BLACK HOLE SUN – Soundgarden
In my eyes, indisposed
In disguise as no one knows
Hides the face, lies the snake
The sun in my disgrace
Boiling heat, summer stench
‘Neath the black the sky looks dead
Call my name through the cream
And I’ll hear you scream again
Black hole sun
Won’t you come
And wash away the rain
Black hole sun
Won’t you come
Won’t you come
Stuttering, cold and damp
Steal the warm wind tired friend
Times are gone for honest men
And sometimes far too long for snakes
In my shoes, a walking sleep
And my youth I pray to keep
Heaven send Hell away
No one sings like you anymore
Hang my head, drown my fear
Till you all just disappear
(Chorus)
Το «Black Hole Sun», το οποίο θεωρείται ένα από τα καλύτερα τραγούδια της δεκαετίας του 1990, περιλαμβάνεται στον τέταρτο δίσκο των Soundgarden «Superunknown», που κυκλοφόρησε το 1994.
Το τραγούδι το έγραψε ο τραγουδιστής των Soundgarden, Chris Cornell, μέσα σε 15 λεπτά, χρησιμοποιώντας μία κιθάρα Gretsch και ένα ηχείο Leslie. Ο κιθαρίστας του συγκροτήματος, Kim Thayil, είπε ότι αυτό το ηχείο αποδείχθηκε τέλειο για το τραγούδι καθώς είναι πολύ «μπιτλοειδές» και έχει χαρακτηριστικό ήχο. Το γεγονός ότι το ύφος του «Black Hole Sun» θυμίζει Beatles δεν οφείλεται βέβαια μόνο στο ηχείο αλλά στις αλά George Harrison κιθάρες, στα drums που θυμίζουν Ringo Starr και κυρίως στη μελωδία που θυμίζει John Lennon.
Η σύνθεση μετατοπίζεται μεταξύ της ήσυχης μελωδίας και των κιθαριστικών riffs. Γράφοντας το τραγούδι ο Cornell απορροφήθηκε από τη μουσική δημιουργώντας μία ενδιαφέρουσα ψυχολογική ατμόσφαιρα, εικόνα ιδιαίτερα εμφανής στα κιθαριστικά μέρη των κουπλέ αλλά και στους ίδιους τους στίχους που έχουν γίνει αντικείμενο πολλών ερμηνειών και που αποτελούν επιτομή της απογοήτευσης που ένιωθε η νεολαία της δεκαετίας του 1990.
Ο J.D. Considine έγραψε στο περιοδικό Rolling Stone: «Το “Black Hole Sun” είναι μία θαυμάσια άσκηση πάνω στον Μπητλισμό. Το πρόβλημα είναι ότι δεν είναι πολύ καλό τραγούδι, προσφέροντας περισσότερα στη διάθεση και την ατμόσφαιρα απ’ ό,τι στη μελωδία».
Όπως το «Soundgarden», έτσι και το «Black Hole Sun» είναι το όνομα ενός γλυπτού που βρίσκεται στο Volunteer Park του Seattle. Μοιάζει με ένα τεράστιο μαύρο λουκουμά και είναι τοποθετημένο έτσι ώστε να μπορεί ο επισκέπτης να δει τη «Διαστημική Βελόνα» (Space Needle) μέσα από το γλυπτό.
Οι στίχοι του «Black Hole Sun» δεν φαίνεται να βγάζουν κάποιο ιδιαίτερο νόημα στο χαρτί, εντούτοις λειτουργούν μέσα στο πλαίσιο του τραγουδιού αν και το πιο πιθανό είναι ότι αναφέρονται στο πόσο μοχθηρός και αδιάφορος έχει γίνει ο κόσμος κάνοντας και μία επίκληση για το θάνατο και το τέλος του κόσμου. Λέγεται ότι ο Cornell έγραψε το τραγούδι επειδή βαρέθηκε τον υγρό και καταθλιπτικό καιρό του Seattle. Εντούτοις πολλοί το ερμηνεύουν ως μία κριτική στη ζωή, η οποία είναι φρικτή λόγω της αδικίας, της ένδειας και των πολέμων, αλλά και ως κριτική στους ανθρώπους, οι οποίοι είναι επιφανειακοί και σκληροί. Έτσι μεταφέρει το μήνυμα ότι θα ήταν καλύτερα για όλους μας να γίνει μία έκρηξη του ήλιου που να καταπιεί ολόκληρη τη Γη αφήνοντας μόνο μία μαύρη τρύπα (ο όρος «μαύρη τρύπα» επινοήθηκε το 1967 από τον Αμερικανό αστρονόμο και θεωρητικό φυσικό John Wheeler, αναφερόμενος σε μια περιοχή του χώρου, από την οποία τίποτα δεν μπορεί να επιστρέψει).
