H λέξη “Soundies”, κατοχυρώθηκε ως trademark της εταιρίας RCM, αρκτικόλεξο των επωνύμων των τριών ιδρυτών της εταιρίας, Roosevelt , Coslow, και Mill.
Μεγάλες εταιρίες παραγωγής που γύρισαν τέτοια ταινιάκια ήταν η James Roosevelt’s Globe Productions (1940-41),η Cinemasters (1940-41), η Minoco Productions (1941-43), η RCM Productions (1941-46),η LOL Productions (1943),η Glamourettes (1943), η Filmcraft Productions (1943-46), και η Alexander Productions (1946).Ανάμεσα, στο 1941 και το 1947, περισσότερα απο 1800 soundies γυρίστηκαν, διανεμήθηκαν και επανεκδόθηκαν.
Το μουσικό τους περιεχόμενο,ήταν ποικίλο και περιλάμβανε big bands του swing, jazz, blues,πατριωτικά τραγούδια, χωριάτικες λαϊκές συνθέσεις, gospels,χαβανέζικα,λατινοαμερικάνικα κ.α.
Επίσης, δεν έλειπαν και εξωμουσικά θέματα με νούμερα του βαριετέ, ρίπτες μαχαιριών, κολυμβητές, παγοδρόμους, αθλητές της ενόργανης.
Αξίζει να σημειωθεί, ότι αποτέλεσαν εναλλακτικό μέσο προβολής για τους αφροαμερικάνους μουσικούς που είχαν λιγότερες ευκαιρίες να παίξουν ζωντανά και να φέρουν τη μουσική τους κοντά στο κοινό. Μεγάλοι καλλιτέχνες όπως ο Fats Waller, ο Nat King Cole, ο Louis Armstrong γύρισαν soundies.
Πού, ο κόσμος έβλεπε αυτά τα ταινιάκια; Το Panoram, ήταν το αξιοθαύμαστο μηχάνημα που είχε σχεδιαστεί για να προβάλει τα soundies, από την Mills Novelty Company του Chicago, μια απ΄τις πιο πρωτοποριακές εταιρίες σχεδιασμού juke boxes και μηχανημάτων που δούλευαν με κέρματα. Ως συσκευή, αποτελείτο από ένα σύστημα κατόπτρτων, που έπαιζε το αντεστραμμένα τυπωμένο φιλμ των 16 mm, ούτως ώστε να προβάλλεται κανονικά στην γυάλινη οθόνη των 27 ιντσών, που ήταν προσαρτισμένη στην κορυφή ενός ορθογώνιου ξύλινου επίπλου με art-deco σχεδιασμό (κάτι σαν σινεμά έπιπλο δηλαδή). Το μηχάνημα κόστιζε 600 δολάρια (περίπου 12000 σημερινά) και χρειαζόταν μια δεκάρα για να παίξει μια προεπιλεγμένη σειρά από 3 με 4 soundies τη φορά. Panorams, τοποθετούνταν, σε νυχτερινά κέντρα, μπαρ, εστιατόρια, καθιστικά εργοστασίων, κέντρα ψυχαγωγίας, καθώς και σε δημόσιους χώρους, όπως σταθμούς τρένων και λεωφορείων.Εδώ, ένα αποκατεστημένο Panoram εν δράσει. Μοναδικό πραγματικά:
Όσον αφορά, τον τρόπο κινηματογράφησης, τα soundies δεν χαρακτηρίζονταν από συχνές εναλλαγές πλάνων , ενώ αρκετά από αυτά ήταν φιλμ λήψης από μία μόνο κάμερα. Τις περισσότερες φορές ,τα τραγούδια και η μουσική ήταν προηχογραφημένη με αποτέλεσμα οι τραγουδιστές να είναι σε σημεία οπτικά ανακόλουθοι με το τραγούδι που έπαιζε από πίσω.Ήταν γυρισμένα σε studio, αλλά σε πολλά παρατηρείται μια κινηματογραφική εξέλιξη με ευδιάκριτη πλοκή, σε αντίθεση με τον καταιγισμό εικόνων, χωρίς οιρμό, στους σημερινούς απογόνους του είδους.Η χρονική απόσταση, της εποχής που γυρίστηκαν αυτά τα ταινιάκια απ’την σημερινή, και το κοινό concept ,πρσοφέρει υλικό για ένα σωρό ευτράπελους συνειρμούς. Απ’την ένδυση, τον τρόπο που χόρευαν και τραγουδούσαν, τη σεξουαλικότητα που ακόμη τότε εκινείτο σε υπαινικτικό επίπεδο, τις φυλέτικες διαφορές, τα πρώιμα σινιάλα του βεντετισμού των σημερινών σταρς, όλα είναι μέσα. Σε πολλά απ’αυτά δε, η «τραβηγμένη» αισθητική ήταν εσκεμμένη.
