COULD YOU BE LOVED – Bob Marley | Η ιστορία του τραγουδιού

COULD YOU BE LOVED – Bob Marley

Could you be loved and be loved? (x2)

Don’t let them fool ya
or even try to school ya! Oh, no!
We’ve got a mind of our own
so go to hell if what you’re thinking is not right!
Love would never leave us alone
a-yin the darkness there must come out to light.

Could you be loved and be loved?
Could you be loved, wo now! – And be loved?

(The road of life is rocky and you may stumble too
so while you point your fingers someone else is judging you)
Love your brotherman!
(Could you be – could you be – could you be loved?
Could you be – could you be loved?) x2

Don’t let them change ya, oh! –
Or even rearrange ya! Oh, no!
We’ve got a life to live.
They say: only – only –
only the fittest of the fittest shall survive –
Stay alive! Eh!

(Chorus)

(You ain’t gonna miss your water until your well runs dry;
No matter how you treat him; the man will never be satisfied.)
Say something! (Could you be – could you be – could you be loved?
Could you be – could you be loved?)
Say something! Say something!
(Could you be – could you be – could you be loved?)
Say something! (Could you be – could you be loved?)
Say something! Say something! (Say something!)
Say something! Say something! (Could you be loved?)
Say something! Say something! Reggae, reggae!
Say something! Rockers, rockers!
Say something! Reggae, reggae!
Say something! Rockers, rockers!
Say something! (Could you be loved?)
Say something! Uh!
Say something! Come on!
Say something! (Could you be – could you be – could you be loved?)
Say something! (Could you be – could you be loved?)…

Το τραγούδι το έγραψε ο Bob Marley το 1979 μέσα σ’ ένα αεροπλάνο, όταν οι Wailers πειραματιζόντουσαν με μία κιθάρα. Στη μέση του τραγουδιού ακούγονται από τις δεύτερες φωνές οι στίχοι «The road of life is rocky and you may stumble too / so while you point your fingers someone else is judging you», οι οποίοι προέρχονται ελαφρώς αλλαγμένοι από το πρώτο single του Bob Marley «Judge Not», που είχε κυκλοφορήσει το 1962. Σ’ εκείνο το τραγούδι οι στίχοι έλεγαν «The road of life is rocky and you may stumble too / so while you talk about me, someone else is judging you».

Η επιρροή του ρασταφαριανισμού είναι εμφανής στη μουσική των Wailers. Ο Bob Marley και το συγκρότημά του έγραψαν τραγούδια που μιλούν για την καταπίεση των Αφρικανών από τη λευκή φυλή, στοιχείο που αποτελεί και την κεντρική ιδέα της πολιτικής συνείδησης των οπαδών του ρασταφαριανισμού. Αυτή η επιρροή φαίνεται και στους στίχους του «Could You Be Loved». Με το τραγούδι αυτό, ο Bob Marley μετέτρεψε σε έναν ψαλμό λύτρωσης την προσωπική του αγωνία, καθότι ήταν μάρτυρας του κακού εκπαιδευτικού συστήματος της Τζαμάικας, των ανθρώπων που ζουν σε συνθήκες φτώχειας καθώς κι ενός πλήθους στοιχείων καταπίεσης τόσο των Τζαμαϊκανών όσο και των Αφρικανών.

Ο Marley αρχίζει με την επαναλαμβανόμενη ερώτηση «Could you be loved and be loved?». Με την επανάληψη και την εναλλαγή στη χρήση της λέξης «loved», είναι σαν να υπονοεί με το ερώτημα αυτό τόσο τη θεία όσο και τη γήινη αγάπη με όλες της τις ερμηνείες: από την αδελφική μέχρι την ερωτική. Αυτό φαίνεται ακόμα πιο εύλογο αν ληφθεί υπόψη το δόγμα των ρασταφάρι περί της ανιδιοτελούς αγάπης και της μοναδικότητας του ατόμου. Ο στίχος αυτός είναι σαν να ρωτάει ο Marley: «μπορούμε εμείς, ως μία ομάδα ανθρώπων, να λάβουμε τελικά τον σεβασμό που μας αξίζει και να συμπεριφερόμαστε ο ένας στον άλλον σαν αδέλφια;».

