Πάμε Θέατρο: “Όταν έκλαψε ο Νίτσε” | Eίδαμε την παράσταση!

Το δημοφιλές αυτό βιβλίο που δεν άργησε να γίνει best–seller, αποτέλεσε την αναγνωστική μόδα της εποχής ενώ συνεχίζει να είναι ένα από τα πιο ευηπόληπτα βιβλία ανά τον κόσμο. Η επιτυχία αυτή στηρίζεται στο ευφυές και καίριο «πάντρεμα» της υπαρξιακής φιλοσοφίας με την ψυχανάλυση, καθιστώντας το με αυτόν τον τρόπο ένα σχεδόν απαραίτητο «εγχειρίδιο βίου».

Ο Ίρβιν Γιάλομ επιτυγχάνει την μύηση του αναγνώστη στην υπαρξιακή φιλοσοφία του Φρίντριχ Νίτσε και την ψυχοθεραπευτική μέθοδο του Αυστριακού γιατρού Γιόζεφ Μπρόιερ, μέσα από μία διαδικασία διπλής ψυχοθεραπείας. Τα δύο ιερά «τέρατα» του 19^ου αιώνα συναντιούνται, στην προσπάθειά τους να ξεπεράσουν την κρίση μέσης ηλικίας τους και να ανιχνεύσουν ο καθένας τα δικά του ελαττώματα, ανάγκες και ανεκπλήρωτες επιθυμίες.

Ο χώρος στον οποίο εκτυλίσσεται η δράση του μυθιστορήματος είναι η Βιέννη, η πόλη όπου κατά τον 19^ο αιώνα υπήρξε οργασμός σε επίπεδο επιστημών και ευρύτερης πνευματικής ανάπτυξης. Ο Γιόζεφ Μπρόιερ, Αυστριακός γιατρός, θεμελιωτής της ψυχανάλυσης και μέντορας του Φρόιντ, δέχεται την επίσκεψη της εκρηκτικής συντρόφου του Νίτσε, Λου Σαλομέ. Η θρασύτατη αυτή γυναίκα τον παρακαλεί για μία κρυφή, έμμεση διαδικασία λύτρωσης του φιλοσόφου από την απόγνωση που τον είχε κυριεύσει. Καθιστά τον γιατρό υπεύθυνο τόσο για την σωματική όσο και για την ψυχική υγεία του Νίτσε. Για τον Νίτσε, όμως, η αρρώστια του ήταν κάτι που επεδίωκε και υπερασπιζόταν, κάτι ωφέλιμο, μια ασπίδα προστασίας από ποικίλους πειρασμούς. Η ευεργετική επενέργεια των συμπτωμάτων του σχετιζόταν με την έλλειψη κάθε είδους ανάγκης για σεξουαλική επαφή, την παραίτησή του από την πληκτική εργασία του στο πανεπιστήμιο ενώ παράλληλα ο ίδιος τόνιζε πως «…Έχω όφελος από την κακή μου όραση. Εδώ και χρόνια δεν μπορώ να διαβάσω τις σκέψεις άλλων διανοητών. Γράφω με αίμα και η καλύτερη αλήθεια είναι η αιματηρή αλήθεια!» Έτσι, γινόταν άκρως επιθετικός σε οποιοδήποτε υπαινιγμό του Μπρόιερ για επιβολή εξουσίας ή εγκλεισμό του σε κάποια κλινική.

Ο ίδιος ο γιατρός όμως δεν ήταν ψυχικά αδιατάρακτος. Παγιδευμένος στην αφόρητη ρουτίνα της καθημερινότητας με την σταθερή σύζυγό του Ματίλντε και μητέρα των παιδιών του, αλλά και εξαιρετικά γοητευμένος από την ευάλωτη ασθενή του Άννα Ο., βρίσκεται σε τέλμα. Όλες αυτές τις εμμονές, τα απωθημένα και κυρίως, την έλλειψη πραγματικής ελευθερίας του Μπρόιερ καλείται να θεραπεύσει με τη σειρά του ο Νίτσε. Μέσα από μία διαδικασία λεπτομερούς ανίχνευσης στοιχείων και ανάκλησης μνημών, ο Νίτσε εντοπίζει τα μύχια ψυχολογικά αίτια που ταλανίζουν τον γιατρό. Αυτή η συνεχής αντιστροφή των συμβατικών ρόλων ιατρού – ασθενούς καθιστά το μυθιστόρημα ενδιαφέρον για την πλοκή του, αλλά και αρκετά αληθοφανές καθώς πρόσφατα ανακαλύφθηκαν δύο επιστολές, που δείχνουν πως η φανταστική συνάντηση του Νίτσε με τον γιατρό Μπρόιερ και τον νεαρό Φρόιντ θα μπορούσε να είχε πραγματικά συμβεί. Οι διάλογοι μεταξύ των δύο ανδρών χαρακτηρίζονται κυρίως από εντάσεις και λογομαχίες που οδηγούν στη σύγκρουση ή στη συσσώρευση επιχειρημάτων για την κατάληξη σε κάποιο συμπέρασμα. Άλλοτε πάλι υπάρχουν διάλογοι σε μορφή διαλέξεων, κατά τις οποίες γίνονται γνωστές οι κοσμοθεωρίες του καθενός όπως το «Να γίνεις αυτό που είσαι» ή «Ό,τι δε με σκοτώνει με κάνει πιο δυνατό».

