Πάμε Θέατρο | Κώστας Αμαραντίδης: «Είμαστε υπεύθυνοι όχι μόνο για όσα κάνουμε και όσα λέμε, αλλά και για όσα παραλείψαμε να πούμε ή να κάνουμε»

Το Θέατρο της Εμπειρίας και ο Νίκος Φυτάς μας παρουσιάζουν το νέο τους πρότζεκτ που κάνει μια σπονδυλωτή διαδρομή στην παγκόσμια ιστορία του ανθρώπου και της Λήθης. Ο Κώστας Αμαραντίδης παράλληλα με τις σπουδές του στο Πανεπιστήμιο του Ναυπλίου συμμετέχει στην παράσταση, ενώ αργοτερα θα γίνει Πυλάδης στον Ορέστη του Ρίτσου που ετοιμάζει ο Γιάννης Σαρηγιάννης για το Φουγάρο. Λίγες μέρες πριν την πρεμιέρα της παράστασης «Λήθη: Ένας Κινηματογραφικός Μύθος» ο Κώστας μας παραχώρησε μια ενδιαφέρουσα συνέντευξη.

Λήθη: Ένας Κινηματογραφικός Μύθος. Κάνε μας μια περιγραφή της δουλειάς σας.

Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Όταν μου έγινε η πρόταση γι’ αυτό το πρότζεκτ από τον Νίκο Φυτά ήμουν ιδιαίτερα χαρούμενος διότι θα συνεργαζόμασταν μετά από ένα χρόνο απουσίας μου από την ομάδα του. Είχαμε συνεργαστεί στο παρελθόν και ήξερα τους τρόπους με τους οποίους δουλεύει. Στη «Λήθη» θέσαμε νέες βάσεις και νέες προβληματικές. Όλη η ιδέα του Νίκου ήταν καταπληκτική στη σύλληψή της, αλλά δύσκολη στο στήσιμό της. Με τη δουλειά που κάναμε, αρχίζοντας από απλούς αυτοσχεδιασμούς μέχρι και εξαιρετικά δύσκολες σωματικές ασκήσεις νομίζω ότι εκπλαγήκαμε και οι δύο. Χρησιμοποιήσαμε αποσπάσματα από το «Πεθαίνω σαν Χώρα» του Δημήτρη Δημητριάδη, από τον «Εκκλησιαστή» του Luther Blisset, από το «Ο Χειμώνας της Πίκρας μας» του Steinbeck, από το «Η Ανοιχτή Κοινωνία και οι Εχθροί της» του Karl Popper, από τον «Άγριο Λίβελλο της Αληθινής Ελευθερίας» του Γιάννη Ζαμπαρδίκου καθώς και ένα ποίημα του Renzo Novatore. Σε αυτό το σημείο δε θα ήθελα να αναλύσω τόσο τους τρόπους με τους οποίους δουλέψαμε μέσα στις πρόβες, παρά μόνο να χρησιμοποιήσω τα εμπιστευτικά λόγια του κ. Καραθάνου που μου είχε πει: «Όταν ξεκινάς μια παράσταση και σε ρωτάνε αν θέλεις να παίξεις, το ηχηρό «ΝΑΙ» σου είναι το 70% της επιτυχίας». Νομίζω ότι εκεί έγινε η δυναμική αρχή για τη «Λήθη».

Μετράτε δύο χρόνια με την ερευνητική ομάδα σας Θέατρο της Εμπειρίας. Πώς βλέπετε αυτό το ταξίδι; Τι άλλαξε σε προσωπικό, καλλιτεχνικό επίπεδο αλλά και γενικότερα στη θεώρηση σας για το θέατρο;

Μετράω ένα χρόνο με το καλλιτεχνικό σύνολο του Θεάτρου της Εμπειρίας κι αυτό διότι είμαι και φοιτητής του Τμήματος Θεατρικών Σπουδών Ναυπλίου που παρακολουθώ μαθήματα, ενώ παράλληλα εργάζομαι και σε άλλες θεατρικές ομάδες και τις παραγωγές τους. Στο ταξίδι αυτό που επιχειρεί η συγκεκριμένη ομάδα ήρθα κι εγώ να προσθέσω το λιθαράκι μου. Όπως σε κάθε ταξίδι έτσι κι εδώ δε θα μπορούσαμε να μην έχουμε «Τους Λαιστρυγόνας και τους Κύκλωπας». Αλλά δε τους φοβόμαστε! Σαν άλλοι Καβάφηδες ευχόμαστε να είναι μακρύς ο δρόμος. Η αγάπη μας για το θέατρο -και ειδικότερα γι’ αυτό που ερευνά τη ζωή, την κοινωνία και πάνω απ’όλα την ίδια την αλήθεια της ζωής – μας οδηγεί κατά κύριο λόγο σε ευχάριστες ανακαλύψεις. Αυτές οι ανακαλύψεις είναι που μας γεμίζουν με απίστευτη ενέργεια και καλλιτεχνική διάθεση.