Από την άποψη αυτή ο Marley απευθύνει στη συνέχεια μία προειδοποίηση, η οποία έχει τις ρίζες της στο μανιχαϊστικό όραμα των ρασταφάρι: «Don’t let them fool ya, or even try to school ya! Oh, no! / We’ve got a mind of our own, so go to hell if what you’re thinking is not right!». Η λέξη «them» από το στίχο «Don’t let them fool ya» αναφέρεται στους ηγέτες της κοινότητας και της Βαβυλώνας («Βαβυλώνα» αποκαλούνε οι ρασταφάρι το σύστημα καταπίεσης των μαύρων από τους λευκούς). Ο Marley προειδοποιεί τον ακροατή να μην ακούει τη ρητορική τους γιατί λένε ψέματα. Με το στίχο «or even try to school ya!», φαίνεται σε πρώτο επίπεδο ότι απευθύνει παρόμοιο μήνυμα με του προηγούμενου στίχου. Δηλαδή να μην επιτρέψουν να τους ξεγελάσουν μέσα από τις διδαχές τους. Εντούτοις το μήνυμα είναι βαθύτερο. Μπορεί οι στίχοι να μιλάνε για την άθλια μεταχείριση που βιώνουν τα παιδιά των ράστα στα τζαμαϊκανά σχολεία. Τα σχολεία δεν επιτρέπουν στα παιδιά να έρχονται χωρίς παπούτσια, όμως σε μία χώρα όπου το μέσο εβδομαδιαίο εισόδημα είναι λιγότερο από 50 δολάρια, πολλοί δεν είναι σε θέση να αγοράσουν παπούτσια για τα παιδιά τους και γι’ αυτό το λόγο είναι καταδικασμένοι στον αναλφαβητισμό. Ο στίχος μπορεί επίσης να μιλά για την εγκυρότητα των όσων διδάσκονται στα σχολεία της Τζαμάικας, καθώς τα βιβλία που χρησιμοποιούν είναι ξεπερασμένα και επιπλέον προβάλουν τους λευκούς εξερευνητές ως ήρωες και τη Μεγάλη Βρετανία ως το φως που βοήθησε τον λαό της Τζαμάικας. Τα βιβλία της Ιστορίας δεν μιλάνε για τη δουλεία και δεν αναφέρουν ότι πολλά παιδιά κατάγονται από την Αφρική ενώ αναφέρουν τη Μεγάλη Βρετανία ως σωτήρα και όχι ως καταπιεστή του λαού. Μ’ αυτή την πρακτική ένας ολόκληρος λαός στερείτο της ταυτότητάς του αλλά και την περηφάνια της καταγωγής του. Ο Bob Marley ήθελε να μάθει ο κόσμος την εκπαιδευτική αδικία που λαμβάνει χώρα στα σχολεία της Τζαμάικας. Κι αφού εκφράζει την οργή του («so go to hell if what you’re thinking is not right!») κατόπιν εκφράζει και την αισιοδοξία του ότι τελικά οι Τζαμαϊκανοί θα καταφέρουν με την αγάπη να βγουν από το σκοτάδι («Love would never leave us alone / a-yin the darkness there must come out to light»).