Φέτος, το σπουδαίο αυτό μυθιστόρημα μεταφέρεται διασκευασμένο θεατρικά στο Θέατρο «Θησείον, ένα θέατρο για τις τέχνες» για δεύτερη χρονιά και για έναν μόνο μήνα. Η μετάφραση και η θεατρική διασκευή είναι της μεταφράστριας του Γιάλομ στην Ελλάδα και θεατρολόγου, Ευαγγελίας Ανδριτσάνου, η οποία με αριστοτεχνικό τρόπο φωτίζει τη σχέση που αναπτύσσεται μεταξύ των ανδρών αυτών, με λόγο μεστό και καίριο. Σε ορισμένα σημεία της παράστασης βέβαια, λόγω του όγκου των πληροφοριών που προέρχονται από το μυθιστόρημα, ο λόγος πλατειάζει και ενίοτε κουράζει τον θεατή.

Μαθήματα και οδηγίες χρήσης βίου παραδίδουν ο Νίτσε και ο Μπρόιερ σε αυτή την περίπλοκη αλληλο-ψυχοθεραπεία, ενώ ο Νίκος Χατζόπουλος και ο Ακύλλας Καραζήσης παραδίδουν μαθήματα υποκριτικής, υπογράφοντας και τη σκηνοθεσία. Ηθοποιοί με εξαιρετικό θεατρικό ύφος και ήθος και οι δύο, σκιαγραφούν τον μεν παγιδευμένο σε μία αρρώστια που αποζητά, Νίτσε, ο Νίκος Χατζόπουλος και τον δε καταπιεσμένο και σε απόγνωση γιατρό, ο Ακύλλας Καραζήσης. Τον νεαρό Φρόιντ υποδύεται ο μετρημένος και ταλαντούχος Χάρης Φραγκούλης, τον οποίο είχαμε απολαύσει στον «Επιστάτη» του Πίντερ στο «Απλό Θέατρο». Χωρίς ιδιαίτερο δραματουργικό ενδιαφέρον το σκηνοθετικό εύρημα της παρουσίασης των τριών γυναικών, που επηρέασαν καταλυτικά τις ζωές τόσο του Νίτσε όσο και του Μπρόιερ με την βοήθεια ανδρεικέλων. Μπορεί οι γυναίκες αυτές να είναι εξιδανικευμένες και χωρίς αυθύπαρκτη ζωή όπως η Λου Σαλομέ που ενέπνευσε και επηρέασε τον Νίτσε, όμως η παρουσίασή τους σκηνικά με τη φωνή των υπολοίπων ηθοποιών προκαλεί σύγχυση στον θεατή ως προς το ρόλο και τη σημασία τους. Λειτουργικό το μινιμαλιστικό σκηνικό της Ελένης Μανωλοπούλου με το παλιό χαλί και τα λιγοστά βιβλία, τις τρεις καρέκλες και τα γυάλινα βάζα που «εκπέμπουν» τις μουσικές συνθέσεις του Κορνηλίου Σελαμσή σκορπισμένα πάνω σε αυτό, μεταφέροντάς μας στην ατμόσφαιρα της Βιέννης του 19^ου αιώνα.

Παίζουν: Ακύλλας Καραζήσης, Χάρης Φραγκούλης, Νίκος Χατζόπουλος.

ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ

Θεατρική διασκευή: Ευαγγελία Ανδριτσάνου

Σκηνοθεσία: Ακύλλας Καραζήσης, Νίκος Χατζόπουλος

Eπιμέλεια σκηνικού χώρου και κοστουμιών: Ελένη Μανωλοπούλου

Μουσική: Κορνήλιος Σελαμσής

Φωτισμοί: Αλέκος Γιάνναρος

Βοηθός σκηνοθέτη: Νικήτας Αναστόπουλος

Παραγωγή: Γιώργος Λυκιαρδόπουλος – Λυκόφως

«Θησείον» – Ένα θέατρο για τις τέχνες

Τουρναβίτου 7, Θησείο

Τηλέφωνο ταμείου:

210.3255444

ΠΑΡΑΣΤΑΣΕΙΣ

13 Οκτωβρίου – 18 Νοεμβρίου 2012

ΗΜΕΡΕΣ KAI ΩΡΕΣ ΠΑΡΑΣΤΑΣΕΩΝ

Τετάρτη, Πέμπτη και Παρασκευή στις 21.00

Σάββατο στις 21.30

Κυριακή στις 20.30