Συνέντευξη | Χρήστος Θηβαίος & Μίλτος Πασχαλίδης: «Μας έπρηξαν τόσα χρόνια ότι ο κόσμος θέλει να ξεχνιέται με τα μπουζούκια… ξέχνα-ξέχνα κοίτα που φτάσαμε!»

«Βυθισμένες άγκυρες», «Κακές συνήθειες», «Ας χαθείς», «Πόσο πολύ σ’ αγάπησα» είναι κάποιες από τις επιτυχίες που μας έχουν χαρίσει όλα αυτά τα χρόνια και φυσικά όλοι έχουμε σιγοτραγουδήσει. Κάπου ανάμεσα στα ταξίδια τους Αθήνα-Θεσσαλονίκη τους συναντήσαμε και είχαμε μαζί τους μια πολύ ενδιαφέρουσα συζήτηση. Χωρίς φραγμούς και ταμπού μίλησαν ανοιχτά για την κατάσταση που βιώνει η Ελλάδα, την ταμπέλα του «έντεχνου» και την μεγάλη ανάπτυξη των μέσων κοινωνικής δικτύωσης.

Απολαύστε, λοιπόν,  μία εφ’ όλης της ύλης συνέντευξη τον Χρήστο Θηβαίο και τον Μίλτο Πασχαλίδη, μόνο στο tralala.gr!

Το 2007 είχατε ξανασυνεργαστεί με «άτσαλο τέλος» όμως, όπως είχατε δηλώσει, εξαιτίας ανειλημμένων υποχρεώσεων. Πως αποφασίσατε να επαναλάβετε αυτή τη συνεργασία το 2013 και μάλιστα ταυτόχρονα σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη;

Χρήστος Θηβαίος: Το χρωστάγαμε ο ένας στον άλλον μιας και γνωριζόμαστε εδώ και δεκαεφτά χρόνια. Δεν είναι μια απλή συνεργασία, είναι μια οικογενειακή υπόθεση.

Μίλτος Πασχαλίδης: Από το 2007 αλλά και από πιο πριν, ο ένας για τον άλλο ήταν η «τελευταία επιλογή», χωρίς αυτό να παρεξηγηθεί. Ήταν βέβαιο ότι θα παίζαμε μαζί οπότε το αφήναμε. Λέγαμε πως κάποια στιγμή που θα νοιώσουμε ότι ο καθένας μας έχει κάνει ένα κύκλο πραγμάτων, θα κάναμε κάτι κοινό. Είναι νομοτέλεια να παίξουμε μαζί και αυτή η νομοτέλεια ήρθε το 2013.

Ανεβάζουν ένα βίντεο ή μια φωτογραφία και περιμένουν να δουν ποιοι άνθρωποι τους έκαναν like… χέ…κα πραγματικά…

Τι θα ακούσει το κοινό που θα έρθει να σας απολαύσει στις φετινές live εμφανίσεις σας;

ΧΘ: Θα ακούσει πάρα πολλά πράγματα. Τα τραγούδια μας, που ξέρουμε ότι θα έρθει κάποιος και θέλει να τα ακούσει…

ΜΠ: … και τραγούδια άλλων που αγαπάμε πολύ. Κάθε βράδυ παίζουμε τραγούδια διαφορετικά. Δεν είναι η κάθε παράσταση ίδια και δεν κάνουμε ασκήσεις επί χάρτου δηλαδή δεν κάνουμε ένα πρόγραμμα που το ακολουθούμε τυφλά. Η στιγμή μπορεί να φέρει κάτι άλλο.

Αυτοσχεδιάζετε δηλαδή πάνω στη σκηνή;

ΧΘ: Έχει τύχει να παίξουμε τραγούδια που δεν περιμένει ο ένας ότι θέλει να πει ο άλλος.

ΜΠ: Επίσης πολύ συχνά στα τραγούδια μας που τα λέμε μαζί, δηλαδή εγώ του Χρήστου και ο Χρήστος τα δικά μου, κάθε βράδυ ο καθένας λέει άλλο στίχο. Εκείνη την ώρα συνεννοούμαστε με τα μάτια για το τι θα πω εγώ ή το πει εκείνος. Πάντοτε τ’ αλλάζουμε ανάλογα με τη διάθεση μας.

