Μία Ρομαντική Βραδιά αφιερωμένη στο Βιολοντσέλο

την σημασία της έκφρασης του συναισθήματος για να κατανοήσουμε βαθύτερες αλήθειες της ανθρώπινης ύπαρξης διατηρώντας και επεκτείνοντας όμως ταυτόχρονα την δομή που είχαν τα μουσικά έργα κατά την κλασσική περίοδο. Συνθέσεις τριών από τους σπουδαιότερους εκπροσώπους της ρομαντικής σχολής θα έχουν την ευκαιρία να απολαύσουν οι ακροατές του ρεσιτάλ βιολοντσέλου που θα δώσει ο Δημήτρης Πάτρας την Τετάρτη, 28 Απριλίου, στις 8.30 μ.μ. στην Αίθουσα Δημήτρης Μητρόπουλος του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών. Τα Φανταστικά κομμάτια, έργο 73 καθώς και το Αντάτζιο και Αλέγκρο σε λα ύφεση μείζονα, έργο 70 του Ρόμπερτ Σούμαν, τη Σονάτα για τσέλο και πιάνο σε σολ ελάσσονα, έργο 65 του Φρέντερικ Σοπέν και τη Σονάτα για τσέλο και πιάνο αρ. 1 σε μι ελάσσονα, έργο 38 του Γιοχάνες Μπραμς θα ερμηνεύσει ο διακεκριμένος Έλληνας βιολοντσελίστας Δημήτρης Πάτρας, Στο πιάνο τον συνοδεύει η Μαριλένα Λιακοπούλου.

O Δημήτρης Πάτρας γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη το 1960. Σπούδασε βιολοντσέλο στο Κρατικό Ωδείο Θεσσαλονίκης. Τον Ιούνιο του 1980 πήρε το δίπλωμά του με άριστα παμψηφεί. Συνέχισε τις σπουδές του, με υποτροφία του γερμανικού κράτους DAAD και μετά από εισαγωγικές εξετάσεις, στη Μουσική Ακαδημία του Ανοβέρου. Συνέχισε τις μεταπτυχιακές του σπουδές στη Μουσική Ακαδημία της Βιέννης με τον André Navarra. Έχει επίσης μελετήσει με τους Heinrich Schiff και Mischa Maisky.

Έχει εμφανιστεί ως σολίστ με την Κρατική Ορχήστρα Θεσ/νίκης και τη Συμφωνική Ορχήστρα Δήμου Θεσ/νίκης, την Κρατική Ορχήστρα Αθηνών, τη Συμφωνική Ορχήστρα της ΕΡΤ, την Καμεράτα, Ορχήστρα των Φίλων της Μουσικής, τους Σολίστ της Πάτρας, τη Δημοτική Ορχήστρα Αθηνών, τη γαλλική ορχήστρα εγχόρδων “Helios”, την Καμεράτα Ανοβέρου, την “Pro Musica” Βελιγραδίου, την Ορχήστρα «Stanislav Binitcki» κ.α.
Έχει ηχογραφήσει για ραδιοφωνίες της Ελλάδας, Γερμανίας και Δανίας. Είναι έντονη η καλλιτεχνική του δραστηριότητα στη Γαλλία, όπου τον καλούν τακτικά οι διοργανωτές του Φεστιβάλ Μουσικής Δωματίου της Briançon να συμπράξει με διάσημους σολίστ από όλον τον κόσμο. Είναι επίσης μέλος κριτικών επιτροπών σε διεθνείς διαγωνισμούς βιολοντσέλου και μουσικής δωματίου.

Ο Δημήτρης Πάτρας συγκαταλέγεται στους έλληνες καλλιτέχνες με ευρύ και πλούσιο ρεπερτόριο. Από το μπαρόκ μέχρι τη σύγχρονη μουσική του αιώνα μας, τα προγράμματα των συναυλιών του είναι πολυποίκιλα και ενδιαφέροντα. Στο πλαίσιο αυτό, παρουσίασε τις σόλο σουίτες του J. S. BACH σε σειρά συναυλιών ενώ εκπροσώπησε πολλές φορές τη χώρα του σε πανευρωπαϊκές συναντήσεις μουσικών για την προώθηση της μουσικής του 20ου αιώνα, αποσπώντας τις καλύτερες κριτικές από τον ξένο τύπο. Διατέλεσε επί δεκαπενταετία κορυφαίος σόλο βιολοντσελίστας στην Κρατική Ορχήστρα Θεσσαλονίκης. Είναι μέλος του Τρίο Θεσσαλονίκης με το οποίο έχουν πραγματοποιήσει πολλές εμφανίσεις στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Παράλληλα με την καλλιτεχνική του πορεία ως ερμηνευτή, ο Δημήτρης Πάτρας αφιερώνει τα τελευταία δεκαπέντε χρόνια πολύ χρόνο και στη διδασκαλία. Διδάσκει σε τακτική βάση σε διεθνή μουσικά σεμινάρια Master Class (Porto Carras, Aristoxenos, Saint-Maximin, Briancon, Μουσ. Ακαδημία Βελιγραδίου κ.α.). Eίναι καθηγητής βιολοντσέλου στο Κρατικό Ωδείο Θεσσαλονίκης και αναπληρωτής καθηγητής βιολοντσέλου στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας.

