Συνέντευξη | Νίκος Πορτοκάλογλου: «Γίνεται μια γιορτή κάπου μέσα στην καρδιά μου»

Πείτε μας μερικά λόγια για το πρόγραμμα που παρουσιάζετε στο Σταυρό του Νότου.

Ν.Π.: Το πρόγραμμα είναι ένα mix από δικά μου τραγούδια από τη μια πλευρά, και από την άλλη από διασκευές που έχω κάνει σε αγαπημένα μου παραδοσιακά, ρεμπέτικα και λαϊκά. Αυτή είναι μια δουλειά που την ετοιμάζω στο μυαλό μου εδώ και κάτι χρόνια. Άρχισα να το δουλεύω στο στούντιο από την άνοιξη όπου μ’ έπιασε μια μανία και άρχισα να ηχογραφώ στην αρχή μόνος μου. Η πρόθεσή μου ήταν να κάνω κάποια δοκιμαστικά για το πως βγαίνουνε αυτά τα τραγούδια που είχα στο μυαλό μου. Τελικά εξελίχθηκε σ’ ένα μοναχικό project, όπου ηχογράφησα γύρω στα 30 τραγούδια, ηπειρώτικα, μικρασιάτικα, νησιώτικα, ρεμπέτικα και λαϊκά, μέχρι και τον Στράτο Διονυσίου. Με κιθαριστικό ήχο. Αλλού ηλεκτρικές κιθάρες, αλλού ακουστικές, δωδεκάχορδες, κλασικές, όλα τα είδη της κιθάρας. Δηλαδή εξελίχθηκε σιγά-σιγά και σ’ ένα αφιέρωμα στην κιθάρα. Δεν είχε κανένα νόημα να κάνω επανεκτελέσεις. Υπάρχουν πολύ καλύτεροι τραγουδιστές από μένα, που λένε καλά τα λαϊκά τραγούδια. Εγώ ήθελα να το κάνω σαν ένα παιχνίδι, σαν μία μελέτη ας πούμε, να δω πως μπορώ να παίξω αυτά τα αγαπημένα μου τραγούδια, τα οποία τα έπαιζα χρόνια για τους φίλους μου και παίζοντάς τα με την κιθάρα φανταζόμουνα διαφορετικούς ήχους και ρυθμούς απ’ ό,τι είναι στις πρώτες εκτελέσεις. Και είπα να δω πώς θα βγει. Άρχισα, λοιπόν, να δουλεύω μόνος μου για να δω αν θα μου λείψουνε παραδοσιακά ή άλλου είδους όργανα και τελικά, όπως είπα, εξελίχθηκε σ’ ένα αφιέρωμα στην κιθάρα. Όλο αυτό το διάστημα που έπιασα αυτά τα τραγούδια -που ακόμα δουλεύω, δεν έχω τελειώσει- και τα ηχογραφούσα, αισθανόμουνα σαν 15 χρονών. Σαν την εποχή που πρωτοέπιασα την κιθάρα και προσπαθούσα, ακούγοντας τους δίσκους -τότε άκουγα βέβαια Rolling Stones, Beatles, Jimi Hendrix, Bob Dylan κ.λπ.- να μάθω κιθάρα παίζοντας αυτά τα τραγούδια. Τώρα αισθάνομαι σαν να ξαναμαθαίνω από την αρχή τα μυστικά της κιθάρας και τα μυστικά της σύνθεσης, μελετώντας τα τραγούδια όλων αυτών των επώνυμων ή ανώνυμων δημιουργών. Ακούγοντας τα τραγούδια και μπαίνοντας στο YouTube, όπου έβλεπα τις επανεκτελέσεις που υπάρχουνε, και προσπαθώντας να βρω τον δικό μου τρόπο να τα παίξω, ήταν σαν να έμπαινα και στο άδυτο με τα μυστικά όλων αυτών των ιδιοφυών συνθετών που έγραψαν αυτά τα τραγούδια.

