Βιογραφία | Νίκος Γκάτσος, o εκφραστής του ελληνικού ποιητικού υπερρεαλισμού

Ο Νίκος Γκάτσος γεννήθηκε στις 8 Δεκεμβρίου του 1911 στα Χάνια Φραγκόβρυσης (κάτω Ασέα) της Αρκαδίας, όπου και τελείωσε το Δημοτικό Σχολείο.

Τις γυμνασιακές του σπουδές έκανε στην Τρίπολη, όπου γνώρισε τα λογοτεχνικά βιβλία, αλλά και τις μεθόδους αυτοδιδασκαλίας ξένων γλωσσών!

Έτσι, όταν πήγε στην Αθήνα για να εγγραφεί στη Φιλοσοφική Σχολή, ήξερε, αρκετά καλά, αγγλικά και γαλλικά. Ήξερε, επίσης αρκετά καλά, τον Παλαμά, τον Σολωμό και το δημοτικό τραγούδι, αλλά και τις νεωτεριστικές τάσεις στην ποίηση της Ευρώπης.

Στην Αθήνα, όπου εγκαταστάθηκε με την οικογένειά του, άρχισε να έρχεται σε επαφή με τους λογοτεχνικούς κύκλους της εποχής και να δημιουργεί -συγχρόνως- τα δικά του μυθικά στέκια. Τα πρώτα του ποιήματα, μικρά σε έκταση και με κλασικό ύφος, τα δημοσίευσε στα περιοδικά “Νέα Εστία” το 1931 και “Ρυθμός” το 1933. Την ίδια περίοδο έγραψε κριτικά σημειώματα στα περιοδικά “Μακεδονικές Ημέρες”, “Καλλιτεχνικά Νέα”, “Φιλολογικά Χρονικά”,  “Ρυθμός” και  “Νέα Γράμματα”.

Το 1943 εξέδωσε από τις εκδόσεις “Αετός” (σε 308 αντίτυπα) το βιβλίο του “Αμοργός” με το ομώνυμο ποίημα, που έμελε να σημαδέψει τη σύγχρονη ελληνική ποίηση. Η “Αμοργός” επανεκδόθηκε το 1963, το 1969 και το 1987. Από τότε ο ποιητής δημοσίευσε μόνο 3 ακόμη ποιήματα: το “Ελεγείο” (1946, “Φιλολογικά Χρονικά”), το “Ο Ιππότης και ο Θάνατος” (1947, “Μικρό Τετράδιο”) και το “Τραγούδι του παλιού καιρού” (1963, “Ο Ταχυδρόμος”), αφιερωμένο στο Γ. Σεφέρη…!

Έγραψε επίσης πολλές μελέτες και σχόλια πάνω στην ποίηση.

Με το τέλος του πολέμου ο Νίκος Γκάτσος συνεργάστηκε με την “Αγγλοελληνική Επιθεώρηση” ως μεταφραστής και με το Εθνικό Ίδρυμα Ραδιοφωνίας ως ραδιοσκηνοθέτης, για καθαρά βιοποριστικούς λόγους.

Για τους ίδιους λόγους ξεκίνησε να γράφει στίχους, πάνω στις μουσικές του Μάνου Χατζιδάκη, προσδιορίζοντας, έτσι και καθορίζοντας το σύγχρονο ελληνικό τραγούδι. Αργότερα συνεργάστηκε  με τον Θεοδωράκη και με τον Ξαρχάκο, αλλά και με άλλους αξιόλογους συνθέτες (Δ. Μούτσης, Λ. Κελαηδόνης, Χ. Χάλαρης κ.α.).

Η ικανότητά του να χειρίζεται το λόγο με ακρίβεια, έκανε το Θέατρο Τέχνης, το Εθνικό Θέατρο και το Λαϊκό Θέατρο να του εμπιστευθούν τις μεταφράσεις πολλών θεατρικών έργων – μεταφράσεις που παραμένουν “κλασικές”, με πρώτη, βέβαια, εκείνη του “Ματωμένου Γάμου”!

