Απέναντι μου έχω μια από τις εκφραστικότερες λαϊκές τραγουδίστριες. Την Σοφία Παπάζογλου. Σοφία, ας ξεκινήσουμε από το εξής: Νιώθεις ότι είσαι μια από τις τελευταίες λαϊκές τραγουδίστριες στην σημερινή εποχή;
Όσο περνάει ο καιρός το νιώθω όλο και περισσότερο. Το λέγαμε και με την φίλη μου, την Λιζέτα την Καλημέρη πρόσφατα, ότι είμαστε από τις τελευταίες. Και αυτό το λέω παρατηρώντας ότι οι σημερινές τραγουδίστριες δεν τραγουδάνε καθόλου λαϊκά τραγούδια. Δηλαδή δεν έχουν χρώμα λαϊκό στη φωνή. Και αυτό το λέω με απόλυτη γνώση των πραγμάτων όσο αφορά το λαϊκό τραγούδι. Εννοείται πως δεν αντιτίθεμαι στο να τραγουδάει κάποιος έντεχνο ροκ η έντεχνο ποπ. Αλλά θα πρέπει να έχεις μια ρίζα ή μια βάση ουσιαστική πριν απ’ αυτό. Συγκαταλέγομαι κι εγώ άλλωστε στις τραγουδίστριες του έντεχνου και έχω τραγουδήσει και πιο ποπ και ροκ πράγματα, οπότε δεν μπορώ να κατακρίνω κανέναν. Όμως έχουμε μια πλούσια λαϊκή παράδοση σ’ αυτή την χώρα που δυστυχώς θα έπρεπε να τη χρησιμοποιούμε και να την επιστρατεύουμε όταν θέλουμε να γράψουμε ή να πούμε ένα τραγούδι. Αυτό που τείνει να εξαλειφθεί είναι η λαϊκή ψυχή και η αυθεντικότητα– ειλικρίνεια στην τέχνη και στη ζωή μας.
Ο λόγος που τείνει να εξαλειφθεί ποιος νομίζεις ότι είναι;
Ποιος είναι… Πάει κατά διαόλου η δισκογραφία και ίσως είναι μια πολιτική παγκόσμια που ασκούν εκείνοι που ελέγχουν το τραγούδι και τη ζωή μας τελικά όσο και αν ακούγεται συνωμοτικό αυτό.
“…τείνει να εξαλειφθεί η λαϊκή ψυχή και η αυθεντικότητα στην τέχνη και στη ζωή μας…όλα τα διέπει μια πολιτική παγκόσμια που ασκούν εκείνοι που ελέγχουν το τραγούδι και τη ζωή μας, όσο και αν ακούγεται συνωμοτικό αυτό.”
Ποιος νομίζεις ότι έχει ευθύνη γι’ αυτή την πολιτική που ασκείται; Οι παραγωγοί, οι συνθέτες, οι τραγουδιστές, οι εταιρίες;
Ευθύνεται κατά ένα πολύ μεγάλο μέρος η τηλεόραση, με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Κατά συνέπεια η δισκογραφία πρέπει να ακολουθήσει τη μόδα που επιτάσσει η δύναμη της τηλεόρασης και των ΜΜΕ, που είναι η εικόνα. Γι’ αυτό βλέπουμε στην τηλεόραση ή τους μεγάλους συνθέτες και τραγουδιστές που ήδη έχουν καθιερωθεί ή τους ανθρώπους που βγαίνουν μέσα από τα ριάλιτι. Και το ραδιόφωνο όμως με το play list έχει συμβάλλει τα μάλλα σ’ αυτήν την ισοπέδωση και ομοιομορφία. Εγώ όλη αυτή την κατάσταση την θεωρώ σκυλολαϊκοπόπ και την αντιπαθώ με συνέπεια να μην ακολουθώ όλο αυτό το ρεύμα.
Σοφία επειδή πολύς κόσμος δεν σε γνωρίζει καλά θα ήθελα να ξεκινήσουμε από την αρχή. Γεννήθηκες στο Βέλγιο….
Ναι. Συγκεκριμένα στις Βρυξέλλες. Παιδί μεταναστών.
Θα ήθελα να μου μιλήσεις για τις παιδικές σου αναμνήσεις.
Μεγάλωσα στις Βρυξέλλες. Η μητέρα μου είχε κομμωτήριο. Η καταγωγή της μητέρας μου είναι από την Ρόδο και ο πατέρας μου είναι από τον Πόντο. Η εικόνα που θα έχω πάντα στο νου, είναι του παππού μου που ουσιαστικά με μεγάλωσε… Μετά ήρθα Θεσσαλονίκη.
Θα ήθελα να μου πεις το πρώτο τραγούδι που θυμάσαι να σιγοψιθυρίζεις.
Δεν είχα κάποιο συγκεκριμένο, αλλά θυμάμαι πολύ έντονα την «Μπρατσέρα» απ’ τον παππού μου τον Ροδίτη και φυσικά ότι στο σπίτι μας βάζαμε τραγούδια του Καζαντζίδη, της Γκρέυ, Πόλυ Πάνου, Γιώτα Λύδια…. Και αυτό λόγω της μητέρας μου, η οποία αγαπούσε πολύ το λαϊκό τραγούδι. Επίσης από την πλευρά του πατέρα μου ποντιακά και συγκεκριμένα Χρύσανθο. Για μένα ήταν πολύ σημαντικό το ότι είχα τέτοια ακούσματα που γεμίζουν την ψυχή του ανθρώπου.
