Φραντς Λιστ: Τα Χρόνια του Προσκυνήματος Τρίτος Χρόνος: (1867-1877)

σε τρεις ξεχωριστές βραδιές στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών στο πλαίσιο του κύκλου «Γνωριμία με τον Κόσμο της Μουσικής». Την Τετάρτη 14 Απριλίου, στις 8.30μ.μ., στην Aίθουσα Δημήτρης Μητρόπουλος, ο διακεκριμένος Έλληνας πιανίστας Άρης Γαρουφαλής θα παρουσιάσει τον Τρίτο Χρόνο (1867-1877).
Τα «Χρόνια Προσκυνήματος» αντικατοπτρίζουν με τον καλύτερο τρόπο την πορεία της ζωής του συνθέτη του, Φραντς Λιστ, μια και χρειάστηκαν σχεδόν 50 χρόνια για να ολοκληρωθεί το έργο. Από παθιασμένος λάτρης του γυναικείου φύλλου, ο Λιστ μεταμορφώθηκε σε εγκρατή ερημίτη, από οπαδός των μουσικών παραδόσεων του 18ου αιώνα σε συνθέτη καινοτόμο τόσο από πλευράς αρμονίας όσο και δομής των έργων του.

«Έχοντας ταξιδέψει σε πολλές χώρες, τα τελευταία χρόνια, και έχοντας δει διαφορετικά τοπία και μέρη … έχοντας νιώσει ότι τα ποικίλα φυσικά φαινόμενα, οι αλλαγές που συμβαίνουν στη φύση, δεν πέρασαν μπροστά απ’ τα μάτια μου σαν άψυχες εικόνες αλλά μου προκάλεσαν έντονα συναισθήματα και έγιναν αιτία να δημιουργηθεί ανάμεσά μας μια ασαφής, μεν, αλλά άμεση σχέση, μια απροσδιόριστη αλλά πραγματική συνάφεια, μια ανεξήγητη αλλά αδιάψευστη επικοινωνία – προσπάθησα να παρουσιάσω μουσικά μερικές από τις πιο ζωντανές εντυπώσεις και τις πιο έντονες αισθήσεις μου».
Αυτά έγραψε ο Ούγγρος συνθέτης Φραντς Λιστ στον πρόλογο της πρώτης έκδοσης των «ταξιδιωτικών» του πιανιστικών έργων, που παρουσιάστηκε το 1842 με τίτλο Album d’un voyageur (Συλλογή ενός ταξιδιώτη).

Η συλλογή Χρόνια Προσκυνήματος – Γ΄ Χρόνος απέχει από τις δύο προηγούμενες (Α’ & Β’ χρόνοι) σχεδόν 30 χρόνια. Από το 1867 ώς το 1877, διάστημα στο οποίο γράφονται τα κομμάτια του τρίτου αυτού βιβλίου, ο Λιστ ταξιδεύει τακτικά σε Ρώμη, Βουδαπέστη και Βαϊμάρη.
Το πρώτο κομμάτι, «Angélus!» γράφτηκε το 1877 και ο Λιστ αναφέρει ότι παίζεται σε πιάνο ή harmonium. Οι δύο θρήνοι, «Aux cyprès de la Villa d’ Este» (Τα κυπαρίσσια της Βίλας ντ’ Έστε), αρ. 1 και 2 και το κομμάτι «Les jeux d’eaux à la Villa d’Este» (Τα παιχνιδίσματα του νερού στη Βίλα ντ’ Έστε) είναι έργα της ίδιας χρονιάς (1877). Η Βίλα ντ’ Έστε ήταν ένας πύργος του 16ου αιώνα σε πάρκο στο Τίβολι, διάσημο για τα αιωνόβια κυπαρίσσια και την ποικιλία των σιντριβανιών του. Ο ιδιοκτήτης του πύργου, Καρδινάλιος Χόχενλοχε (Hohenlohe) είχε παραχωρήσει στον Λιστ τρία δωμάτια για μόνιμη χρήση, και από το 1864 και μετά ο συνθέτης περνούσε εκεί μικρά ή μεγαλύτερα χρονικά διαστήματα. Ο δεύτερος θρήνος έχει πηγή έμπνευσης τα κυπαρίσσια της ρωμανικής εκκλησίας Μαρία των Αγγέλων (Santa Maria degli Angeli). Μάλιστα, ο μύθος έλεγε ότι το πιο μεγάλο σε ηλικία απ’ αυτά το είχε φυτέψει ο ίδιος ο Μιχαήλ Άγγελος. Όμως, το 1882, δυο Γερμανοί ερευνητές ενημέρωσαν τον Λιστ ότι κάτι τέτοιο δεν ήταν αληθές, οπότε ο συνθέτης αφαίρεσε το όνομα του Μιχαήλ Αγγέλου από τον τίτλο και το έργο αναφέρεται πλέον ως «Aux cyprès de la Villa d’ Este αρ. 2».
Το 1872 ο Λιστ γράφει το έργο «Ουγγρικός θρήνος» και στην τελική έκδοση το μετονομάζει σε «Sunt lacrymae rerum» («Αυτά είναι δάκρυα για τα συμβάντα», στίχος από το πρώτο μέρος της Αινειάδας του Βιργιλίου, αναφερόμενος στην πτώση της Τροίας). Ο συνθέτης τον χρησιμοποιεί εδώ για τον χαμένο ουγγρικό Πόλεμο της Ανεξαρτησίας (1848-1849).
Το «Πένθιμο βαλς» είναι το παλιότερο κομμάτι του Γ΄ Χρόνου, γράφτηκε το 1867 και το συνοδεύουν στίχοι από μια ελεγεία του Σέξτου Προπέρτιου, λατίνου ελεγειακού ποιητή που γεννήθηκε γύρω στο 50 π.Χ. στην Μπεβάνια. O Λιστ το αφιερώνει στη μνήμη του αυτοκράτορα του Μεξικού Μαξιμιλιανού Α΄.
Στο καταληκτικό έργο (1877) της συλλογής αυτής, το «Sursum corda» (Άνω σχώμεν τας καρδίας), ο συνθέτης αντλεί την έμπνευσή του από την καθολική λειτουργία. Το πρώτο και το τελευταίο κομμάτι της συλλογής είναι προσευχές, ενώ για τη Βίλα ντ’ Έστε και τα σιντριβάνια της, ο Λιστ τη σκέφτεται επίσης ως πνευματική παρηγοριά.