Καρπός του Θεάτρου της Εμπειρίας είναι και η τωρινή σας παράσταση. Πως λειτουργεί αυτή η σχέση όταν δουλεύετε μαζί;

Η ομάδα έχει αποκτήσει μία φοβερή χημεία κι αυτό είναι το δυνατό της στοιχείο. Αποτελείται από μέλη τα οποία γνωριζόμαστε μεταξύ μας και κάνουμε παρέα. Έτσι, είναι ευκολότερο να ερευνούμε, να συζητούμε και να δουλεύουμε μαζί. Η παράσταση «Λήθη: ένας κινηματογραφικός μύθος» ήταν ένα στοίχημα για όλη την ομάδα του Θεάτρου της Εμπειρίας. Δουλεύοντας σαν ένα σύνολο και όχι σαν ναρκισιστικές μονάδες φθάσαμε να φτιάξουμε μια παρτιτούρα μιας παράστασης τόσο φρέσκιας όσο και επικίνδυνης ταυτόχρονα.

Ετυμολογικά ο όρος αλήθεια κρύβει τη Λήθη. Εξήγησε μου αυτή τη σύνδεση σε σχέση με την παράσταση σας.

Ετυμολογικά η λέξη προέρχεται από το στερητικό α- και τη λέξη λήθη (λησμονιά). Σύμφωνα όμως με το λεξικό των Liddell – Scott η λέξη προέρχεται από το λήθω = λανθάνω (= μου διαφεύγει) και το στερητικό “α”. Αλήθεια είναι, γενικά, η υπαρκτότητα μιας κατάστασης ή η πραγματικότητα ενός γεγονότος. Ως αλήθεια δεχόμαστε αυτό που αντιλαμβάνονται ως πραγματικότητα, με σιγουριά, οι περισσότεροι άνθρωποι. Δύο διαφορετικές ομάδες ανθρώπων μπορούν να έχουν διαφορετικές «αλήθειες»: οι μεν να λένε ότι ο ουρανός είναι γαλάζιος και οι δε ότι ο ουρανός είναι μπλε. Καθώς το χρώμα είναι μόνο μια μορφή που σχηματίζεται στον εγκέφαλο από την επεξεργασία της αλληλουχίας ηλεκτρικών ώσεων που μεταφέρει το οπτικό νεύρο, το μπλε είναι μια σύμβαση, η οποία εξαρτάται από την ικανότητα να αντιλαμβανόμαστε όλοι με όμοιο τρόπο κάτι όπως το χρώμα. Κι εδώ είναι το μυστικό της επιτυχίας αυτής της παράστασης που δε μπορώ προφανώς να το εκμυστηρευτώ πριν παιχτεί. Η έκφραση της μη αλήθειας είναι το ψέμα.

Εν ετει 2014 πως το βιώνεις αυτό κοιτώντας γύρω σου;

Βλέπω γύρω μου μονίμως τους ανθρώπους να θέλουν να ακούν περισσότερα ψέματα παρά την αλήθεια. Είναι τελικά τόσο δύσκολο να δούμε την αλήθεια όταν αυτή διαδραματίζεται, τώρα εδώ, μπροστά μας; Πρέπει απαραίτητα να περάσει ο χρόνος για να καταλάβουμε τι ήταν σωστό και τι λάθος; Τι ήταν ηθικό και τι ανήθικο;
Είναι τόσο δύσκολο να δούμε ότι οι ξένες δυνάμεις -τα άλλα κράτη- κάνουν αυτό που νομίζουν καλύτερο για την πατρίδα και τους ομοεθνείς τους; Είναι τόσο δύσκολο να δεχτούμε ότι ο λαός έχει την ευθύνη του για αυτούς που τον διακυβερνούν; Είναι τόσο δύσκολο να καταλάβουμε ότι ο λαός είναι όμηρος εξ’αιτίας του 45% της αποχής από τις κάλπες αυτών που ζουν χωρίς καμία πολιτική συνείδηση στην ίδια χώρα;
Ένας λαός που θέλει να τον καθοδηγούν ο Μπέος, ο Ψινάκης, ο Γεωργιάδης σίγουρα θα εξελιχτεί στην τηλεόραση, στην μαφία και στην ανάγνωση της ιστορίας!

