Ίσως είμαι ο τελευταίος άνθρωπος επάνω στον κόσμο που δικαιούται να μιλήσει για την Κρητική μουσική παράδοση. Με σεβασμό και αγάπη σε κάτι που ξεφεύγει απο τα στενά ανθρώπινα όρια της σκέψης, θα μοιραστώ μαζί σας ό,τι νιώθω και ό,τι πιστεύω πως είναι ηθική μου υποχρέωση να προβάλω και να σχολιάζω. Άλλωστε τίποτα δεν ανήκει σε κανένα, απλά στην πορεία μας ανακαλύπτουμε μικρά κομματάκια αλήθειας απο ένα αιώνιο άπειρο που λέγεται Ελλάδα.
Όλα ξεκινούν το 2003. Βρισκόμουν στον Πλακιά του Ρεθύμνου για δουλειά σε κάποιο ξενοδοχείο. Μέχρι τότε αυτά που γνώριζα ήταν η ρακή, οι μαυροφορεμένοι, οι βεντέτες και οι μπαλοθιές. Το βράδυ ο ιδιοκτήτης μας κάλεσε στο υπαίθριο θεατράκι του ξενοδοχείου, επειδή κάποιος μουσικός είχε μια συναυλία. Δεν είχα και πολλά να κάνω και έτσι πήγα να δω. Όταν έφτασα εκεί διαπίστωσα ότι ο χώρος ήταν κάτι μαγικό. Ένα παλιό φυσικό λιμάνι πειρατών, ανάμεσα σε ψηλούς βράχους με φόντο το Λυβικό πέλαγος.
Αφού καθίσαμε χαμήλωσαν τα φώτα και εμφανίστηκε ένας τύπος με γένια, μαύρο πουκάμισο και μια λύρα στα χέρια. Μας καλησπέρισε, έσκυψε το κεφάλι του και άρχισε να υφαίνει νότες. Οι δοξαριές του άλλοτε ήταν γλυκές σαν χάδι ανεμικό και άλλοτε ανατριχιαστικές σαν αρχέγονη αλήθεια. Συνοδεία του, κάτι κουδουνάκια που είχε κρεμάσει στο δοξάρι. Με κλειστά μάτια σήκωσε το κεφάλι του και ξεκίνησε το τραγούδι, μια φωνή απύθμενη και πρωτόγνωρη, μια φωνή ελπίδας και θανάτου μαζί, που σε καθήλωνε όχι επειδή ήταν μελωδική αλλά επειδή σου δημιουργούσε ένα ανεξήγητο μυστηριακό φόβο. Κάποια στιγμή το φως του φεγγαριού έλουσε το θεατράκι και το τοπίο μετατράπηκε στην φαντασία μου σ’ έναν πολεμικό χορό. Σε μια τελετή απόκοσμη που ο χρόνος σταματάει να κυλάει και θεοί μαζί με δαίμονες χορεύουν σε μια απαράμιλλη έκσταση.
Κοίταξα γύρω μου και είδα πρόσωπα φοβισμένα, μαγεμένα, χαμένα και εκστασιασμένα. Αυτός ο άνθρωπος ήταν ο Ψαραντώνης, που απλά αναφέρω ότι όταν θέλει να γράψει σκοπούς ανεβαίνει στον Ψηλορείτη, κάθεται σε δέντρα που κελαηδούν αηδόνια και παίζει. Τα αηδόνια στην αρχή φοβούνται και πετούν μακριά, όταν όμως συνηθίσουν τον ήχο αρχίζουν και τραγουδούν. Πάνω στο τραγούδι τους γράφει μουσική. Την ιστορία με τα αηδόνια μου την είπαν εκεί. Δεν μπορώ να ξέρω και ειλικρινά δεν με πολυενδιαφέρει αν είναι αληθινή. Από μόνη της φτάνει για να με ταξιδέψει.
Από που να ξεκινήσω; Ξυλούρης – Ψαρονίκος, Ροδινός, Σκουλάς, Μουντάκης, Αλεξάκης, Τζουγανάκης, Ross Daily, Χαΐνηδες, Λουδοβίκος. Λίγα ονόματα από τα εκατοντάδες που μπορεί κάποιος να αναφέρει. Όταν τους βλέπεις και παίζουν, αν κοιτάξεις τα μάτια τους, θα καταλάβεις ότι δεν είναι εκεί. Θα συνειδητοποιήσεις ότι η ψυχή είναι ο δίαυλος επικοινωνίας μεταξύ φθαρτού και θεϊκού. Ένα σώμα που επιλέχθηκε να μεταφέρει μηνύματα από τον ουρανό σε σκοπούς ονειρικούς που θυμίζουν ιεροτελεστία, που κουβαλούν κρυφούς κώδικες για κάτι που μάλλον δεν θα κατανοήσουμε ποτέ. Παρά μόνο θα το βλέπουμε από μακριά. Θα προσπαθούμε να το αγγίξουμε παλεύοντας να φτάσουμε την έκσταση, μέσω της ρακής, της μπαλωθιάς, του χορού ή του τραγουδιού. Να ζήσει η Κρήτη, η πατρίδα του Μίνωα.
