Planet Music Tour | # 32, Πολωνία- Poland

Η Πολωνία είναι μία αρκετά μεγάλη χώρα, με πληθυσμό 38.415.284 κατοίκους και συνορεύει με πολλές χώρες, και πιο συγκεκριμένα με την Γερμανία, την Τσεχία, την Ουκρανία, τη Λευκορωσία, τη Λιθουανία και τη Ρωσία. Ανάμεσα σε Δυτική και Ανατολική Ευρώπη, η Πολωνία δεν θα μπορούσε παρά να έχει επηρεαστεί πολιτισμικά και από τις δύο πλευρές.

Όχι αδίκως, οι Πολωνοί έχουν μια παροιμία που τους θέλει «να κατοικούν δύο κόσμους, την πατρίδα και την μουσική»! Πρόκειται για μια χώρα που φημίζεται για τη μουσική της παιδεία, αφού στην πρωτεύουσα (και όχι μόνο) λειτουργούν πολλά μουσικά σχολεία και καλλιτεχνικά ιδρύματα, με σημαντικότερο την Academia Muzyczna w Krakowie.

Φυσικά υπάρχουν και πολλά σημαντικά μουσικά φεστιβάλ, όπως το διάσημο κιθαριστικό φεστιβάλ «Gitara», από το οποίο παρελαύνουν κάθε χρόνο μεγάλα ονόματα. Θρυλικός θεωρείται και ο μουσικός διαγωνισμός πιάνου, που πραγματοποιήθηκε για πρώτη φορά το 1927. Επίσης υπάρχει και ο διάσημος διαγωνισμός βιολονιστών, ενώ πολύ ιδιαίτερο είναι το «Φεστιβάλ των τεσσάρων πολιτισμών», που λαμβάνει χώρα στην πόλη Lodz, και ενώνει πολωνική, ρωσική, εβραϊκή και γερμανική κουλτούρα.

Ιστορικά, η Ιταλική Αναγέννηση ενέπνευσε τον πολιτισμό της Πολωνίας, ενώ κατά τον 18ο και 19ο αιώνα κύρια επιρροή υπήρξε η γαλλική κουλτούρα. Από το 1949 μέχρι το 1955, λόγω σταλινικής περιόδου, η καλλιτεχνική ελευθερία ήταν πολύ περιορισμένη στην χώρα, όμως μετά το 1956 δόθηκε περισσότερη ελευθερία. Η πιο σπουδαία καλλιτεχνική περίοδος θεωρείται η εποχή του Ρομαντισμού, τον 19ο αιώνα, όπου κυριαρχούσαν οι προσωπικότητες όπως ο Ανταμ Μιτσκιέβιτς, ο Ιούλιους Σλοβάτσκι, ο Ζύγκμουντ Κρασίνσκι και ο Τσίπριαν Κάμιλ Νόρβιντ.

Όσον αφορά την λαϊκή και παραδοσιακή μουσική, πρέπει να αναφέρουμε ότι κατά τον 19ο αιώνα, ο Oskar Kolberg προσπάθησε να συλλέξει τη λαϊκή μουσική της χώρας, λόγω της γενικευμένης προσπάθειας για εθνική αναγέννηση. Εξαιτίας των δύο Παγκοσμίων Πολέμων και έπειτα του Κομμουνισμού, η παραδοσιακή μουσική καταπιέστηκε και περιορίστηκε, όμως στη συνέχεια πήρε πάλι «τα πάνω της» και διατηρείται μέχρι σήμερα. Το ίδιο συμβαίνει και με τους παραδοσιακούς χορούς (όπως για παράδειγμα την mazurka).