Ας δούμε, μερικά χαρακτηριστικά soundies που εκπροσωπούν τις μουσικές τάσεις του τότε , αναδεικνύοντας παράλληλα καλύτερα και από κινηματογραφικά «εφήμερα» τις κοινωνικές σταθερές μιας ολόκληρης εποχής:
Σε αυτό το soundie, του 1943, η Lina Romay τραγουδάει το “Don’t Get Around Much Any More” του Duke Ellington. H παραλία, που διαδραματίζεται το clip, έχει δημιουργηθεί μέσα σε studio, ενώ η σκηνή του χορευτικού είναι ξεκαρδιστική μέσα στον ερασιτεχνισμό της. Φαντάζεστε, να πρότειναν σε κάποια τωρινή τραγουδίστρια να χορέψει έτσι;
Ακολουθεί, η ηθοποιός και τραγουδίστρια Dorothy Dandridge, που ερμηνεύει το “Cow Cow Boogie” του Αφροαμερικάνου σαξοφονίστα Bennie Carter.Aυτό το soundie, του 1942, αποτελεί ένα crossover εθνοκοινωνικό μουσικό κειμήλιο.Παρουσιάζει, μια μαύρη τραγουδίστρια ντυμένη cow girl , σε ένα τραγούδι μείγμα boogie woogie και hillbilly, με στιχουργικές παραπομπές σε πρώιμo γλωσσικό ιδίωμα των Αφροαμερικάνων:
Out on the plains down near Santa Fe
I met a cowboy ridin’ the range one day
And as he jogged along I heard him singin’
The most peculiar cowboy song
It was a ditty, he learned in the city
Comma ti yi yi yeah
Comma ti yippity yi yeah
Now get along, get hip little doggies
Get along, better be on your way
Get along, get hip little doggies
He trucked ‘em on down that old fairway
Singin’ his Cow Cow Boogie in the strangest way
Comma ti yi yi yeah
Comma ti yippity yi yeah
Αυτό πάλι, είναι και αχαρακτήριστο και αταξινόμητο, ίσως, γιατί «πατάει» περισσότερο στην προζάτη πλευρά και λιγότερο στη μουσική. Ο πρωταγωνιστής του soundie “ Our teacher” ,του 1943, ειναι ο Henny Υοungman ένας Νεουρκέζος κωμικός και βιολιστής, που έμεινε στην ιστορία για τις “θανατηφόρες» ατάκες που εξαπέλυε στα κωμικά του σκετς, στα οποία ενέτασσε και μέρη όπου έπαιζε βιολί. Κάποια εποχή ,μάλιστα, είχαν κυκλοφορήσει και αυτόματα μηχανήματα που με κέρματα μπορούσες να ακούσεις ατάκες του, πατώντας κουμπιά με ξεχωριστές θεματολογίες. Το θέμα του soundie, αναφέρεται σε έναν καθηγητή που καλείται να κάνει μια διάλεξη σε ένα κολλέγιο θηλέων με θέμα την «καλή γειτονία», αναφερόμενο πιθανολογώ απ’τους στίχους,στις έκρυθμες σχέσεις των ΗΠΑ με τις χώρες της Λατινικής Αμερικής. Με αυτήν την εμφάνιση «ξεκούδουνου» toreador,όμως, δεν νομίζω να πέρναγε καν τα σύνορα του Μεξικό:
Η Κουβανέζα ηθοποιός και χορεύτρια Αmalia Aguilar πρωταγωνιστεί σε αυτό το χορευτικό νούμερο με τον τίτλο “Afro Mood”,που αποσπάστηκε ως ανεξάρτητο soundie απ’την ταινία ”Α night at the follies” του 1947.Ένα ανθρώπινο shaker exotica χυμών. Όπως επισημαίνει και ένας θαυμαστής της «…χορεύει σαν να μην την βλέπει κανείς».