Μετά το ρεφρέν ακούγονται οι στίχοι «The road of life is rocky / and you may stumble too». Πρόκειται για μία σημαντική όσο και ειλικρινής πρόταση. Ότι η ζωή είναι δύσκολη και πρέπει κανείς να είναι προετοιμασμένος για όλα. Στη συνέχεια λέει ότι όταν εσύ κρίνεις κάποιον, κάποιος άλλος κρίνει εσένα. Γι’ αυτό και ο Marley προστάζει «Αγάπα τον πλησίον σου». Κατόπιν ζητάει από τους ακροατές του να μην αφήσουν τους λευκούς να τους αλλάξουν και ότι έχουν μία ζωή να ζήσουν. Στην ουσία τούς παροτρύνει να μείνουν πιστοί στις πεποιθήσεις τους και να παραμείνουν ζωντανοί, παρόλο που λένε ότι μόνο οι καλύτεροι των καλύτερων θα επιζήσουν. Μία άλλη ερμηνεία που πιθανόν να κρύβει ο στίχος «only the fittest of the fittest shall survive», είναι ότι το ταξίδι από την Αφρική (ή το ταξίδι της ζωής γενικότερα) είναι σκληρό και ότι μόνο οι καταλληλότεροι θα επιζήσουν. Όμως αν συνεχίζουν να αγωνίζονται θα επιζήσουν. Γι’ αυτό και στο τέλος ο Bob Marley παροτρύνει τον λαό να μιλήσει και να κάνει όλο τον κόσμο κοινωνό των προβλημάτων που βιώνει. Μέσα από τη μουσική του ο Marley προσπαθούσε να δημιουργήσει ένα είδος ανεπίσημης εκπαίδευσης, μεταδίδοντας μηνύματα και γνώσεις που δεν υπήρχε καμία περίπτωση να τα μάθει κανείς στο σχολείο. Πάντα θεωρούσε τον εαυτό του ένα συνηθισμένο άτομο αλλά καθώς η δημοτικότητα της μουσικής του αυξανόταν, έπρεπε να αναλάβει το ρόλο του ηγέτη.

Ο Bob Marley ήθελε να διεισδύσει στην αμερικανική αγορά πριν τη μεγάλη του περιοδεία στις Η.Π.Α. Σκέφτηκε ότι η μουσική reggae δεν θα γινόταν εύκολα αποδεκτή από την πλειοψηφία του μαύρου κοινού, που άκουγε κυρίως χορευτική μουσική, γι’ αυτό και έγραψε το τραγούδι αυτό σε έναν γρηγορότερο ρυθμό και με ύφος που προσέγγιζε την disco. Το αποτέλεσμα τον δικαίωσε αφού τόσο το τραγούδι όσο και η περιοδεία του γνώρισαν επιτυχία.

Παραγωγός ήταν ο Marley και ο Chris Blackwell. Για την ηχογράφηση του τραγουδιού χρησιμοποιήθηκαν κιθάρες, μπάσο, drums, πιάνο και βραζιλιάνικη κουίκα (τύμπανο).

Στις 13 Ιουνίου 1980, το «Could You Be Loved» κυκλοφόρησε σε single. Το τραγούδι έφτασε στο Νο 5 της Μεγάλης Βρετανίας και έγινε Νο 2 στην Ελβετία, τη Νέα Ζηλανδία και την Ολλανδία, Νο 3 στο Βέλγιο και την Ιρλανδία, Νο 6 στην Ισπανία και Ιταλία, Νο 10 στη Γαλλία και Νορβηγία, Νο 11 στη Σουηδία, Νο 13 στη Γερμανία και Νο 95 στην Αυστραλία. Στις Η.Π.Α. έφτασε στο Νο 6 του Hot Dance Club Play και στο Νο 56 της κατηγορίας Hot R&B/Hip-Hop.

Επίσης κυκλοφόρησαν και άλλες τρεις εκτελέσεις του Bob Marley, οι οποίες περιλαμβάνονται στους δίσκους «Down South Miami», «Live In Dortmund Germany 1980» και «Live Forever» αντίστοιχα. Αυτή που περιλαμβάνεται στο «Live Forever» προέρχεται από την τελευταία συναυλία που έδωσε ο Bob Marley, στις 23 Σεπτεμβρίου 1980, στο Stanley Theatre του Pittsburgh.