Το κείμενο σας κάνει μια ενδιαφέρουσα σύνθεση από το Σωκράτη και τους μεγάλους φιλοσόφους μέχρι το Δημητριάδη. Φιλοσοφικά οι μεγάλοι εκπρόσωποι του πνεύματος χρειάστηκε να παραδεχτούν τη Λήθη τους για να φτάσουν τελικά στην αλήθεια. Η δουλειά σας τι διαπιστώσεις κάνει σε σχέση με το σύγχρονο άνθρωπο;

Θα σου πω χρησιμοποιώντας τις σημειώσεις μου από τη συζήτηση που είχαμε με τον Γ. Ζαμπαρδίκο, ένα ισχυρό γρανάζι στην αλυσίδα της παράστασης: «Εξεγερθείτε Εντός σας! Γκρεμίστε όλα τα ψεύτικα είδωλα που σας σκλαβώνουν με τη λατρεία τους. Διαλύστε όλα τα πρότυπα και τα στερεότυπα που σας έκαναν γονική παροχή. Απεκδυθείτε όλους τους ρόλους που σας επέβαλε η επαγγελματική σας καριέρα και η κοινωνική σας τοποθέτηση. Διαγράψτε αυτήν την ανάγκη να ανήκετε «δήθεν κάπου». Δεν ανήκετε πουθενά και σε κανέναν, ούτε καν στον Εαυτό σας. Είστε του Σύμπαντος: «Εγώ Είναι Άλλοι». Αρνηθείτε κάθε πολιτική πεποίθηση που χρωματίζεται. Το κοινό όφελος δεν έχει χρώμα, ούτε κανένας μπορεί να το πραγματοποιήσει μόνος του. Το Ουράνιο Τόξο είναι πολλά χρώματα μαζί. Αρνηθείτε κάθε θρησκευτικό Δόγμα. Η Αγάπη στη Ζωή, στον Άνθρωπο, στα Συναισθήματα, στις Αισθήσεις, στο Δίκαιον, δεν εντάσσεται σε καμία μέθοδο προσέγγισης. Η πίστη βασίζεται στην αίσθηση του παραλόγου… Εκπληρώστε την αποστολή σας προς το Σύμπαν και ΟΧΙ τις «υποχρεώσεις» σας προς το εικονικό κοινωνικό κατεστημένο. Σκοτώστε τον δεσμοφύλακα μέσα σας. Λυτρώστε τη δύστυχη πλευρά του Εαυτού σας. Και τότε θα είστε έτοιμοι. Ξεχυθείτε σαν πυρκαγιά, πλημμυρίστε τα πάντα σαν παλίρροια. Γκρεμίστε όλη τη σαθρότητα και την κατάντια της κοινωνίας. Γίνετε η Αλήθεια, αυτό που δεν γίνεται να ξεχαστεί. »

Σε παγκόσμιο επίπεδο βλέπουμε να τελούνται καθημερινά πόλεμοι και κοινωνικές αδικίες κάθε μορφής, ενώ εργασιακά συζητούμε ξανά και ξανά τα “κεκτημένα”. Θα έλεγες πως η Λήθη είναι σύγκορμη στη φύση του ανθρώπου;

Ο Δημήτρης Τάρλοου όταν σκηνοθέτησε τη «Λήθη» του Δ. Δημητριάδη είχε γράψει: «Η Λήθη είναι ένας άνθρωπος στο μεταίχμιο, όπως και η χώρα μας. Ένα βήμα ακόμα και βυθίζεται στην ευεργετική λησμονιά της.» Σε αυτήν την «ευεργετική λησμονιά» δεν πρέπει να βυθιζόμαστε γιατί εκεί είναι που ξυπνάει η αδικία. Ίσως να φταίει βέβαια και αυτή η έκφραση που έχουμε βάλει στην καθημερινότητά μας, αυτό το «το μη χείρον βέλτιστον». Είμαστε υπεύθυνοι όχι μόνο για όσα κάνουμε και όσα λέμε, αλλά και για όσα παραλείψαμε να πούμε ή να κάνουμε (=λήθη)