Γεννημένη στη Θεσσαλονίκη, η Μαριλένα Λιακοπούλου σπούδασε πιάνο στο Κρατικό Ωδείο Θεσσαλονίκης. Μετά την αποφοίτηση της, συνέχισε τις σπουδές της δίπλα στον γάλλο πιανίστα και παιδαγωγό Bernard Ringeissen (Παρίσι). Ήδη από τα χρόνια των σπουδών της η Μαριλένα Λιακοπούλου στρέφεται με ζωηρό ενδιαφέρον στα έργα μουσικής δωματίου. Παρόλο που συχνά εμφανίζεται σε σόλο ρεσιτάλ και ως σολίστ με ορχήστρες, ακολουθεί μια πλούσια καριέρα στο χώρο της μουσικής δωματίου συμπράττοντας με εξέχοντες καλλιτέχνες από όλο τον κόσμο. Έχει παρουσιαστεί και έχει διδάξει σε φεστιβάλ και master-classes Μουσικής Δωματίου : στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης, Φεστιβάλ Mουσικής Δωματίου της Briançon, Academie de Musique de Saint-Maximin, Porto Carras Master-Classes, Διεθνές Φεστιβάλ Ναυπλίου, Φεστιβάλ Μουσικής Δωματίου Αίγινας, Θερινή Ακαδημία Κρατικού Ωδείου Θεσσαλονίκης κ.α
Η Μαριλένα Λιακοπούλου έχει ηχογραφήσει για την ελληνική και γαλλική ραδιοφωνία και τηλεόραση, και έχει βραβευτεί από τους διοργανωτές του Φεστιβάλ της Briançon για την εξαιρετική ερμηνεία της στην παρουσίαση του συνολικού έργου μουσικής δωματίου του Fr. Poulenc. (Ιούλιος 1999). Το ρεπερτόριο της καλύπτει μια ευρεία γκάμα έργων για σόλο πιάνο, κονσέρτων και έργων μουσικής δωματίου από το Μπαρόκ μέχρι τις τελευταίες ελληνικές και διεθνείς δημιουργίες.
Είναι μέλος του Τρίο Θεσσαλονίκης, κατέχει τη θέση της Α΄ κορυφαίας στο πιάνο στην Κρατική Ορχήστρα Θεσσαλονίκης και διδάσκει Μουσική Δωματίου στο Κρατικό Ωδείο Θεσσαλονίκης.

Το πρόγραμμα της βραδιάς θα ξεκινήσει με τον Ρόμπερτ Σούμαν και τα τρία Φανταστικά κομμάτια για κλαρινέτο και πιάνο (3 Phantasiestücke), έργο 73. Ακολουθώντας την πρακτική των ενταγμένων σε κύκλους σύντομων κομματιών χαρακτήρα για πιάνο, ο Σούμαν συνέθεσε αντίστοιχα έργα μουσικής δωματίου για συνδυασμούς ενός ή δύο οργάνων με πιάνο, τα οποία συνάντησαν εξαρχής τη θετική αποδοχή του κοινού και κα­τά συνέπεια απέκτησαν σταθερή θέση στο σχετικό συναυλιακό ρεπερτόριο. Τα συγκεκριμένα τρία Φανταστικά κομμάτια για κλαρινέτο και πιάνο γράφτηκαν με τη χαρακτηριστική του συνθέτη άνεση μέσα σε δύο μόλις ημέρες, στις 12 και 13 Φεβρουαρίου 1849, αλλά ο τίτλος που τους δόθηκε στην πρώτη τους έκδοση ως έργο 73 (η έκδοση πραγματοποιήθηκε το ίδιο έτος) δεν ταυτίζεται με τον αυθεντικό τίτλο (Soiréestücke) του χειρογράφου, ο οποίος παραπέμπει με αμφισημία στη διάθεση των κομματιών, αλλά και στο προοριζόμενο για την ερμηνεία τους περιβάλλον μιας μουσικής βραδιάς. Στο πρόγραμμα περιλαμβάνεται επίσης και το Αντάτζιο και Αλέγκρο σε λα ύφεση μείζονα, έργο 70 του ιδίου συνθέτη. Ο Σούμαν συνέθεσε το Αντάτζιο και Αλέγκρο, έργο 70, σε μερικές μόνο μέρες, στα μέσα Φεβρουαρίου 1849, κατά τη διάρκεια μιας περιόδου που ο ίδιος ο συνθέτης χαρακτήρισε ως την «πιο παραγωγική χρονιά» του. Το βασικό κίνητρο πίσω από τη σύνθεση πολλών έργων αυτής της περιόδου ήταν συχνά οικονομικό, καθότι ανήκουν στην κατηγορία της λεγόμενης Hausmusik, εύκολης, προσβάσιμης και συχνά ελαφριάς μουσικής –όχι όμως χωρίς καλλιτεχνική αξία–, που προοριζόταν για «οικιακή κατανάλωση» από ερασιτέχνες μουσικούς στον ιδιωτικό τους χώρο και όχι για την αίθουσα συναυλιών. Ίσως και γι’ αυτό το λόγο, σε αρκετά από αυτά τα έργα μουσικής δωματίου για σόλο όργανο και πιάνο, ο Σούμαν αφήνει την ελευθερία στον εκτελεστή να επιλέξει το όργανο.
Μια τέτοια περίπτωση είναι και αυτή του Αντάτζιο και Αλέγκρο, έργο 70, που αρχικά είχε τον τίτλο Ρομάντζα και Αλέγκρο. Το έργο είναι γραμμένο για γαλλικό κόρνο ( εναλλακτικά για τσέλο ή βιολί) και πιάνο. Το κόρνο με βαλβίδες εφευρέθηκε το 1818 και σταδιακά αντικατέστησε το παλαιότερο φυσικό κόρνο στις συμφωνικές ορχήστρες από το 1830 περίπου και μετά. Το Αντάτζιο και Αλέγκρο του Σούμαν είναι το πρώτο αξιόλογο έργο στο ούτως ή άλλως περιορισμένο ρεπερτόριο του σχετικά νέου αυτού οργάνου.