Το Δεκέμβριο του 1999 δόθηκε προς τιμήν του Bob Marley μία συναυλία στον κόλπο Oracabessa της Τζαμάικα, όπου το «Could You Be Loved» ερμήνευσε η οικογένεια του Marley. Η εκτέλεση αυτή περιλαμβάνεται στο DVD «One Love: The Bob Marley All Star Tribute».

Άλλες εκτελέσεις

Eddie Murphy (1987, κυκλοφόρησε το τραγούδι «I Make Love to You» όπου στο σημείο 3:28 ακούγεται sample από το «Could You Be Loved»).
Shakespear’s Sister (Αύγουστος 1989, στο δίσκο «Sacred Heart»).
De La Soul (1991, κυκλοφόρησαν το τραγούδι «Keepin’ the Faith», όπου στο σημείο 1:11 ακούγεται sample από το «Could You Be Loved»).
Big Audio Dynamite (1991, κυκλοφόρησαν το τραγούδι «Kool-Aid», όπου στο σημείο 1:39 ακούγεται sample από το «Could You Be Loved»).
Beats International (1991, κυκλοφόρησαν το «Echo Chamber», όπου και πάλι χρησιμοποιήθηκε sample από το «Could You Be Loved»).
Sublime (Ιούνιος 1992, κυκλοφόρησε το τραγούδι «Don’t Push», το οποίο περιλαμβάνει το στίχο «If I was Bob Marley I said could you be loved»).
Paul Shaffer μαζί με τους Party Boys of Rock ‘n’ Roll (Ιούλιος 1993, στο άλμπουμ «The World’s Most Dangerous Party»).
Ill Al Skratch (1994, κυκλοφόρησαν το τραγούδι «Chill with that», όπου στο σημείο 2:55 ακούγεται sample από το «Could You Be Loved»).
King Africa (1996, κυκλοφόρησε το τραγούδι «El Africano» όπου, από το σημείο 0:36 και μετά, ακούγεται sample από το «Could You Be Loved»).

Joe Cocker (1997, στο άλμπουμ «Across From Midnight». Την παραγωγή την έκαναν οι Chris Lord-Alge, Roger Davies και Jeffery CJ Vanston και, σε αντίθεση με την πρώτη εκτέλεση, η εκτέλεση του Joe Cocker κινείται σε ρυθμούς σκληρού ροκ. Η διασκευή αυτή έφτασε στο Νο 39 της Αυστρίας, στο Νο 46 της Ελβετίας, Νο 77 στη Γερμανία, Νο 88 στην Ολλανδία και Νο 96 στη Μεγάλη Βρετανία).
Monty Alexander (Μάιος 1999, οργανική εκτέλεση στο άλμπουμ «Stir It Up – The Music of Bob Marley»).
Ziggy Marley (2000, ζωντανή ηχογράφηση στο άλμπουμ «Live Vol. 1»).
Patti Austin & Marc Antoine (Ιούνιος 2001, στη συλλογή «A Twist Of Marley – A Tribute»).
Damian και Stephen Marley (2002, με τίτλο «And Be Loved» για τις ανάγκες του soundtrack της ταινίας «Blue Crush»).
Toto (Οκτώβριος 2002, στο άλμπουμ «Through the Looking Glass»).
String Cheese Incident (2003, στο διαδίκτυο).
Ημισκούμπρια (2004, κυκλοφόρησαν το τραγούδι «Greek Lover» στους στίχους του οποίου γίνεται έμμεση αναφορά στο «Could You Be Loved»: «Hey DJ βάλε το κουτσουμπιλά, κουτσουμπιλά, τσουμπιλά»).
Banda Do Sul feat. Sawa Kobayashi (2005, στη συλλογή «Bossa N’ Marley»).
Φίλιππος Πλιάτσικας (Μάρτιος 2005, κυκλοφόρησε το τραγούδι «Για Άλλο Ταξίδι», στο οποίο ακούγεται κάποια στιγμή ο Bob Marley και το «Could You Be Loved». Στο τραγούδι συμμετέχει και ο Μάνος Ξυδούς).
Βαγγέλης Πρώιμος και Νάνσυ Αλεξιάδη (2005, στη συλλογή «The Fame Story 3», από το ομώνυμο τηλεοπτικό show).
Koauka (2006, στη συλλογή «Everybody Loves Bob Marley»).
Chrisette Michele (2007, κυκλοφόρησε το τραγούδι «Be OK», σε όλη τη διάρκεια του οποίου ακούγεται sample από το «Could You Be Loved»).
Nick Corline vs Katherine Ellis (2008, εκτέλεση σε διάφορες εκδοχές: Original Version, Martin + Nocera + Montanari Pump Remix, Martin + Nocera + Montanari Dance Remix, Noferini Mix).
Gwayav’ & Tom Frager (Φεβρουάριος 2010, στη συλλογή «Message»).
Caracol (Ιούλιος 2010, στη συλλογή «Tribute to a Reggae Legend»).
El Rubello (Απρίλιος 2011, στη συλλογή «Revisited into Lounge Music Vol.2»).
Groundation (Μάιος 2011, το έπαιξαν ζωντανά στη συναυλία που έδωσαν στο Gagarin).
Lauryn Hill (2011, στην τηλεοπτική εκπομπή Late Night with Jimmy Fallon ως φόρο τιμής στον Bob Marley στην επέτειο του θανάτου του).
Juanes (2012, κατά τη διάρκεια της περιοδείας Unplugged Tour).