Μία άλλη εκδοχή δίνει εντελώς διαφορετικό νόημα στους αινιγματικούς στίχους καθώς τους ερμηνεύει ως μία αλληγορική περιγραφή σεξουαλικών πράξεων. Σ’ αυτό συνηγορεί και ένα πλάνο από το video, με μία κοπέλα που γλύφει προκλητικά ένα παγωτό. Όμως και σ’ αυτή την περίπτωση αυτό έχει να κάνει περισσότερο με έναν συμβολισμό για την απώλεια της παιδικής αθωότητας παρά με μία κυριολεκτική φαλλοκρατική αναφορά. Βέβαια έχουν ακουστεί και άλλες εκδοχές ερμηνείας των στίχων, όπως π.χ. ότι αναφέρονται στα ναρκωτικά.
Σε μία συνέντευξή του στο περιοδικό Guitar Magazine, ο Chris Cornell δήλωσε:
– Το “Black Hole Sun” είναι απλά ένα είδος σουρεαλιστικής ονειρικής απόδρασης, ένα παράξενο τραγούδι που παίζει με τον τίτλο του. Στιχουργικά είναι πιθανώς πιο κοντά σε μένα απ’ οτιδήποτε έχω γράψει, καθώς μ’ αρέσει να παίζω με τις λέξεις. Υποθέτω ότι λειτούργησε σε πολλούς ανθρώπους που το άκουσαν, αλλά δεν έχω ιδέα για το πώς θα μπορούσατε να το πάρετε κυριολεκτικά.
Σε μία άλλη συνέντευξη, ο τραγουδιστής είπε:
– Οι επιτυχίες έχουν συνήθως μία ευπροσδιόριστη στιχουργική ιδέα κι αυτό το τραγούδι δεν έχει καμία. Οι στίχοι του ρεφρέν είναι θαυμάσιοι και εύκολοι να τους θυμάσαι. Πέραν αυτού, σίγουρα δεν είχα καμία ερμηνεία γι’ αυτούς όταν τους έγραψα. Δεν υπήρξε λοιπόν καμία πραγματική ιδέα για να αποσαφηνιστεί. Είναι αστείο που όλοι αυτοί οι άνθρωποι λένε ότι καταλαβαίνουν τόσα πολλά, όταν ακόμα κι εγώ ο ίδιος δεν έχω ιδέα για το τι λέει το τραγούδι!
Σχολιάζοντας το γεγονός ότι το τραγούδι παρερμηνεύτηκε ως θετικό, ο Cornell είπε:
– Κανείς δεν φαίνεται να το πιάνει αυτό αλλά το «Black Hole Sun» είναι λυπητερό. Αλλά επειδή η μελωδία είναι πραγματικά όμορφη όλοι νομίζουν ότι είναι πρόσχαρο, κάτι που είναι γελοίο.
Όταν ρωτήθηκε για το στίχο «Times are gone for honest men», απάντησε:
– Είναι πραγματικά δύσκολο για ένα άτομο να έχει τη δική του ζωή και τη δική του ελευθερία. Αυτό γίνεται όλο και πιο δύσκολο, με αποτέλεσμα να δημιουργούνται όλο και περισσότεροι απογοητευμένοι άνθρωποι που γίνονται ανέντιμοι και θυμωμένοι και είναι πρόθυμοι να γαμ… τον επόμενο προκειμένου να πάρουν αυτό που θέλουν. Στο επάγγελμά μας υπάρχουν πολλά πατήματα πάνω στις πλάτες των άλλων. Ήμασταν τόσο τυχεροί που δεν χρειάστηκε ποτέ να το κάνουμε αυτό. Εν μέρει εξαιτίας της δικής μας επιμονής και εν μέρει επειδή ήμασταν τυχεροί.