Είναι επίσης και τα έργα που μετάφρασε, από τα ισπανικά, του Λόρκα, του Λόπε δε Βέγα και του Ραμόν δελ  Βαλιέ-Ινκλάν, από τα γαλλικά, του Ζενέ και από τα αγγλικά, του Τ. Ουίλιαμς, του Ε. Ο’ Νηλ, του Α. Μακ Λης, του Σων Ο’ Κέιζυ, του Αυγούστου Στρίνμπεργκ, του Κρίστοφερ Φράυ και άλλων.

Πέθανε στις 12 Μαΐου 1992 και τάφηκε στην Ασέα.

Θα μείνει για πάντα σαν ο κατ’ εξοχήν εκφραστής του ελληνικού ποιητικού υπερρεαλισμού και σαν μια εξέχουσα μορφή του ελληνικού ποιοτικού τραγουδιού!

Μερικά γνωστά τραγούδια σε στίχους του:

ΜΕ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΡΑΒΟΚΥΡΗ – ΜΑΡΙΑ ΦΑΡΑΝΤΟΥΡΗ

Ο ΓΙΑΝΝΗΣ Ο ΦΟΝΙΑΣ – ΜΑΝΩΛΗΣ ΜΗΤΣΙΑΣ

ΚΑΙΓΟΜΑΙ, ΚΑΙΓΟΜΑΙ – ΣΩΤΗΡΙΑ ΛΕΟΝΑΡΔΟΥ, ΜΑΡΙΑ ΣΟΥΛΤΑΤΟΥ

ΜΗ ΜΟΥ ΧΤΥΠΑΣ ΤΑ ΜΕΣΑΝΥΧΤΑ ΤΗΝ ΠΟΡΤΑ – ΕΛΕΝΗ ΔΗΜΟΥ

ΤΟ ΔΙΧΤΥ – ΠΟΛΥ ΠΑΝΟΥ, ΘΙΑΣΟΣ

Σ’ ΕΒΛΕΠΑ ΣΤΑ ΜΑΤΙΑ – ΒΙΚΥ ΜΟΣΧΟΛΙΟΥ

Τ’ ΑΣΤΕΡΙ ΤΟΥ ΒΟΡΙΑ – ΓΙΩΡΓΟΣ ΜΟΥΤΣΙΟΣ

ΑΠΟΨΕ ΦΘΙΝΟΠΩΡΙΑΣΕ – ΜΑΝΩΛΗΣ ΜΗΤΣΙΑΣ

Ο ΛΕΥΤΕΡΗΣ – ΒΙΚΥ ΜΟΣΧΟΛΙΟΥ

Μ’ ΕΝΑ ΠΑΡΑΠΟΝΟ – ΜΑΝΩΛΗΣ ΜΗΤΣΙΑΣ

ΑΝ ΘΥΜΗΘΕΙΣ Τ’ ΟΝΕΙΡΟ ΜΟΥ – ΕΛΕΝΗ ΔΗΜΟΥ

ΜΑΝΑ ΜΟΥ ΕΛΛΑΣ – ΜΑΝΩΛΗΣ ΜΗΤΣΙΑΣ

ΝΑΝΟΥΡΙΣΜΑ – ΜΑΡΙΑ ΦΑΡΑΝΤΟΥΡΗ

ΧΑΡΤΙΝΟ ΤΟ ΦΕΓΓΑΡΑΚΙ – ΓΙΩΡΓΟΣ ΜΟΥΤΣΙΟΣ

ΚΕΜΑΛ – ΜΑΡΙΑ ΦΑΡΑΝΤΟΥΡΗ

Πηγές:

www.arcadians.gr

www.sansimera.gr

Επιμέλεια-Προσαρμογή: Χριστίνα Κωσταβάρα