείλεται στην συνύπαρξη διαφορετικών εθνοτικών ομάδων και όχι μόνο. Η μουσική της είναι ένα μίγμα ντόπιων, βρετανικών και γαλλικών επιρροών. Η μουσική είναι στενά συνδεδεμένη με το χορό, το θέατρο, την αφήγηση και τις εικαστικές τέχνες.

Ένας παράγοντας που δυστυχώς έχει μειώσει κατά πολύ την επικράτηση της παραδοσιακής μουσικής, είναι οι συχνοί εμφύλιοι πόλεμοι που λαμβάνουν χώρα στη Σιέρρα Λεόνε.

Το Gumbe ή Goombay είναι ένα ιδιαίτερο μουσικό είδος που αναπτύχθηκε στη χώρα, και έχει συνδεθεί με την μουσική όλης της Δυτικής Αφρικής. Επίσης, πολύ διάσημη είναι και η Afropop, που άρχισε να διαδίδεται κατά τη δεκαετία του ’70. Έχει στοιχεία από την rumba, την funk και την soul, και έχει χρησιμοποιηθεί ως μουσική υπόκρουση σε πολλές ταινίες.

Η διάδοση του ίντερνετ έφερε στη Σιέρρα Λεόνε και τα δυτικά είδη μουσικής, αλλά αυτό που κυρίως κατάφερε είναι να ενθαρρύνει τους νέους να δημιουργήσουν την δική τους μουσική. Έτσι γράφτηκαν πολλά τραγούδια με πολιτικό και κοινωνικό περιεχόμενο. Ένας διάσημος συνθέτης της χώρας είναι ο Mwana Musa.

Ακτή Ελεφαντοστού

Η χώρα αυτή φημίζεται για την τεχνολογική της πρόοδο, συγκριτικά με όλες τις υπόλοιπες χώρες της Αφρικής (με μόνη εξαίρεση την Νότιο Αφρική). Αυτό σημαίνει ότι στην Ακτή Ελεφαντοστού υπάρχουν υπερσύγχρονα στούντιο, όπου ηχογραφούνται συνέχεια πολλά τραγούδια και επιτρέπουν να δημιουργηθεί μουσική με δυτικά πρότυπα.

Όπως και οι υπόλοιπες χώρες της Δυτικής Αφρικής, η Ακτή Ελεφαντοστού έχει περισσότερες από 60 εθνοτικές ομάδες, και γλώσσες. Έτσι, η παραδοσιακή της μουσική έχει πολλά διαφορετικά χαρακτηριστικά, ανάλογα με το που ανήκουν οι καλλιτέχνες. Ένας πολύ γνωστός εκπρόσωπος της μουσικής της Ακτής, είναι ο ο Djédé. To είδος μουσικής που εκπροσωπεί, ονομάζεται ziglibithy.

Καμερούν

Η μουσική και ο χορός είναι αναπόσπαστο κομμάτι των καμερουνέζικων γιορτών, κοινωνικών εκδηλώσεων αλλά και της διήγησης ιστοριών. Οι παραδοσιακοί χοροί είναι πολύ χορογραφημένοι και ξεχωρίζουν τους άντρες και τις γυναίκες ή απαγορεύουν εντελώς το ένα φύλο. Υπάρχουν χοροί για διάφορους σκοπούς, από την απλή διασκέδαση μέχρι τη θρησκευτική τελετουργία. Παραδοσιακά η μουσική μεταδίδεται προφορικά. Σε μια τυπική εκτέλεση μια χορωδία τραγουδιστών ακολουθεί έναν σολίστα. Η μουσική υπόκρουση μπορεί να είναι απλώς παλαμάκια ή χτύπημα των ποδιών, ενώ παραδοσιακά όργανα που χρησιμοποιούνται περιλαμβάνουν κουδούνια που φορούν χορευτές, τύμπανα, φλάουτα, κόρνες, κουδουνίστρες, γκουίρο, έγχορδα, σφυρίχτρες και ξυλόφωνα, με τον ακριβή συνδυασμό να διαφέρει ανάλογα με την εθνοτική ομάδα και την περιοχή. Κάποιοι μουσικοί ερμηνεύουν ολόκληρα τραγούδια μόνοι τους, με συνοδεία ενός οργάνου που μοιάζει με άρπα.