Ο Άρης Γαρουφαλής γεννήθηκε στη Σάμο το 1942. Το 1958 αποφοίτησε με δίπλωμα πιάνου-σολίστ από το Εθνικό Ωδείο. Παρακολούθησε μαθήματα τελειοποίησης στη Θερινή Ακαδημία Μοτσαρτέουμ του Ζάλτσμπουργκ (1962 και 1963) και στην Ακαδημία Σαντιάγο ντε Κομποστέλλα της Ισπανίας (1964), ενώ ολοκλήρωσε τις σπουδές του στη Μουσική Ακαδημία της Βιέννης, απ’ όπου αποφοίτησε με δίπλωμα σολίστ το 1969. Εκτός από τις μουσικές σπουδές του, είναι πτυχιούχος της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών.
Έχει τιμηθεί με το α΄ βραβείο και αριστείο εξαιρετικής επιδόσεως του Εθνικού Ωδείου (1958), με το α΄ βραβείο του Πανελλήνιου Διαγωνισμού Νέων Εκτελεστών πιάνου για το έτος Σοπέν (1961) και με το α΄ βραβείο του Πανελλήνιου διαγωνισμού Νέων Μουσικών , που οργάνωσε το 1963 η Κρατική Ορχήστρα Θεσσαλονίκης σε συνεργασία με την «Τέχνη». Το 1973 τιμήθηκε από την Ακαδημία Αθηνών με το Βραβείο «Σπύρου Μοτσενίγου» για τη συνολική μουσική δραστηριότητά του.
Ως σολίστ έχει συμπράξει με όλες τις συμφωνικές ορχήστρες και τις ορχήστρες δωματίου της Ελλάδας, την Ορχήστρα Pro Musica της Οξφόρδης, την Camerata Academica του Ζάλτσμπουργκ, τη Φιλαρμονική της Σιγκαπούρης, την Ορχήστρα της Ραδιοτηλεόρασης της Σόφιας, τη Φιλαρμονική της Μόσχας και τη Φιλαρμονική της Φραγκφούρτης (Όντερ) κ.ά. Έχει δώσει πολλά ρεσιτάλ στην Ελλάδα και το εξωτερικό (Αυστρία, Γερμανία, Ιταλία, Ισπανία, Ρουμανία, Βουλγαρία, Πολωνία, Γιουγκοσλαβία, Κύπρο, Αίγυπτο, Συρία).
Διετέλεσε διευθυντής της Κρατικής Ορχήστρας Αθηνών, πρόεδρος του ΔΣ του Μουσικού Σωματείου «Τζινα Μπαχάουερ», γενικός γραμματέας του ΔΣ του Ιδρύματος Υποτροφιών «Μαρία Κάλλας», επίτιμος πρόεδρος του ελληνικού παραρτήματος της διεθνούς οργάνωσης EPTA (Ευρωπαϊκή Ένωση Καθηγητών Πιάνου) και πρόεδρος ή μέλος κριτικών επιτροπών σε πολλούς πανελλήνιους και διεθνείς διαγωνισμούς πιάνου.

Οι τιμές των εισιτηρίων είναι : € 6.00(Φοιτητικά) – 16.00 – 25.00