H Rosalie Allen μια νεαρή τραγουδίστρια yodel (είναι αυτός ο χαρακτηριστικός υψίτονος λαρρυγγισμός των Ελβετών αλπινιστών) σε ένα αποχαιρετιστήριο τραγούδι , αφιερωμένο στον «καλό» της, που φεύγει για να πολεμήσει. Το κομμάτι ονομάζεται “Chime Bells” και γυρίστηκε το 1953.
Ο Reg Κehoe και οι Βασίλισσες της Μαρίμπα (Reg Kehoe and his Marimba Queens) ήταν ένα συγκρότημα απ’το Lancaster της Πενσυλβάνια που δραστηριοποιήθηκε στα τέλη της δεκαετίας του 30 έως τα μέσα της δεκατίας του 50, περιοδεύοντας επι μακρόν. Το ασπρόμαυρο φιλμάκι, “A study in Brown”, γυρίστηκε στις αρχές του 40 και προβαλλόταν σαν bonus πριν απ’την κανονική ταινία στους κινηματογράφους της εποχής. Πέραν, του ότι, οι Queens του δίνουν και καταλαβαίνει, η ανισουψής διάταξη των οργάνων μέσα στο σκηνικό-αίθριο έπαυλης, προσδίδει ζωηρή κινητικότητα και μεγαλοαστική λάμψη στο φιλμάκι, λες και έχει βγει από σελίδα του Φιτζέραλντ.Για να μην μιλήσουμε για τον Frank DeNunzio που παίζει κοντραμπάσο με την τεχνική του slap (που χτυπάνε από πάνω τις χορδές με τα δάχτυλα). Αυτό, βέβαια, είναι η μουσικολογική ερμηνεία, γιατί οπτικά βλέπεις τον ξενιτεμένο ξάδελφο του Θανάση Βέγγου σε τριπλό ρόλο μουσικού, μαέστρου και χορευτή ,ταυτοχρόνως! (μέχρι σε πρωτοφανές spanking οργάνου επιδίδεται)
Η ΣΗΜΕΡΙΝΗ ΜΟΡΦΗ
Στην άλλη Αθήνα, αυτή της Georgia των ΗΠΑ ,κατοικούν δυο φιλαράκια ,o Ethan Payne και ο Jason Miller.Οι δυο τους, έχουν στήσει μια μικρή «βιοτεχνία» παραγωγής μουσικών κλιπς χρησιμοποιώντας κάποιες βασικές αρχές των παλιών soundies, εμπλουτίζοντας τες με νεωτερικά στοιχεία.Μικρές αχαρτογράφητες μπάντες, ή και άλλες με τον αέρα του συμβολαίου στα χέρια, επιλέγουν αυτό τον τρόπο οπτικοποίησης της μουσικής τους, σα μέθοδο εναλλακτικής ιατρικής.
Το αποτέλεσμα, θα το διαπιστώσετε, ξεκολλάει από οποιαδήποτε ρετσινιά αναβίωσης και ξαναζεστάματος και πάει το πράγμα πολύ μακριά, σε εικόνες άκρως κινηματογραφικές, σε στιγμιότυπα που το μείγμα ερασιτεχνισμός, αυθορμητισμός, ταλέντο αποβαίνει θαυματουργό και στην περίτρανη απόδειξη της άποψης πως τα καλύτερα πράγματα στη ζωή είναι τζάμπα(ή τουλάχιστον πολύ πιο οικονομικά απ’όσο πιστεύεται).Ο Εthan Payne δέχτηκε να μοιραστεί μαζί μας τα μυστικά του επαγγέλματος:
Πόσοι άνθρωποι βρίσκονται πίσω απ’τα Αthens Soundies;
E.P.Eίμαστε δύο.Εγώ και ο φίλος μου ο Jason Miller. Μερικές φορές προσλαμβάνουμε και ένα τρίτο , αλλά συνήθως, είμαστε οι δυο μας. Εμείς ,κάνουμε τη παραγωγή και γυρίζουμε τα Soundies , o Jason στην κάμερα και εγώ χειρίζομαι τον ήχο.