Φοβηθήκατε το “βάρος” που κουβαλάνε αυτά τα τραγούδια;

Ν.Π.: Δεν το φοβήθηκα καθόλου, γιατί αισθάνομαι ότι έχουμε μία τάση αυτά τα παλιά τραγούδια να τα αντιμετωπίζουμε ή με αδιαφορία, τα αφήνουμε δηλαδή στο ντουλάπι, ή με υπερβολική ευλάβεια και σεβασμό, μη τυχόν και αλλάξουμε μια νότα, τη στιγμή που βλέπεις ότι οι ίδιοι οι δημιουργοί πάντα τα ανασκευάζανε τα τραγούδια τους. Ο Τσιτσάνης, ας πούμε, κάθε φορά που ξανάγραφε ένα τραγούδι του, το άλλαζε. Ακόμα και εισαγωγές άλλαζε ή συγχορδίες ή ακόμα και στίχους μερικές φορές. Και επειδή αυτό είναι κάτι που το κάνω πάντα με τα δικά μου τραγούδια, βαριέμαι να ξαναπαίζω τα τραγούδια μου με τον ίδιο τρόπο επί 20 χρόνια, κάθε φορά που κάνω live με την καινούργια μπάντα προσπαθώ να τα ξανανακαλύψω. Να βρω καινούργιο τρόπο να τα πω και να τα παίξω. Σκέφτηκα, λοιπόν, να κάνω το ίδιο και με τα παλιά τραγούδια.

Πότε προβλέπεται να κυκλοφορήσει ο νέος δίσκος;

Ν.Π.: Γύρω στο Φεβρουάριο θα είναι έτοιμος. Ο στόχος μου ήταν να βγει ο δίσκος μαζί με τις εμφανίσεις, αλλά το καλοκαίρι πέρασα μία περιπέτεια υγείας με τη μέση μου, γι’ αυτό και ακυρώσαμε με τον Φίλιππο (Πλιάτσικα) όλες τις εμφανίσεις που είχαμε προγραμματίσει για τον Αύγουστο.

Α, ήταν τότε που γράφανε οι εφημερίδες ότι αρρωστήσατε την εποχή που έκανε ελέγχους το ΣΔΟΕ.

Ν.Π.: Ζούμε στην εποχή της καχυποψίας. Κι όμως, η αλήθεια είναι ότι αρρωστήσαμε ταυτόχρονα και οι δύο. Εγώ εγχειρίστηκα στη μέση και ο Φίλιππος έπαθε υπερκόπωση και αφυδάτωση. Ήμασταν με διαφορά δύο ημερών στο ίδιο νοσοκομείο. Εμένα η μέση με ξετίναξε. Αναγκάστηκα να εγχειριστώ. Πέρασα δύσκολο καλοκαίρι. Τώρα είμαι καλά, βάζω τη ζώνη μου για προστασία, για να με στηρίζει καλύτερα, αλλά το καλοκαίρι δεν μπορούσα να σηκωθώ όρθιος. Το πόδι μου το δεξί ήτανε off. Έκανε ένα μήνα να επανέλθει από την ακινησία. Τέλος πάντων, έτσι πήγε πίσω ο δίσκος. Δεν πειράζει. Έβγαλα τρία τραγούδια στο YouTube, δώσαμε κι ένα τραγούδι στο ραδιόφωνο, το “Εγώ Ο Ξένος” του Τάκη Μουσαφίρη, που το έλεγε ο Στράτος Διονυσίου, και ο δίσκος θα βγει λίγο αργότερα. Θα είναι διπλό CD και θα έχει 24 τραγούδια. Έγραψα πάνω από 30 τραγούδια και η αλήθεια είναι ότι δεν ήξερα ποιο να πρωτοδιαλέξω και ποιο να αφήσω έξω. Βέβαια κάποια δεν μου βγήκανε όπως τα ήθελα. Αφού είχε πάρει μορφή αυτό το πράγμα, δηλαδή όταν τα περισσότερα τραγούδια ήταν έτοιμα, μάζεψα τα παιδιά αυτά και έφτιαξα τη μπάντα, την οποία ονόμασα “Φτερωτές Κιθάρες”, που είναι μουσικοί που τους είχα σταμπάρει από καιρό. Είναι ο Χάρης Μιχαηλίδης απ’ τους Δραμαμίνη, ο Βαγγέλης Μαρκαντώνης από την Ανοιχτή Θάλασσα, ο Αλέκος Βουλγαράκης και ο Θάνος Μιχαηλίδης. Κάναμε πρόβες πάνω στις διασκευές που ήδη είχα ετοιμάσει, βγήκανε και επιπλέον πράγματα, γιατί τα παιδιά είναι πολύ δημιουργικοί μουσικοί και προσθέσανε και τα δικά τους στοιχεία. Οι δύο από αυτούς τραγουδάνε πολύ καλά και λένε και τραγούδια μου στην παράσταση.