Η μουσική του Καμερούν περιλαμβάνει πολλά διαφορετικά μουσικά είδη, όπως ambasse bey, assiko, mangambeu και tsamassi. Τα δύο πιο δημοφιλή είδη είναι τα makossa και bikutsi. Το makossa αναμιγνύει παραδοσιακή μουσική, σόουλ και μουσική του Κονγκό (soukous). Καλλιτέχνες όπως οι Manu Dibango, Francis Bebey, Moni Bilé, και Petit-Pays έκαναν το είδος γνωστό σε όλο τον κόσμο τις δεκαετίες του 70 και του 80. Το bikutsi ξεκίνησε ως πολεμική μουσική των Ewondo. Καλλιτέχνες όπως η Anne-Marie Nzié το ανέπτυξαν σε δημοφιλή χορευτική μουσική τη δεκαετία του 40, ενώ οι Mama Ohandja και Les Têtes Brulées το πρόβαλαν διεθνώς κατά τις δεκαετίες 60, 70 και 80.

Μουσικά Όργανα

Έγχορδα

Στη Δυτική Αφρική υπάρχουν τρεις βασικές κατηγορίες εγχόρδων οργάνων. Η πρώτη περιλαμβάνει τα έγχορδα που παίζονται με δοξάρι. Η δεύτερη κατηγορία αποτελείται από τα νυκτά έγχορδα. Και στις δύο αυτές κατηγορίες συναντάμε όργανα με 3 έως 5 χορδές, με ηχεία κατασκευασμένα από κολοκύθες ή ξύλο. Χαρακτηριστική περίπτωση είναι τα μονόχορδα όργανα, με δοξάρι ή νυκτά. Ένα από αυτά είναι το μόλο . Η τρίτη κατηγορία εγχόρδων της περιοχής περιλαμβάνει τα όργανα που ανήκουν στην οικογένεια της άρπας. Εδώ συναντάμε το πιο χαρακτηριστικό ίσως όργανο της Δυτικής Αφρικής, την κόρα . Το όργανο αυτό προέρχεται από την παράδοση των βασιλικών αυλών, διαθέτει 19 ή 21 χορδές, και εκτελείται μόνο από άνδρες επαγγελματίες μουσικούς.

Πνευστά

Πρόκειται μάλλον για την κατηγορία οργάνων που παίζει τον μικρότερο ίσως ρόλο στη μουσική της Δυτικής Αφρικής. Ο διαχωρισμός τους σε υποκατηγορίες ακολουθεί αυτόν της δυτικής μουσικής, δηλαδή υπάρχουν (μεταξύ άλλων) πνευστά που ανήκουν στην οικογένεια του φλάουτου, όργανα που παραπέμπουν στα χάλκινα πνευστά και πνευστά που ανήκουν στην οικογένεια του όμποε, όπως η ευρέως διαδεδομένη αλγκάιτα .

Κρουστά

Με δεδομένη την κυρίαρχη θέση του ρυθμού στη μουσική της Δυτικής Αφρικής, είναι ευνόητο ότι η σημαντικότερη κατηγορία οργάνων είναι αυτή των κρουστών. Ειδικότερα, τα κρουστά που προσδίδουν στη μουσική της Δυτικής Αφρικής το ιδιαίτερο χρώμα της, σε σχέση με τις υπόλοιπες περιοχές της ηπείρου, είναι τα ιδιόφωνα κρουστά, και περισσότερο αυτά που παράγουν μελωδικούς ήχους. Χαρακτηριστικά είναι το μπίρα , ένα είδος λαμελλόφωνου και το μπάλα , ένα είδος ξυλόφωνου με 15 έως 19 τόνους. Φυσικά, χρησιμοποιούνται και ιδιόφωνα χωρίς συγκεκριμένο τονικό ύψος, όπως τα κουδούνια, που παίζονται κυρίως από γυναίκες.

Όσον αφορά τα μεμβρανόφωνα κρουστά, ο πιο διαδεδομένος τύπος τυμπάνου είναι το τάμα που έχει δύο επιφάνειες που χτυπιόνται με τα χέρια ή με μπαγκέτες. Χαρακτηριστικό είναι ότι τα όργανα αυτά συνήθως δεν παίζονται από επαγγελματίες μουσικούς, και γι αυτό λίγες είναι οι σχετικές έρευνες που έχουν εκπονηθεί από τους εθνομουσικολόγους.