Για πες μου για τα παλιά soundies;Σας επηρέασαν με κάποιο τρόπο;
Ε.P.Eίναι υπέροχο να κοιτάς πίσω και να βλέπεις την πρώιμη version αυτών που σήμερα αποκαλούμε μουσικά video, πως υπήρχαν άνθρωποι που γύριζαν ζωντανά video της pop μουσικής του τότε.Είναι ωραίο , γιατί αυτό θέλαμε να κατορθώσουμε και εμείς με τα δικά μας , μια πιο οικεία οπτική στα μουσικά videos με ζωντανό ήχο και τα σχετικά και βλέποντας πως η ίδια ιδέα υπήρχε και στο παρελθόν μας έδωσε αρκετή αυτοπεποίθηση.
Εμένα, μου αφήνουν μια σπάνια άισθηση ζωντάνιας, σαν τον ήχο του βινυλίου ή σαν να έχεις φίλο έναν καλλιτέχνη και να σου δίνεται η ευκαιρία να δεις το ταλέντο του σε στιγμές που δεν έχει πρόσβαση το ευρύ κοινό.
E.P.Σωστά ,είναι πιο οικείο και πρωτογενές, χωρίς ραφιναρισμένα φωνητικά ή εφφέ . Είναι, όλο, πολύ οργανικό. Αν ο καλλιτέχνης τα θαλασσώσει σε ένα ακκόρντο, τότε αυτό είναι, τα θαλασσώνει σε ένα ακκόρντο. Συνήθως, κάνουμε μια δυο λήψεις,σε περίπτωση, που δεν τους αρέσει το αποτέλεσμα ή εγώ και ο Jason κάνουμε κάποιο λάθος, αλλά, συνήθως, το πάμε όλο με τη μία.
Είδα αρκετά απ’αυτά και θεωρώ πως είναι πολύ κινηματογραφικά.
Ε.P. Ευχαριστώ για τη φιλοφρόνηση. Εκεί, ακριβώς, αποσκοπούμε. Είναι παράξενο με τον ζωντανό ήχο, γιατί δεν είναι ο πατροπαράδοτος τρόπος να ηχογραφείς μουσική. Όλοι, οι φίλοι μου, στην μουσική βιομηχανία – ξέρεις εργάζομαι σαν περιστασιακός μπούμαν σε ταινίες ανάμεσα σε άλλα – μηχανικοί και λοιποί λένε πως είμαστε τρελοί.
Κι οι δικοί μου φίλοι, αυτό λένε για τα άρθρα που γράφω, οπότε, είμαστε συνεργοί στο έγκλημα.
Ε.P. Tέλεια!’Ετσι, λοιπόν, με τον τρόπο που ηχογραφείται ο ήχος στις κανονικές ταινίες ,το κάνουμε και μεις. Αν και, πειραματιζόμαστε συνεχώς με νέους τρόπους για ποιοτικότερο ήχο.
Πως επιλέγετε τόπους και θέματα για τα videos; Οι μπάντες συμμετέχουν σ’αυτό;
E.P Συνήθως ναι. Με τις διερχόμενες μπάντες απ’την Αθήνα, δεν έχουμε και πολύ χρόνο , κάνουν sound checks , θέλουν να βγούνε έξω, οπότε περιοριζόμαστε να διαλέξουμε σημεία κοντά στο μαγαζί που θα εμφανιστούν στο κέντρο της πόλης. Με καλλιτέχνες που έχουν ευχέρεια χρόνου, γινόμαστε πιο τολμηροί. Και, όντως, η μπάντα συνήθως έχει πολύ καλές ιδέες και βεβαιώς ξέρουν το τραγούδι τους πολύ καλύτερα από εμάς, και πού, θέλουν να το φιλμάρουν, οπότε συνεργαζόμαστε μαζί τους όσο το δυνατόν περισσότερο.Μερικά απ’τα αγαπημένα μου soundies , πάρθηκαν σε σημεία που επιλέχθηκαν τελευταία στιγμή. Η βροχή, συνήθως ,σε οδηγεί να κλειστείς μέσα ή σε μια σκεπαστή βεράντα, όπως καταλήξαμε να κάνουμε στην περίπτωση των Chairlift.Τηλεφωνήσαμε σε ένα φίλο,, που η κοπέλα του έμενε κοντά στο κέντρο και εμφανιστήκαμε ξαφνικά με μια μπάντα στην αυλή της.Πάντως, θέλω να προσθέσω, πως οι περίοικοι του κέντρου και οι καταστηματάρχες ήταν πάντα πολύ γενναιόδωροι με μας.