Διάβαζα κάπου ένα άρθρο του Βασίλη του Σταυρακάκη που μιλούσε για τις αλλοιώσεις που έχει υποστεί η μουσική παράδοση. Εξηγούσε την μετάλλαξή της και τον τρόπο που φτάνει σε εμάς σήμερα. Ας μην ξεχνάμε ότι το λεγόμενο σκυλοκρητικό έχει γίνει της μόδας, από καλλιτέχνες που σολάρουν χωρίς χρώμα, συναίσθημα, ευθύνη και το βάρος της καταγωγής τους. Από κάποιους που μπουρδούκλωσαν το λαϊκό με το κρητικό, το ποπ με το κρητικό, το τσιφτετέλι με το κρητικό. Άντε νεοελληνολεχρίτες, αυτό που μένει είναι να δούμε και μπαλέτα με ξανθιές γοργόνες και τα βυζάκια έξω. Φτου σας ρεμάλια. Όχι πέστε μου βρε τι δουλειά έχει η λύρα να εμφανίζεται με τον Λεπά {Πανταζή}. Ουαααα… Ναι, ναι ο κύριος Χαντζάκης…..
Βρε μπερδεμένες ράτσες, θα σηκωθεί ο Βιτσέντζος Κορνάρος και θα μας κάψει. Μιας και είπα Κορνάρος, δεν μπορώ να μην αναφέρω, να μην προσκυνήσω ευλαβικά και να μην δακρύσω στα ακούσματα του Ερωτόκριτου και της Αρετούσας.
«Άκουσες Αρετούσα μου, τα θλιβερά μαντάτα;
Ο κύρης σου με ξόρισε σ’ τση ξενιτιάς τη στράτα.
Τέσσερις μέρες μοναχά μου’ δωκε ν’ ανιμένω
Κι από’ κει να ξενιτευτώ, πολύ μακρά να πηαίνω.
Και πώς να σ’ αποχωριστώ και πώς να σου μακρύνω;
Και πώς να ζήσω δίχως σου στον χωρισμό εκείνο;»
Μπορώ να γράψω χιλιάδες λέξεις. Μοιράζομαι λίγα απο αυτά που κουβαλώ στην ψυχή μου. Είναι το λιγότερο που μπορώ να κάνω. Την εκπομπή μου την μετάλλαξα σε κονσέρτο για λύρα έτσι κι αλλιώς… Χαχαχαααα. Απλά σας προτρέπω και επιτρέψτε μου, να αναζητάτε σε βάθος τί κρύβει ή τί μπορεί να ξυπνήσει μέσα σας κάτι που μοιάζει με ευλογία και μυστήριο. Κρήτη δεν είναι το σουβλάκι με γιαούρτι, ο ντάκος, τα καλάσνικοφ, τα Ζωνιανά και τα μεθύσια. Μαζί με αυτά είναι κι άλλα πιο σημαντικά και ουσιαστικά πράγματα και αλήθειες που λίγο να νιώσουμε θα καταλάβουμε την μικρότητα μας και την καταγωγή μας.
Ζητώ προκαταβολικά συγνώμη που προσπάθησα να προσεγγίσω κάτι που ίσως δεν θα καταλάβω ποτέ, αλλά ένιωθα την ανάγκη να το πράξω, ως ελάχιστο φόρο τιμής σε ό, τι το σύμπαν μου χάρισε. Καλή και η Τζούλια και τα υπόλοιπα αλλά είναι μόνο για να θεραπεύουμε τον εγωισμό μας και την προσωπική μας ανασφάλεια. ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΟΛΑ ΣΤΗΝ ΖΩΗ ΜΙΑ ΞΕΠΕΤΑ. Από εμάς εξαρτάται πώς και γιατί.
Με αφορμή τις άγιες ημέρες που έρχονται να ευχηθώ σε όλους χρόνια πολλά με υγεία και καθαρότητα. Ας κοιτάξουμε και τους συμβολισμούς κάθε γιορτής. Το βαθύτερο νόημα. Κυρίες μου δεν είναι ανάγκη να τρέχετε στα κομμωτήρια και να ψωνίζετε τουαλέτες για το βράδυ της Ανάστασης. Ο Χριστούλης δεν είναι καλλιστεία. Αγάπη δίδασκε, ταπεινότητα. Κύριοι μου εκείνα τα 15 ευρώ που θα χαλάσετε για να πλύνετε τα αυτοκινητάκια σας στο πλυντήριο, δώστε τα σε κανένα παιδάκι ή κανέναν ανάπηρο στα φανάρια που πουλάει χαρτομάντιλα. Ο Χριστούλης έλεγε «αγαπάτε αλλήλους». Υπάρχει κόσμος που πεινάειιιιιι βρεεεεεεεεεεε. Ή λοιπόν δεν τα βλέπετε, ή δεν σας ενδιαφέρειιιιιιι. Αχάριστοι. Άσχετα τα παραπάνω με την μουσική αλλά εκνευρίστηκα. Συγχωρήστε με αλλά είμαι ευέξαπτος. Σας γνέφω με τον Ερωτόκριτο.
«Έπαψε η ξεφάντωση, εβράδιασε η ώρα,
και καθενείς στο σπίτι του επήγαινε στην Χώρα.
Ο Ρήγας βάνει λογισμό, πολλά βαριά τον βάνει
ίντα’ ναι κι ο τραγουδιστής τση νύχτας δεν εφάνη…»
ΥΓ. Εγώ θα γίνομαι τύφλα στο μεθύσι με λύρα και λαγούτο και’ σεις να πετάτε λουλούδια. Με μια διαφορά. Ναι μεν ο καθένας την βρίσκει όπως γουστάρει, αλλά εγώ μπορώ να πετάξω λουλούδια, εσείς πουλάκια μπορείτε να την βρείτε με την λύρα; Ε; Ε; Ιδού το ερώτημααααα. Αμήννννν.
Υπογράφει αυτός που σε μια απο τις προηγούμενες ζωές του θέλει να πιστεύει ότι ήταν λυράρης.