Το «Black Hole Sun» ηχογραφήθηκε το καλοκαίρι του 1993 στο Bad Animals Studio του Seattle, με παραγωγούς τους Soundgarden και τον Michael Beinhorn.
Το τραγούδι κυκλοφόρησε σε single στις 8 Μαρτίου 1994 και ήταν το τρίτο που βγήκε από το album «Superunknown». Έφτασε στο Νο 12 της Μεγάλης Βρετανίας, την υψηλότερη θέση που έφτασε ποτέ single των Soundgarden, και στο Νο 24 των Η.Π.Α., αν και ήταν επί 7 εβδομάδες στο Νο 1 του Billboard Mainstream Rock Tracks. Επίσης έγινε No 5 στον Καναδά, No 6 στην Αυστραλία, No 7 στην Ιρλανδία, No 10 στη Γαλλία, No 19 στη Σουηδία, No 22 στη Νέα Ζηλανδία, No 25 στην Ολλανδία και No 26 στη Γερμανία. Συνολικά, υπολογίζεται ότι το single πούλησε πάνω από 3.000.000 αντίτυπα παγκοσμίως.
Επιπλέον, το τραγούδι ακούστηκε πολύ από τους ραδιοφωνικούς σταθμούς. Άλλωστε εκείνη την εποχή ο ήχος grunge ήταν αρκετά δημοφιλής και συγκροτήματα όπως οι Soundgarden, Pearl Jam και Stone Temple Pilots παιζόντουσαν πολύ από τις ραδιοφωνικές συχνότητες.
Το 1995, το «Black Hole Sun» κέρδισε βραβείο Grammy στην κατηγορία Best Hard Rock Performance ενώ ήταν υποψήφιο και στην κατηγορία Best Rock Song (έχασε από το «Streets Of Philadelphia» του Bruce Springsteen). Ο Chris Cornell, σχολιάζοντας την επιτυχία του τραγουδιού, είπε:
– Έγραψα το τραγούδι νομίζοντας ότι δεν θα αρέσει στο συγκρότημα, κι αυτό έγινε η μεγαλύτερη επιτυχία του καλοκαιριού!
Το σουρεαλιστικό και πρωτότυπο βίντεο του τραγουδιού μοιάζει με ταξίδι στον κόσμο των παραισθησιογόνων. Σκηνοθέτης και εμπνευστής του είναι ο Howard Greenhalgh και παραγωγός η Megan Hollister για τη Why Not Films (Λονδίνο) ενώ συνεργάστηκαν και η 525 Post Production (Hollywood) και η Soho 601 Effects (Λονδίνο).
Το βίντεο είναι πραγματικά πολύ παράξενο και περιέχει πολλές ενοχλητικές σκηνές, οι οποίες όμως αντανακλούν τα καταθλιπτικά συναισθήματα του τραγουδιού και τις θεωρίες περί του τέλους του κόσμου.
Μέσω του βίντεο παρακολουθούμε τους κατοίκους μιας γειτονιάς που καταπίνεται από μία μαύρη τρύπα, ενώ το συγκρότημα παίζει το «Black Hole Sun» σε κάποιο ανοιχτό χώρο. Οι Soundgarden ήθελαν να προσποιούνται ότι παίζουν το τραγούδι χωρίς να δείχνουν ενθουσιασμένοι γι’ αυτό. Το περιδέραιο με ένα πιρούνι που φοράει στο λαιμό του ο Chris Cornell, του το έδωσε ο τραγουδιστής των Blind Melon, Shannon Hoon (ο οποίος πέθανε το 1995 από υπερβολική δόση ναρκωτικών σε ηλικία μόλις 28 ετών).
Ο κιθαρίστας Kim Thayil είπε ότι το βίντεο του «Black Hole Sun» ήταν ένα από τα λίγα με τα οποία το συγκρότημα έμεινε ικανοποιημένο. Το βίντεο βγήκε στον αέρα τον Ιούνιο του 1994. Μετά από μερικές εβδομάδες προβολής στο MTV, μία δεύτερη εκδοχή του βίντεο έκανε την εμφάνισή της, περιέχοντας περισσότερα οπτικά εφέ και προσθέτοντας και μία μαύρη τρύπα –δημιούργημα βέβαια της τεχνολογίας.