Εμείς υπηρετούμε ένα είδος τραγουδιού το οποίο βάλλεται και λοιδορείται. Κάποια στιγμή η λέξη έντεχνο λεγόταν σαν βρισιά από διάφορα παπαγαλάκια…

Ο κόσμος πλέον βγαίνει όλο και λιγότερο γιατί συχνά θεωρεί την βραδινή έξοδο (σε μουσικές σκηνές, κινηματογράφο, θέατρο κτλ.) ως είδος πολυτελείας. Θεωρείτε πως είναι;

ΧΘ: Αν το δούμε από οικονομικής άποψης, ναι. Σίγουρα όλοι μετράνε τα χρήματα τους για να μπορέσει κανείς να επιβιώσει και να ζήσει την οικογένεια του. Από την άλλη πλευρά δεν είμαστε είδος πολυτέλειας γιατί στην ουσία μοιραζόμαστε τα ίδια όνειρα και τα όνειρα δεν είναι πολυτέλεια.

ΜΠ: Είναι μεγάλη μας τιμή να έρχεται ο κόσμος να μας βλέπει γιατί ξέρουμε αυτά τα 10-15 ευρώ που δίνουν για να μας δουν, τα στερούνται από κάτι άλλο. Γι’ αυτό το λόγο τους τιμάμε ακόμη περισσότερο. Θέλουμε να είμαστε μαζί τους όσο πιο ειλικρινείς γίνεται και το υστέρημα τους που μας δίνουν να πιάνει τόπο μέσα τους.

Ο κόσμος που έρχεται στα live είναι λιγότερος σε σχέση με παλιότερα και το εισιτήριο φθηνότερο, οπότε λιγότερα έσοδα. Συχνά οι ίδιοι οι καλλιτέχνες δεν πληρώνονται για να πληρωθούν οι μουσικοί τους μιας και δεν αρκούν τα χρήματα. Αρκετοί συνάδελφοί σας θεωρούν πως τα live πλέον απλά χρησιμεύουν για να συντηρούνται στο χώρο. Συμφωνείται με αυτή την άποψη;

ΧΘ: Ο καθένας πρέπει να αμείβεται έστω και λίγο αλλά μέχρι στιγμής φαίνεται ότι μπορούν όλοι να είναι ικανοποιημένοι.

Θεωρείτε πως τα τελευταία χρόνια η ζυγαριά γέρνει προς τις μουσικές σκηνές ή τα μπουζούκια;

ΜΠ: Νομίζω πως η ζυγαριά γέρνει προς τις μουσικές σκηνές, όπως ακούω από τον κόσμο μιας και εμείς δεν πάμε πολύ ως ακροατές. Ο κόσμος μετατοπίζεται προς τις μουσικές σκηνές και αυτό είναι χαρά μας. Βέβαια κάθε φορά που δυσκολεύεται ή κλείνει μια επιχείρηση υπάρχουν εργαζόμενοι που μένουν στον δρόμο και αυτό είναι βαθιά δυσάρεστο. Μέσα μου δεν νοιώθω καμία αντιπαλότητα με κανέναν συνάδελφο και μακάρι να πάνε όλες οι επιχειρήσεις καλά και να δουλεύουν. Αλλά εμείς υπηρετούμε ένα είδος τραγουδιού το οποίο βάλλεται και λοιδορείται. Κάποια στιγμή η λέξη έντεχνο λεγόταν σαν βρισιά από διάφορα παπαγαλάκια.

ΧΘ: Επίσης το γεγονός ότι ακουγόταν σαν βρισιά το έντεχνο, ήταν γιατί ήμασταν οι πρώτοι που πήραμε την απόφαση να βάλλουμε την πλαστή ευμάρεια. Όλοι πίστευαν πως όλα ήταν καλά και ότι δεν χρειάζεται να στεναχωριόμαστε. Μ’ όλα αυτά όμως, είδαμε που φτάσαμε. Στεναχωριόμαστε πολύ που από τα τραγούδια μας βγήκαν αλήθειες.