Κανένας άλλος συνθέτης στην ιστορία της δυτικοευρωπαϊκής μουσικής δεν ταυτίστηκε τόσο πολύ με ένα και μόνο όργανο όσο ο Σοπέν με το πιάνο. Η ελάχιστη μουσική που συνέθεσε για άλλους συνδυασμούς οργάνων (μόλις 4 έργα μουσικής δωματίου και περίπου 20 τραγούδια για φωνή και πιάνο) είναι μάλλον δευτερεύουσας σημασίας, δίπλα στο συνολικό πιανιστικό του έργο.
Το πιο αξιόλογο από τα μη πιανιστικά έργα του Σοπέν είναι η ώριμη Σονάτα για τσέλο και πιάνο σε σολ ελάσσονα, έργο 65 (1845-1846), η οποία είναι και το τελευταίο έργο που εκδόθηκε ενόσω ζούσε ο συνθέτης. Το τσέλο φαίνεται να είναι το μόνο άλλο όργανο που γοήτευσε τον Σοπέν πέρα απ’ το πιάνο, καθώς τα τρία απ’ τα τέσσερα έργα μουσικής δωματίου είναι ντουέτα για τσέλο και πιάνο.
Ο Σοπέν αφιέρωσε τη Σονάτα στο στενό του φίλο και διάσημο γάλλο τσελίστα Ωγκύστ Φρανκόμ (August Franchomme, 1808-1884), με τον οποίο είχε συνεργαστεί το 1832 στη σύνθεση του Grand Duo Concertant για τσέλο και πιάνο, πάνω σε θέματα από την όπερα του Μέγιερμπεερ “Ροβέρτος ο Διάβολος”. Ο Σοπέν και ο Φρανκόμ παρουσίασαν τη Σονάτα σε πρώτη εκτέλεση στις 16 Φεβρουαρίου 1848, σε μια συναυλία που έμελλε να είναι και η τελευταία δημόσια εμφάνιση του Σοπέν στο Παρίσι πριν τον πρόωρο θάνατό του.

Η Σονάτα για βιολοντσέλο και πιάνο σε μι ελάσσονα, έργο 38, του Γιοχάνες Μπραμς δεν έγινε μονομιάς. Το 1862 ο Μπραμς συνέθε­σε τα δύο πρώτα μέρη και λίγο αργότερα ένα adagio, που υστερότερα το απέρριψε και δεν το αντικατέστησε με άλλο αργό μέρος. Το 1865 έγραψε το finale. Ο Μπραμς εκμεταλλεύεται λαμπρά τον ήχο του βιολον­τσέλου, προπάντων στις βαθύτερες, σκοτεινές περιοχές. Η Σονάτα είναι αφιερωμένη στον νομικό και συνθέτη Γιόζεφ Γκαίνσμπαχερ, που ήταν φίλος του Μπραμς και του επέτρεψε να αποκτήσει την ιδιόγραφη παρτιτούρα του Οδοιπό­ρου του Σούμπερτ.

Οι τιμές των εισιτηρίων για τη συναυλία είναι : € 5,00(Φοιτητικά) – 12,00 – 20,00