https://www.youtube.com/watch?v=tmMLd0npXVQ

Rihanna, Bruno Mars, Sting, Damian Marley & Ziggy Marley (Φεβρουάριος 2013, κατά τη διάρκεια της τελετής της απονομής των βραβείων Grammy, ως φόρος τιμής στον Bob Marley).

Επίσης, το τραγούδι υπάρχει και σε παιδική εκτέλεση η οποία περιλαμβάνεται στο άλμπουμ «Rockabye Baby: Lullaby Renditions Of Bob Marley», ενώ ο Τζαμαϊκανός τραγουδιστής Rudy Thomas κυκλοφόρησε μία ska εκτέλεση, δίνοντας στο τραγούδι ένα άρωμα new-age reggae.

Το «Could You Be Loved» ακούγεται στις ταινίες «Σ’ Αγαπώ Μέχρι Θανάτου» (I Love You To Death, 1990), «Αξέχαστη Αγάπη» (How Stella Got Her Groove Back, 1998), «Αμετανόητος Εργένης» (The Bachelor, 1999), «Σχεδόν Όλα» (Presque Rien, 2000), «Η Μαγεία Του Σέρφινγκ» (Blue Crush, 2002, στην εκτέλεση των Damian και Stephen Marley), «Κάθε Φορά Πρώτη Φορά» (50 First Dates, 2004), «Πύρινοι Δρόμοι» (Catch A Fire, 2006), «Προσεχώς… Ζάμπλουτοι» (Fool’s Gold, 2008), «Σύζυγος Για Ενοικίαση» (Just Go With It, 2011) και στα ντοκιμαντέρ «Eddie Murphy Raw» (1987) και «Fire In Babylon» (2010). Επίσης ακούστηκε αμέσως μετά τον τελικό του παγκοσμίου κυπέλου ποδοσφαίρου στη Νότια Αφρική το 2010, ενώ συμπεριλήφθηκε και στα video games Rock Band, Rock Band 2, Rock Band 3 και Just Dance 2014.

Ο συνθέτης Γιάννης Σπανός δήλωσε ότι το «Could You Be loved» είναι ένα από τα αγαπημένα του τραγούδια.

Έρευνα-κείμενο: Κωνσταντίνος Παυλικιάνης