Το 1994, το βίντεο του «Black Hole Sun» κέρδισε το MTV Video Music Award στην κατηγορία Best Metal/Hard Rock Video και την επόμενη χρονιά κέρδισε το Clio Award στην κατηγορία Alternative Music Video. Την ίδια χρονιά (1995) συμπεριελήφθη στο CD-ROM «Alive From The Superunknown». Το 2004, η εφημερίδα «Το Βήμα» έγραψε ότι «το βιντεοκλίπ του Black Hole Sun παραμένει ακόμη 10 χρόνια μετά ένα από τα καλύτερα που έχουμε δει».
Άλλες εκτελέσεις
Το 1994 ο R. Stevie Moore ηχογράφησε στο σπίτι του μία εκτέλεση του «Black Hole Sun», η οποία περιλαμβάνεται στο άλμπουμ «Unpopular Singer Vol. 3».
Το 1995 οι Moog Cookbook κυκλοφόρησαν μία ορχηστρική εκτέλεση αποκλειστικά από παλιά αναλογικά synthesizers. Η εκτέλεση αυτή περιλαμβάνεται στον πρώτο τους δίσκο με τίτλο «The Moog Cookbook».
Την ίδια χρονιά οι Cibo Matto κυκλοφόρησαν μία εντελώς διαφορετική εκτέλεση, η οποία περιλαμβάνεται στο EP «Cibo Matto».
Το 1996 ο Weird Al Yankovic συμπεριέλαβε μία παρωδία του «Black Hole Sun» στο τραγούδι «The Alternative Polka», το οποίο είναι ένα πόλκα ποτ-πουρί αποτελούμενο από τραγούδια εναλλακτικού ροκ, που περιλαμβάνεται στο δίσκο «Bad Hair Day».
Το 1998 η Mimi Goese (πρώην τραγουδίστρια των Hugo Largo) κυκλοφόρησε μία εκτέλεση, η οποία περιλαμβάνεται στο σόλο δίσκο «Soak».
Το 1997 κυκλοφόρησε μία jazz εκδοχή από τους Steve Lawrence και Eydie Gormé, η οποία περιλαμβάνεται στη συλλογή «Lounge-A-Palooza».
Το 2005 ο Paul Anka έδωσε στο τραγούδι ένα άρωμα swing για τις ανάγκες του δίσκου «Rock Swings».
Την ίδια χρονιά οι Audioslave συμπεριέλαβαν στο DVD «Live In Cuba» μία ακουστική εκτέλεση του «Black Hole Sun» που ερμήνευσε ο Chris Cornell στη συναυλία που έδωσαν στην Αβάνα.
Το 2006 το συγκρότημα Copeland ηχογράφησε μία punk εκτέλεση, η οποία περιλαμβάνεται στη συλλογή «Punk Goes ’90s».
Ο Peter Frampton συμπεριέλαβε μία εκτέλεση του τραγουδιού στον ορχηστρικό του δίσκο «Fingerprints» (2006). Στην εκτέλεση αυτή οι στίχοι αντικαταστάθηκαν από την κιθάρα, η οποία έπαιζε μέσω ενός talk box, ενός μηχανήματος που εφηύρε ο ίδιος ο Frampton και που μιμείται τα φωνητικά αλλά όχι τις λέξεις. Οι μόνες διακριτές λέξεις που ακούγονται μέσω του talk box είναι «Black hole sun, won’t you come», τις οποίες μπορεί κανείς ν’ ακούσει στα κουπλέ μετά τη γέφυρα/σόλο κιθάρας. Στην εκτέλεση αυτή συμμετείχε ο drummer των Pearl Jam και των Soundgarden, Matt Cameron, και ο κιθαρίστας των Pearl Jam, Mike McCready, ο οποίος μεγάλωσε στο Seattle όπως και ο Chris Cornell που έγραψε το τραγούδι. Την επόμενη χρονιά, ο Peter Frampton κέρδισε για το album «Fingertips» το βραβείο Grammy στην κατηγορία Best Pop Instrumental Album.