Οι μπάντες με τις οποίες δουλεύετε είναι συνήθως χωρίς δισκογραφία;
E.P.Στις αρχές ,ήταν σχεδόν μόνο μπάντες χωρίς συμβόλαιο, σιγά σιγά ήρθαν και άλλες που είχαν και τους άρεσε η ιδέα μας και με τις δημόσιες σχέσεις στην πορεία γνωριστήκαμε με διάφορους.
Τι feedback λαμβάνετε απ’ τα συγκροτήματα;
E.P.Aπ’τους περισσότερους δεχθήκαμε θετικά σχόλια. Σε άλλες περιπτώσεις, κάποια μπάντα δεν ανέβασε και τα δυο τραγούδια απ’αυτά που τους γυρίσαμε στο myspace, ή κανένα απ’τα δυο και αυτό πάντα σε κάνει να πιστεύεις ότι σε μισήσανε,, αλλά μπορεί να ‘ναι χίλιοι δυο λόγοι στη μέση. Υπάρχουν μπάντες που δεν αγγίζουν το myspace τους.
Που παίζονται τα soundies;
E.P.Κάναμε κάποια events στην πόλη που παίχτηκαν, αλλά, κυρίως ,περνάνε από τον έναν στον άλλον μέσω internet.
Yπάρχει κάποιο μεγάλο όνομα που θα ‘θελες να φτιάξεις ενα soundie γι’αυτό;
E.P. Μάλλον θα ‘χανα το μυαλό μου αν γύρναγα ένα video για τους Radiohead.
Μου φαίνοται τύποι που θα επέλεγαν κάτι τέτοιο, όντως!Για πες μου για τους περίοικους, πώς αντιδρούν όταν «γυρνάτε» σε δημόσια μέρη; Ενοχλούνται;
E.P Άλλοι, δείχνουν περιέργεια και φαίνονται να το διασκεδάζουν , άλλοι απλώς προσπερνούν αδιάφορα ,κανείς δεν ενοχλείται πάντως.
Δεν διακόπτουν, επειδή το «περνάνε» για κανένα δρώμενο,έχει συμβεί να αρχίσει κάποιος να τραγουδάει π.χ;
Ε.P. Ααα ναι! Kαι το ενθαρρύνουμε όποτε συμβαίνει. Σε περιπτώσεις που ενθουσιάζονται και προσπαθούν να παρέμβουν εκτυλίσσονται φοβερές στιγμές με τους μουσικούς να αλληλεπιδρούν με το κοινό ενώ παράλληλα προσπαθούν να παίξουν.
Θα ‘πρεπε να βάλετε και χορευτικά όπως στα παλιά
Ε.P Χαχα! Ενθαρρύνουμε τον χορό, όντως θα έιχε πολύ πλάκα
Κάτι που θα ‘θελες να προσθέσεις για το κλείσιμο;
Ε.P Όχι, νομίζω τα καλύψαμε όλα. Στο πυρήνα του, είναι μια εγγύτερη προσέγγιση στο μουσικό video ,όπου, όλοι οι φυσικοί ήχοι γίνονται μέρος της παρουσίασης και ο καλλιτέχνης δεν έχει προ- ηχογραφημένο το τραγούδι, ούτε, κρυμμένους ενισχυτές. Δεν είναι κάτι καινούριο, αλλά, είδαμε τόσο ταλέντο στην Αθήνα, καθώς και διερχόμενο, που έπρεπε να το κάνουμε!