ΜΠ: Μας έπρηξαν τόσα χρόνια ότι ο κόσμος θέλει να ξεχνιέται, αλλά το δικό μας είδος τραγουδιού έχει μνήμη. Ξέχνα-ξέχνα κοίτα που φτάσαμε! Ο κόσμος έχει τόσο κοντή μνήμη που έχει καταφέρει να έχει ξανά κυβέρνηση ΠΑΣΟΚ και Νέα Δημοκρατία. Δεν θυμούνται πλέον τι τους συνέβη πριν ένα εξάμηνο. Εμείς υπερασπιζόμαστε την μνήμη, τη δική μας και τη συλλογική.

Τα τραγούδια μας προσπαθούν μεν, χωρίς κανένα κήρυγμα και καμία διδαχή, να πουν κάτι αλλά δεν είμαι βέβαιος ότι φτάνουν για να αφυπνίσουν.

Σ’ αυτή την δύσκολη κατάσταση που διανύουμε, πιστεύετε πως τα τραγούδια έχουν την ίδια δύναμη που είχαν παλιότερα για να αφυπνίσουν τον κόσμο;

ΧΘ: Τα δικά μας τραγούδια που είναι πολιτικά αλλά και ερωτικά, βλέπουν βαθιά τις σχέσεις των ανθρώπων, οπότε θεωρώ πως ναι έχουν την δύναμη ν’ αφυπνίσουν. Ίσως να αφουγκραστούν οι συνειδήσεις και να αλλάξουν οι άνθρωποι για να έχουμε κάποια παιδευτική ιδιότητα.

ΜΠ: Εγώ θα διαφωνήσω. Πιστεύω πως τα τραγούδια δεν φτάνουν να αφυπνίσουν τίποτα. Τα μεγάλα πολιτικά τραγούδια της δεκαετίας του ’70 βρήκαν, έτσι και αλλιώς, ένα κόσμο στα κάγκελα, αφυπνισμένο και τον πήγαν ένα βήμα πιο πέρα. Εδώ ο κόσμος κοιμάται όρθιος. Περιμένει απλά να συμβεί ένα θαύμα. Είναι τρομερό αυτό το πράγμα. Πιστεύω πως αν ο κόσμος ξυπνήσει, θα το ακούσουμε και ήταν ήδη ξύπνιος δεν θα μας συνέβαινε αυτό που βιώνουμε τώρα. Υπό αυτή την έννοια, τα τραγούδια μας προσπαθούν μεν, χωρίς κανένα κήρυγμα και καμία διδαχή, να πουν κάτι αλλά δεν είμαι βέβαιος ότι φτάνουν για να αφυπνίσουν.

Παραμένετε αισιόδοξοι ή απαισιόδοξοι;

ΧΘ: Παραμένουμε αισιόδοξοι όπως και να έχει, γιατί έχουμε και παιδιά.

Αν γυρίζαμε το χρόνο πίσω, αλλά ξέρατε πως είναι η κατάσταση στο παρόν θα επιλέγατε ξανά να ασχοληθείτε με το τραγούδι και τη μουσική;

ΧΘ: Αν ασχοληθείς με το τραγούδι και την μουσική αλλά μπορείς να ζήσεις και χωρίς αυτά καλύτερα να μην το κάνεις. Εμείς όμως δεν μπορούμε να ζήσουμε χωρίς αυτά.

ΜΠ: Ούτε εγώ μπορώ να ζήσω χωρίς αυτά. Αν γυρνούσα το χρόνο είκοσι χρόνια πριν και με ρωτούσες αν θα επέλεγα να ανασαίνω ή να πνίγομαι, θα σου έλεγα φυσικά να ανασαίνω.

Μου αρέσει που με την τωρινή κατάσταση όλοι πέφτουν από τα σύννεφα που σημαίνει πως όλοι κατοικούσαν εκεί.