Η μπάντα είναι ανεξάρτητη ή είναι η μπάντα του Πορτοκάλογλου;

Ν.Π.: Όχι, δεν είναι ανεξάρτητη. Είναι μουσικοί που κατά καιρούς παίζανε μεταξύ τους αλλά δεν ήτανε μία μπάντα που προϋπήρχε. Ελπίζω να λειτουργήσει μαζί μου για πολύ καιρό γιατί έχουμε φοβερή χημεία.

Ποιός θα είναι ο τίτλος του νέου δίσκου;

Ν.Π.: Ο τίτλος του προγράμματος είναι “Το Πλοίο Θα Σαλπάρει”. Για το δίσκο δεν ξέρω ακόμα. Οι συνθέτες, εκτός από τα παραδοσιακά, είναι οι πρώτοι Σμυρνιοί, δηλαδή ο Παναγιώτης Τούντας και ο Γιοβάν Τσαούς, και οι Βαμβακάρης, Τσιτσάνης, Καλδάρας, Ζαμπέτας, Τάκης Μουσαφίρης. Δούλεψα και έκανα διασκευές και σε τραγούδια του Άκη Πάνου, αλλά δυστυχώς δεν μου το επιτρέψανε οι κληρονόμοι. Απαγορεύουνε τις διασκευές κι έτσι δεν είχε πλέον νόημα.

Μα έχουνε γίνει διασκευές σε τραγούδια του Άκη Πάνου.

Ν.Π.: Εγώ είχα ξανακάνει και είχα πάρει άδεια τότε (σ.σ. εννοεί το “Είδα Τα Μάτια Σου Κλαμμένα”). Τώρα τα πράγματα είναι αλλιώς. Για μένα η επιτυχία αυτής της δουλειάς θα είναι οι παλαιότεροι, που ξέρουνε και αγαπάνε αυτά τα τραγούδια, να τα δούνε με μία άλλη οπτική και οι νεότεροι που δεν τα ξέρουν, ή αισθάνονται ότι αυτά τα τραγούδια ανήκουν σε μία άλλη εποχή και αφορούν άλλους ανθρώπους και όχι τους ίδιους, να αισθανθούν ότι είναι δικά τους. Ότι η ουσία των τραγουδιών αυτών, η ψυχή τους, είναι όχι απλώς ζωντανή αλλά είναι σημερινή.

Αυτά είναι τραγούδια που ακούγανε, π.χ. οι γονείς σας όταν ήσασταν μικρός;