Το 2007 το κουαρτέτο εγχόρδων The Section Quartet ηχογράφησε μία εκτέλεση, η οποία περιλαμβάνεται στο δίσκο «Fuzzbox».
Την ίδια χρονιά η Αυστραλή τραγουδίστρια Katie Noonan κυκλοφόρησε μία εκτέλεση, η οποία περιλαμβάνεται στο single «Time To Begin».
Τον Ιούνιο του 2007 ο Chris Cornell το τραγούδησε ζωντανά κατά τη διάρκεια της εμφάνισής του στο Rockwave Festival της Αθήνας.
Το 2008 το ερμήνευσε ο Βούλγαρος τραγουδιστής Graffa στο 2ο Secret Concert του MAD TV Βουλγαρίας.
http://www.youtube.com/watch?v=PCzqfKw71Yw
Την ίδια χρονιά ο Αμερικανός πιανίστας της τζαζ Brad Mehldau συμπεριέλαβε στο δίσκο «Brad Mehldau Trio Live» έναν τζαζ αυτοσχεδιασμό πάνω στο «Black Hole Sun», διάρκειας 23 λεπτών! Η εκτέλεση αυτή, η οποία ηχογραφήθηκε στα τέλη του 2006, περιέχει ένα εξαιρετικό σόλο κοντραμπάσο από τον Larry Grenadier.
http://www.youtube.com/watch?v=ZZJjl9oAs-A
Το 2009 το τραγούδι ερμήνευσε ο Κροάτης Zoran Misic και την ίδια χρονιά το αγγλικό συγκρότημα εναλλακτικού ροκ Fightstar δημοσίευσε μία ακουστική εκτέλεση του τραγουδιού στο Facebook.
Το 2010 οι VersaEmerge ηχογράφησαν μία ακουστική εκτέλεση για το μουσικό περιοδικό Revolver.
Το «Black Hole Sun» ερμήνευσαν επίσης η Alanis Morissette, οι Incubus και το jazz κουαρτέτο Maroon.
Το «Black Hole Sun» συμπεριελήφθη στα video games Rock Band, Karaoke Revolution Presents: American Idol Encore, SingStar 90s και Guitar Hero: Warriors Of Rock, ενώ ένα τμήμα του παιχνιδιού Sonic Chronicles: The Dark Brotherhood της Nintendo DS ονομάστηκε «Black Hole Sun».
Μετά την 11η του Σεπτέμβρη του 2001 το «Black Hole Sun» μπήκε στο Clear Chanel Memorandum, δηλαδή στη λίστα με τα «ακατάλληλα» τραγούδια για ραδιοφωνική εκπομπή, αν και είναι το πιο αναγνωρίσιμο και δημοφιλέστερο τραγούδι των Soundgarden.
Το γερμανικό περιοδικό Spex το κατέταξε στο Νο 15 των καλύτερων singles της χρονιάς (1994) ενώ το τηλεοπτικό κανάλι VH1 το κατέταξε στο Νο 25 των 100 καλύτερων τραγουδιών της δεκαετίας του 1990 και στο Νο 77 των καλύτερων hard rock τραγουδιών. Το μουσικό περιοδικό Kerrang το κατέταξε στο Νο 49 των καλύτερων singles όλων των εποχών και το Q στο Νο 543 των 1001 καλύτερων τραγουδιών όλων των εποχών. Επίσης, το νεοζηλανδέζικο περιοδικό Movement το κατέταξε στο Νο 80 των 100 καλύτερων τραγουδιών όλων των εποχών και στο Νο 32 των καλύτερων singles της δεκαετίας του 1990 ενώ το μεξικάνικο περιοδικό Juice το κατέταξε στο Νο 3 των καλύτερων singles του 1994 και στο Νο 100 των 100 καλύτερων singles όλων των εποχών.
Τέλος, το σόλο του Kim Thayil ψηφίστηκε από το μηνιαίο μουσικό περιοδικό Guitar World στο Νο 63 των 100 Καλύτερων Σόλο Κιθάρας, και από το αγγλικό περιοδικό Total Guitar στο Νο 56 των πιο «Καυτών» Σόλο Κιθάρας.
Κωνσταντίνος Παυλικιάνης
Διαβάστε επίσης