Σε πρόσφατη συνέντευξη σας, κύριε Πασχαλίδη, είχατε δηλώσει ότι: «Έπειτα από 20 χρόνια τραγουδοποιΐας μου προέκυψε ένας γρίφος, που όταν ήμουν νεότερος δεν τον είχα». Ποιος είναι αυτός ο γρίφος;

ΜΠ: Ο γρίφος είναι πώς μπορείς να συνεχίζεις να υπάρχεις μέσα σ’ αυτή την τέχνη χωρίς να επαναλαμβάνεις τον εαυτό σου. Γιατί δεν έχω πρόβλημα να κλέψω τα πάντα από τον οποιοδήποτε. Να «κλέψω» με την έννοια του ότι με επηρεάζει κάτι, μπαίνει μέσα μου βαθιά και βγαίνει μια νέα γέννα. Τα τραγούδια μου πριν δεκαπέντε χρόνια ήταν επηρεασμένα από την Κρήτη γιατί ζούσα εκεί. Το να «κλέβω» τον εαυτό μου είναι ένα πράγμα που προέκυψε μετά από είκοσι χρόνια σ’ αυτή τη δουλειά, από ανάγκη γιατί έχω γράψει εκατό τραγούδια. Το καινούριο ερώτημα που προκύπτει τώρα είναι «πώς μπορείς να συνεχίσεις να υπάρχεις χωρίς να επαναλαμβάνεις τον εαυτό σου και να προσπαθείς συνεχώς να τον εκπλήξεις και να γίνεσαι πρωτότυπος;». Αυτός είναι ένας γρίφος που μου έχει δημιουργηθεί τώρα.

Οι καταστάσεις που βιώνουμε τα τελευταία χρόνια δεν δίνουν τροφή για νέα τραγούδια;

ΧΘ: Μελετάμε τη πραγματικότητα, δεν εμπνεόμαστε όμως από την δυστυχία και την θλίψη.

ΜΠ: Σαφώς και δίνουν τροφή για νέα τραγούδια. Αλλά και η ευμάρεια τότε γεννούσε και εγώ έλεγα «στείλε μου να σου φέρω ψωμί και εφημερίδα» για την πατρίδα τότε. Ο Θηβαίος έλεγε «γίνε αντίλαλος, χαρά μου». Ζούμε μέσα στην κοινωνία όποτε δεν μπορούμε να λέμε ότι μόνο οι άλλοι το περνάνε. Πιστεύετε ότι τα δικά μας εισοδήματα δεν έχουν μειωθεί ή ότι δεν κόβουμε από παντού για να ανταπεξέλθουμε; Ο Χρήστος έχει δυο παιδιά και εγώ έχω ένα. Όλοι έχουμε αγωνία γι’ αυτό που συμβαίνει. Όλοι στο ίδιο καζάνι βράζουμε. Δεν ζήσαμε εποχές παχυλών αγελάδων γιατί πάντα οι αμοιβές μας ήταν λελογισμένες. Δεν έχουμε πάρει εξωφρενικά λεφτά, οπότε τώρα να πέφτουμε από τα σύννεφα. Μου αρέσει που όλοι πέφτουν από τα σύννεφα που σημαίνει πως όλοι κατοικούσαν εκεί. Επηρεάζει φυσικά την διάθεση μας και το γράψιμο μας αλλά δεν εμπνεόμαστε από την στενοχώρια. Να την ξορκίσουμε θέλουμε.

Ενημερώνεστε από την τηλεόραση, ραδιόφωνο, διαδίκτυο;

ΧΘ: Διαδίκτυο και το ραδιόφωνο.

ΜΠ: Και εγώ από το διαδίκτυο. Δεν βλέπω τηλεόραση εκτός και αν έχει καμία μπάλα της προκοπής ή καμιά ταινία. Ειδήσεις δεν βλέπω γιατί δεν είναι ειδήσεις πλέον αυτές στην τηλεόραση, είναι το muppet show! Επίσης επειδή οδηγώ πολύ ενημερώνομαι από τα μονόλεπτα δελτία στα ραδιόφωνα που έχουν μόνο τίτλους ειδήσεων. Αυτές είναι οι πραγματικές ειδήσεις, τι πραγματικά συμβαίνει με μια πρόταση. Το να ζήσω τη τρομοκρατία, το τι και πως συνέβη μπορώ και μόνος μου να το επεξεργαστώ. Δεν χρειάζομαι κανέναν να μου το δώσει μασημένο.