Διάσημοι καλλιτέχνες

Frédéric François Chopin

O Φρεντερίκ Σοπέν γεννήθηκε στις 22 Φεβρουαρίου 1810 και άφησε την τελευταία του πνοή στις 17 Οκτωβρίου 1849. Ήταν Γαλλο-Πολωνός συνθέτης, ένας από τους μεγαλύτερους εκπροσώπους του ρομαντισμού στη μουσική και από τους μεγαλύτερους πιανίστες της εποχής του. Αρκετές συνθέσεις του συγκαταλέγονται στα σημαντικότερα έργα του πιανιστικού ρεπερτορίου.

Το έργο του Σοπέν προορίζεται αποκλειστικά για πιάνο, με εξαίρεση μερικά έργα μουσικής κοντσερτάντε για πιάνο και ορχήστρα, ένα τρίο για πιάνο, βιολί και βιολοντσέλο, μερικά έργα για πιάνο και βιολοντσέλο και ορισμένα τραγούδια για φωνή και πιάνο. Αρκετά από τα έργα του είναι πολύ απαιτητικά δεξιοτεχνικά, όπως οι Μπαλάντες και τα Σκέρτσι, αλλά αυτό που προέχει δεν είναι η δεξιοτεχνία αλλά ο μελωδικός χαρακτήρας. Μάλιστα έχει επισημανθεί ότι η δομή των μουσικών φράσεων είναι τέτοια, σαν να επρόκειτο να ερμηνευθούν από τραγουδιστή. Παράλληλα όμως με την ανεξάντλητη μελωδική του ευρηματικότητα, ο Σοπέν είχε μια πολύ αναπτυγμένη αρμονική φαντασία, ένα στοιχείο της τέχνης του που συχνά διαφεύγει της προσοχής των μουσικόφιλων.

Ο Σοπέν αξιοποίησε τους παραδοσιακούς χορούς της πατρίδας του, τις Πολωνέζες και τις Μαζούρκες, αλλά τα δικά του έργα δεν προορίζονται για χορό, αφού είναι πολύ γρήγορα και δεξιοτεχνικά. Το ίδιο ισχύει και για τα Βαλς του: είναι ευχάριστα κομμάτια σαλονιού, που προορίζονται για διασκέδαση.

Μερικά από τα 24 Πρελούδια τα συνέθεσε κατά τη διάρκεια της παραμονής του στη Μαγιόρκα. Το πιο διάσημο από αυτά είναι το 15ο, το πρελούδιο “της σταγόνας της βροχής”. Λέγεται ότι το συνέθεσε ένα βράδυ με έντονη κακοκαιρία, που περίμενε με αγωνία τη Σάνδη και τον γιό της, οι οποίοι είχαν καθυστερήσει να φτάσουν λόγω των καιρικών συνθηκών. Ωστόσο αυτού του είδους οι ιστορίες σχετικά με τα έργα του Σοπέν μάλλον πρέπει να τοποθετηθούν στον χώρο της μυθοπλασίας.

Ξεχωριστές είναι και οι 24 σπουδές για πιάνο: εκτός από τις τεχνικές απαιτήσεις τους, είναι και αξιόλογα μουσικά κομμάτια που μπορούν να ερμηνευθούν σε συναυλίες. Αυτό δεν ήταν συνηθισμένο προηγουμένως, για παράδειγμα στις σπουδές του Καρλ Τσέρνυ και του Κράμερ το ενδιαφέρον είναι καθαρά παιδαγωγικό. Από την εποχή του Σοπέν όμως και μετά πολλοί συνθέτες παρουσίασαν αντίστοιχα έργα αξιώσεων, όπως οι Φραντς Λιστ, Κλωντ Ντεμπυσσύ και Αλεξάντρ Σκριάμπιν.

Οι Σονάτες του Σοπέν δεν ακολουθούν την παράδοση του βιεννέζικου Κλασικισμού. Οι κριτικοί της εποχής μάλιστα παρατηρούσαν ότι μάλλον δεν γνώριζε καλά τη φόρμα του είδους, η αλήθεια όμως είναι ότι πιθανότατα δεν θα ήθελε ο ίδιος να τηρήσει την αυστηρή φόρμα. Εξ άλλου προτιμούσε κομμάτια σε ελεύθερες φόρμες όπως οι Μπαλάντες και τα Σκέρτσι. Ήταν μάλιστα ο πρώτος που παρουσίασε Σκέρτσο ως αυτόνομο κομμάτι.