Και μετά απ’αυτήν την καταβαραθρωτική κατακλείδα, που δια της διαβολικής ομωνυμίας των δυο πόλεων, γίνεται ακόμα πιο ντροπιαστική, αφήνουμε τον Εthan Payne και τον Jason Miller στις τρέχουσες δουλειές τους. Nα επισημάνω μόνο, πως η έρευνα που έκανα δείχνει πως τα περισσότερα soundies γυρίζονταν με προηχογραφημένη μουσική , σε αντίθεση με την άποψη του Εthan που τα θεωρεί live. Aν, αυτό, τον ενέπνευσε να κάνει αυτό που κάνει ,όμως ,τότε καλύτερα.Άσε που ο πραγματικός κοινός τόπος των παλιών με των καινούριων, είναι το αφτιασίδωτο, αυθόρμητο πνεύμα ,καθώς και η χρήση καθημερινών εικόνων και συμβάντων.Ας ρίξουμε λοιπόν ,μια επιλεκτική ματιά στο ήδη πλούσιο αρχείο με τα φιλμάκια τους.
Το video του συγκροτήματος Chairlift που γυρίστηκε στη μπροστινή αυλή ενός σπιτιού μια μέρα που έβρεχε. Ο ήχος του αέρα και της βροχής παρεισφρέει κατα ριπάς μέσα στο κομμάτι ως έξτρα μέλος της μπάντας:
Σκιουράκια, διερχόμενοι, ξεμοναχιασμένα μέτρα από πρόβα , φαλτσάκια, ήχος που τρυπώνει ως το άβατον του αυτιού,σαν παπαδοπαίδι στο ιερό.
Βαθύ απόγευμα, μετά από μια μακριά μέρα στον ήλιο ,αμερικάνικη νεολαία στη φωτεινή πλευρά της κουλτούρας, όπισθεν φωνητικά ίδια με απαλό άνεμο σε καλαμιές
Άδειος χώρος , ισχυρό reverb στις δεύτερες, σαν gospel τραγουδισμένο σε σπηλιά
Ωραίιιο τραγούδι!!!Εισαγωγή απο διαστημικό carousel στημένο σε μια γιορτή στον Άρη,μέσα σε μια αυλή εργοτάξιο τέχνης , οι Αrcade Fire και ο Βowie μοιράζονται το κέντρο του εικονοστασίου στα υπνοδωμάτια τους, ένα vintage συνθεσάιζερ σαν ντουλάπα ντυμένη πιλοτήριο που στίβει λίτρα ανεμελιάς από κάθε νότα ,κάπου στην Αθήνα…της Georgia! Τους γκούγκλαρα, ξεκίνησαν ηχογράφηση στις 21 Δεκέμβρη…καλή τύχη!
Τhe gold party – Luxury and light
TIPS & TRIVIA
Τι να προσθέσω αυτή την εβδομάδα;
Θέλετε αυτές τις, αν και παλιακές,εύστοχες ατάκες του Ηenny Youngman; Ορίστε:
- ‘Eχει παντρευτεί τόσες φορές που έχει σημάδια από ρύζι στο πρόσωπο
- Η γυναίκα μου είναι ζώδιο της γης, εγώ ζώδιο του νερού. Μαζί φτιάχνουμε λάσπη.
- Το δωμάτιο μου είναι τόσο χαμηλό που τα ποντίκια έχουν καμπούρα.
- ‘Ενας άστεγος ήρθε και μου είπε «Έχω να φάω δυο μέρες» και του απάντησα «Πρέπει να πιέσεις τον εαυτό σου!!!»
- ‘Ενας άνθρωπος πάει στον ψυχίατρο:
-Είσαι τρελός λέει ο γιατρός.
-Εντάξει αλλά θέλω και μια δεύτερη γνώμη λέει ο ασθενής
-Είσαι και άσχημος! - H γυναίκα μου και γω πήγαμε σε ένα ξενοδοχείο με στρώμα νερού. Στο τέλος το αποκαλούσε Νεκρά Θάλασσα.
Sources:
- www.athenssoundies.com
- en.wikipedia.org/wiki/Soundies
- http://www.1940.co.uk/history/article/soundie/soundie.htm
- http://www.amaliaaguilar.com/
- http://www.weirdwildrealm.com/filmindex-soundies.html