Ασχολείστε με τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης;

ΜΠ: Καθόλου! Κανένας από τους δυο μας. Υπάρχουν λογαριασμοί μας στο facebook αλλά είναι από την εταιρία παραγωγής μας.

Πώς μπορείς να συνεχίσεις να υπάρχεις χωρίς να επαναλαμβάνεις τον εαυτό σου και να προσπαθείς συνεχώς να τον εκπλήξεις και να γίνεσαι πρωτότυπος;

Η μεγάλη ανάπτυξη των ΜΜΕ, των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, το youtube κτλ. θεωρείτε πως έχουν βοηθήσει τους καλλιτέχνες και ιδιαίτερα τους νέους ή έχουν προκαλέσει ζημιά γιατί όλα είναι πολύ «εύκολα»;

ΜΠ: Ένα μαχαίρι είναι ένα εργαλείο. Μπορεί να κόψει ψωμί, μπορεί και να σκοτώσει και έναν άνθρωπο. Δεν το κάνει το μαχαίρι, αλλά αυτός που το κρατάει. Όλα αυτά είναι εργαλεία, τα οποία αν τα χρησιμοποιήσεις για την εργασία σου είναι μια βοήθεια, αν τα χρησιμοποιήσεις ως ρουφιάνους που κατασκοπεύουν ανά πάσα ώρα και στιγμή τις ζωές των άλλων είναι άλλη η χρήση τους… Εγώ γενικά είμαι πολύ σκεπτικιστής μ’ αυτό. Δεν είμαι υπέρ αλλά κατανοώ γιατί οι νέοι συνάδελφοι προωθούν την δουλειά τους μέσα από αυτά γιατί έχει καταστραφεί η δισκογραφία στην Ελλάδα. Επίσης δεν είμαι υπέρ που πολλοί άνθρωπο ζουν με “like”. Ανεβάζουν ένα βίντεο ή μια φωτογραφία και περιμένουν να δουν ποιοι άνθρωποι τους έκαναν like… χέστηκ@ πραγματικά.

ΧΘ: Μια προσωπική στιγμή είναι πολύ ακριβή όταν μείνει στην καρδιά και γίνεται ευτελής όταν την δημοσιοποιείς σ’ όλο τον κόσμο.

Θεωρείτε πως στο δικό σας χώρο υπάρχουν καλλιτέχνες που «είναι μόδα θα περάσουν;»

ΧΘ: Όχι στην δική μας όχθη, τους δικούς μας βεληνεκούς και της δικής μας ηθικής.

Τα επόμενα σχέδια σας;

ΧΘ: Ο Μίλτος ετοιμάζει ένα βιβλίο για τον Άλκη Αλκαίο και την φιλία τους με τίτλο «Το αγύριστο κεφάλι». Θα έχει κάποια τραγούδια ηχογραφημένα από τα οποία ένα από αυτά τραγουδάω και εγώ. Εγώ ετοιμάζω μια δουλειά για τη πρώτη αιματηρή εξέγερση από τους μεταλλωρύχους της Σερίφου. Στις 21 Απριλίου 1916, διεκδικούν το οκτάωρο, ανθρώπινες συνθήκες εργασίας, κοινό ταμείο αλληλοβοήθειας σε περίπτωση ενός πληγέντος μεταλλωρύχου για την οικογένεια του και επί 24ωρου απαγόρευση να μην κινείται στην ίδια σήραγγα πατέρας και γιος. Πάνω σ’ αυτή την αιματηρή σελίδα της ελληνικής ιστορίας θα κινηθεί ο νέος κύκλος τραγουδιών μου.

Τέλος για να ολοκληρώσουμε αυτή την όμορφη συνέντευξη, τι μήνυμα θα στέλνατε στους αναγνώστες μας;

ΧΘ: Το μήνυμα που θα θέλαμε να στείλουμε είναι αυτό που προσπαθούμε και αναδεικνύουμε κάθε βράδυ μαζί με τον Μίλτο, δηλαδή ότι δεν υπάρχει πιο σημαντικό πράγμα από το «μαζί»!

Συνέντευξη: Σμαράγδα Κωνσταντογιάννη

Φωτογραφίες: Ειρήνη Ιωσηφίδου

κεντρική φωτό: Γιάννης Μαργετουσάκης