Στον τίτλο της δουλειάς σας είναι εμφανής η θέση του κινηματογράφου. Για ποιους λόγους επιλέξατε την 7η Τέχνη; Τι δρόμους σας άνοιξε;

Κατ’ αρχάς επειδή η ίδια η παράσταση είναι πλάνα. Πλάνα μιας «Ιστορίας του Κόσμου». Είναι αμοντάριστα πλάνα μιας ολόκληρης ανθρωπότητας. Ένα πολύπτυχο από εικόνες. Εν συνεχεία επειδή χρησιμοποιούνται αποσπάσματα από σκηνές του παγκόσμιου κινηματογράφου που αποτέλεσαν το πρωτογενές υλικό για τη συγκρότηση του βασικού δραματουργικού ιστού της παράστασης. Η έρευνά μας αυτή μας έδωσε έναν πλουραλισμό σε σωματικές φόρμες, ιδιαίτερες χροιές στη φωνή, έντονα πρόσωπα κ.ά. που είτε έρχονται σε σύγκρουση είτε συμβαδίζουν το ένα με το άλλο.

Περιέγραψε μας με λίγα λόγια το Φουγάρο και τις δυνατότητες του ως χώρο πλέον που φιλοξενεί παραστατικές τέχνες.

Το Φουγάρο ακολουθεί μία αργή και σταθερή πολιτική που για μένα είναι το πιο βασικό. Έρχεται ουσιαστικά σε μια δύσκολη περίοδο, σε μία πόλη της επαρχίας. Με τα βήματα που κάνει, όμως, δείχνει ότι θα πρωτοστατήσει όχι μόνο σε επίπεδο παραστατικών τεχνών, αλλά και ως χώρος πολιτισμού γενικότερα.

Εκεί θα συμμετάσχεις και με τον Ορέστη. Πες μου λίγα λόγια και για εκείνη τη δουλειά.

Στον Ορέστη του Γ. Ρίτσου, σε σκηνοθεσία Γιάννη Σαρηγιάννη και χορογραφίες της Ειρήνης Αλεξίου είχα την ευκαιρία να συνεργαστώ με τον Αιμίλιο Αλεξανδρή, αυτός στον ρόλο του Ορέστη, εγώ στον ρόλο του Πυλάδη. Ουσιαστικά η παράσταση είναι μία απεύθυνση στον λαό των Αργητών, χωρίς αυτός να χρειάζεται να πάρει θέση, καλώντας τον μοναχά να γίνει μάρτυρας σε ένα έγκλημα που δεν είναι άλλο από την ίδια την αρχή της νέας ζωής, από το κόψιμο των δεσμών. Όταν μου προτάθηκε ο ρόλος εγώ ήμουν ήδη στη “Λήθη”, αλλά άκουσα μια φωνή μέσα μου να μου ψιθυρίζει εκείνα τα λόγια του Χάινερ Μύλλερ: «Στον αιώνα του Ορέστη και της Ηλέκτρας που ανατέλλει, ο Οιδίποδας θα είναι απλώς μια κωμωδία.»

Πως αισθάνεσαι λίγο πριν απο την πρεμιέρα της Λήθης; Που θα επικοινωνήσετε την έρευνα/δουλειά σας με τον κόσμο;

Είμαι αρκετά χαλαρός επειδή έχουμε τηρήσει το χρονοδιάγραμμά μας στο έπακρο. Δεν έχω κανένα δισταγμό για την παράσταση κι αυτό έρχεται ως αποτέλεσμα της δουλειάς που κάναμε. Ανυπομονώ. Θεωρώ ότι ο κόσμος που θα δει αυτή την παράσταση θα μπει σε πολύ σοβαρές σκέψεις για τις πράξεις του. Ίσως κάποιοι καταφέρουν και «αναστηθούν» -οι λιγότεροι. Οι υπόλοιποι; Οψόμεθα!

Info:

*Η παράσταση «Λήθη: Ένας Κινηματογραφικός Μύθος» σε σκηνοθεσία Νίκου Φυτά θα παρουσιαστεί την Παρασκευή 19, το Σάββατο 20 και την Κυριακή 21 Σεπτεμβρίου στις 21:30 στο Φουγάρο (Ασκληπιού 98, Ναύπλιο)

*Οι φωτογραφίες από τις πρόβες της παράστασης είναι του Angelo Lakouras-Hess

Για περισσότερες πληροφορίες δείτε εδώ