Τα Κονσέρτα του για πιάνο και ορχήστρα είναι έργα στα οποία κυριαρχεί το πιάνο και η ορχήστρα έχει δευτερεύοντα ρόλο (παρουσιάζει την εισαγωγή, τα συνδετικά μέρη και το κλείσιμο). Στα σημεία που εμφανίζεται το πιάνο ο ρόλος της ορχήστρας είναι καθαρά συνοδευτικός.

Παρακάτω σας έχουμε ένα ενδεικτικό top 10 της νεότερης μουσικής της Πολωνίας, και κυρίως των ποπ και ροκ καλλιτεχνών.

Edyta Bartosiewicz

Kasia Nosowska

Doda

Piotr Rogucki

Krzysztof Krawczyk

Edyta Górniak

Margaret

Urszula Sipińska

Gosia Andrzejewicz

Monika Brodka

Μουσείο Μουσικών Οργάνων Πολωνίας

Το Μουσείο ιδρύθηκε το 1945 από τον Zdizslaw Szulc, είναι το μοναδικό στο είδος του στην χώρα, και ένα από τα ελάχιστα σε όλη την Ευρώπη. Περιέχει πολλές και σημαντικές συλλογές, από τις οποίες ξεχωρίζει η συλλογή βιολιών (16ος – 20ος αιώνας). Επίσης υπάρχουν τα αυθεντικά όργανα πολλών διάσημων μουσικών, όπως το πιάνο του Σοπέν, ενώ εντυπωσιακές είναι κι οι συλλογές με «εξωτικά» μουσικά όργανα, από διάφορες περιοχές της Ασίας και της Αυστραλίας.

Μουσικά όργανα

Koziol

To koziol είναι ένα μουσικό όργανο που έχει πολωνικές ρίζες. Πρόκειται για μία παραλλαγή της γνωστής μας γκάιντας, και κανονικά το όνομα του σημαίνει «λευκή κατσίκα». Σε κάποιες περιοχές της Πολωνίας το λένε και czarny koziol, δηλαδή «μαύρη κατσίκα» ή koziol slubny, δηλαδή «κατσίκα του γάμου». Όλη αυτή η σύνδεση με την κατσίκα γίνεται διότι παλαιότερα το koziol φτιαχνόταν αποκλειστικά από δέρμα και μαλλιά κατσίκας. Επίσης, αρχικά ήταν βασιλικό όργανο, αφού παιζόταν μόνο στην αυλή του βασιλιά της Πολωνίας.

Suka

Η suka ανήκει στην οικογένεια των βιολιών και χρονολογείται από τον 16ο αιώνα. Το όνομα της μεταφράζεται ως «πόρνη» στα πολωνικά, και όχι στα ρώσικα ή στα λιθουανικά όπως πιστεύουν πολλοί. Παίζεται σε κάθετη θέση, ακουμπισμένο στα γόνατα του μουσικού. Μία πολύ γνωστή μουσικός της suka είναι η Sylwia Swiatkiwska της μπάντας Warsaw Village Band.

Koza

Πρόκειται για ένα μουσικό όργανο που ανήκει στην ίδια οικογένεια με το koziol που αναφέραμε πιο πάνω, δηλαδή στην οικογένεια της γκάιντας. Koza σημαίνει κατσίκα, πάλι λόγω της κατασκευής του οργάνου. Είναι ένα από τα πέντε βασικά είδη γκάιντας που χρησιμοποιούνται στην πολωνική παραδοσιακή μουσική.

Στην βιογραφία του Chopin, ως πηγή χρησιμοποιήθηκε η Βικιπαίδεια.