Ν.Π.: Πολλά από αυτά είναι έτσι, ναι. Άλλα είναι τραγούδια που τα γνώρισα πιο μεγάλος. Γιατί κι εγώ στην εφηβεία μου άκουγα κυρίως ξένη μουσική. Ήτανε τα χρόνια της χούντας, όπου το λαϊκό και το δημοτικό τα είχανε συνδέσει λίγο με τη χούντα. Σαν να ήταν, ας πούμε, τα δικά τους τραγούδια. Τα δικά μας ήταν το ροκ και τα μπλουζ. Οπότε, τώρα που τα έχω πιάσει και τα δουλεύω μετά από 30 χρόνια διαδρομής, αισθανόμουνα πολλές φορές όταν έγραφα στο στούντιο ότι γίνεται ουσιαστικά μια γιορτή κάπου μέσα στην καρδιά μου, όπου συναντιούνται όλοι αυτοί. Ο Τσιτσάνης με τον Hendrix, ο John Lee Hooker με τον Βαμβακάρη και τα λοιπά. Δηλαδή είναι σα να ‘χω πάρει τις μελωδίες και τους στίχους από τους δικούς μας και τον ήχο απ’ τα ροκ και τα μπλουζ που ήταν η μουσική της εφηβείας μου.

Τι αποκομίσατε από αυτά τα τραγούδια, όχι πια σαν ακροατής αλλά σαν τραγουδοποιός;

Ν.Π.: Ακόμα και για μένα που είμαι μουσικός, είναι αλλιώς όταν ακούω απλώς ένα τραγούδι σαν ακροατής και αλλιώς όταν προσπαθώ να το παίξω και μπαίνω μέσα στα μυστικά της σύνθεσης. Και διάλεξα αυτά τα τραγούδια που προκαλούν τον θαυμασμό και τη συγκίνηση. Στο αφιέρωμα αυτό δεν έχω την έντεχνη σχολή, δηλαδή Χατζιδάκι, Θεοδωράκη, Σαββόπουλο, Λοΐζο κ.λπ. Αυτό είναι κάτι που μου βγήκε εντελώς ενστικτωδώς. Είχα κάνει μία λίστα με τα αγαπημένα μου και είχα πολλά τέτοια τραγούδια μέσα. Στην πράξη, όταν κατέβαινα το πρωί στο στούντιο και έπαιρνα την κιθάρα κι έλεγα “ποιο θα δουλέψω σήμερα;”, πάντα διάλεγα από τα άλλα. Ίσως αισθάνομαι ότι έχω μία μεγαλύτερη συγγένεια μ’ αυτούς τους μουσικούς, επειδή είμαι κι εγώ αυτοδίδακτος και είμαι κάποιος που γράφει στίχους, μουσική και είμαι και σολίστας, όπως ήταν κι οι περισσότεροι από αυτούς. Η διαφορά είναι ότι το δικό μου όργανο είναι η κιθάρα. Παρόλο που το μπουζούκι και το κλαρίνο στα δημοτικά, είναι όργανα που με συγκινούν πολύ, με ενδιέφερε ας πούμε η “μεταγραφή” των τραγουδιών αυτών σε έναν άλλο ήχο. Στην κιθάρα κάνω και παραλλαγές πάνω στις εισαγωγές. Μπορεί στο μπουζούκι να είναι ξέρω γω πολύπλοκες, να παίζουν πολλές νότες, κι εγώ σε γενικές γραμμές τις απλοποιώ, τις κάνω πιο μίνιμαλ, με λιγότερες νότες. Τις φέρνω στο δικό μου, δηλαδή, ύφος. Βασικά αυτό είναι, ότι τα παίζω και τα τραγουδάω σαν δικά μου τραγούδια.

Οι εμφανίσεις στο Σταυρό του Νότου, μέχρι πότε θα είναι;

Ν.Π.: Μέχρι και το Γενάρη.

Και στη συνέχεια;

Ν.Π.: Συναυλίες μαζί με τις Φτερωτές Κιθάρες. Προς το παρόν δεν σκέφτομαι κάτι άλλο.

Σας εύχομαι καλή συνέχεια και “καλοτάξιδος” ο νέος δίσκος.

Ν.Π.: Ευχαριστώ πολύ! Θα καθήσετε να δείτε το πρόγραμμα;

Βεβαίως. Άλλωστε θα γράψουμε και κριτική, να θάψουμε και κανέναν.

Ν.Π.: Να κρατήσουμε και τις παραδόσεις! (γέλια)!

Συνέντευξη: Κωνσταντίνος Παυλικιάνης