Θα ήθελα να σε ρωτήσω αν υπάρχει διαφορά ανάμεσα στο λαϊκό και στο έντεχνο τραγούδι.
Προφανώς υπάρχει. Το έντεχνο είναι πιο εξεζητημένο και ο στίχος και η μουσική είναι πιο ιδιαίτερα με επιρροές και απ’ τη δυτική μουσική. Πιστεύω όμως ακράδαντα ότι έχει τις ρίζες του στο λαϊκό τραγούδι. Ουσιαστικά δηλαδή είναι παιδί του λαϊκού τραγουδιού.
Πότε αποφάσισες να ασχοληθείς με το τραγούδι;
Από μικρή θυμάμαι τον εαυτό μου να ακούω όλη μέρα μουσική και να τραγουδάω. Πέρασα μια περίοδο που άκουγα μόνο ξένη μουσική (και ομολογώ πως και τώρα πια ακούω από jazz μέχρι flamenco στο σπίτι). Μετά επανήλθα στο λαϊκό τραγούδι. Συγκεκριμένα Καζαντζίδη, Τσιτσάνη, Άκη Πάνου, Θεοδωράκη. Επειδή τα παιδικά μου χρόνια ήταν έντονα, τα λαϊκά τραγούδια με εξέφρασαν βιωματικά. Με το τραγούδι ως επάγγελμα πάντως ασχολήθηκα τυχαία, χωρίς να το επιδιώξω… Με οδήγησε η ζωή σ’ αυτό.
“Σήμερα λαϊκό τραγούδι για το κοινό είναι τα σκυλάδικα… Μας λείπουν οι καινοτόμες προτάσεις που θα βγάλουν ουσιαστικά το τραγούδι από το τέλμα του.”
Κατά καιρούς έχεις συνεργαστεί με σημαντικούς συνθέτες και στιχουργούς. Ποια θεωρείς ότι ήταν η πιο σημαντική συνεργασία σου;
Δεν νομίζω ότι πρέπει να ξεχωρίσω κάποιον. Και θα σου πω γιατί. Θεωρώ ότι από την κάθε συνεργασία έμαθα πράγματα. Πήρα εμπειρίες και έγινα και καλύτερη σαν άνθρωπος και σαν καλλιτέχνης. Απλώς θα ήθελα να μείνω λίγο στον Νίκο τον Μαμαγκάκη που ήταν αυτός που με έβαλε στην περιπέτεια που λέγεται τραγούδι και δισκογραφία. Του οφείλω πολλά.
Μια που μιλήσαμε για δισκογραφία θα ήθελα να αναφερθούμε στον τελευταίο σου δίσκο, που θα τον χαρακτήριζα ιδιαίτερο. Και το λέω αυτό γιατί είναι ένα δύσκολο εγχείρημα από την στιγμή που έχεις διαλέξει να πεις επανεκτελέσεις και τραγούδια άγνωστα στο ευρύ κοινό.
Θα συμφωνήσω ότι είναι ιδιαίτερος. Από την άποψη ότι παίζουν μόνο δύο μουσικοί και από την άλλη λέω τραγούδια που για την σημερινή δισκογραφία είναι μη εμπορικά. Αυτό το θεωρώ πρόκληση και με εξιτάρει καλλιτεχνικά! Επίσης θα έλεγα ότι είναι καλύτερα να είσαι με λίγους μουσικούς και καλούς, που μπορούν να στηρίξουν και να σεβαστούν αυτό που προτείνεις και να λειτουργεί αυτό όλο ως ομάδα.
Οι οποίοι είναι και εξαιρετικοί όσο αναφορά τον δίσκο σου.
Ναι είναι εξαιρετικοί. Είναι σαν ολόκληρη ορχήστρα. Είναι ο Ντάσο Κούρτι στο ακορντεόν και ο Βασίλης Κετεντζόγλου στην κιθάρα. Και έχουμε κάνει ένα πρόγραμμα που πρόεκυψε από την ανάγκη μας να πούμε κάποια τραγούδια που μας εκφράζουν διαφορετικά απ’ τα συνηθισμένα αλλά και τραγούδια απ’ τη δισκογραφία μας. Δύσκολο σαν εγχείρημα αλλά είμαστε συνεπείς όσο αφορά το καλό λαϊκό- με την ευρύτερη έννοια- τραγούδι. Στο σίκουελ αυτού του άλμπουμ, στο Νο 2 δηλαδή, θα συμμετέχει και το νέο μέλος της ομάδας, ο σπουδαίος Μανώλης Καραντίνης.
Πώς έκανες την επιλογή των τραγουδιών;
Ήθελα να βρω τραγούδια που με συγκινούν. Τραγούδια που να είναι σπάνια, τραγούδια που έχουν αντέξει στον χρόνο… Όπως του Μάλαμα, Κατσιμίχα, Σαββόπουλου, Θεοδωράκη κ.α. Και έχω βάλει και δυο καινούργια τραγούδια. Ένα του Κετεντζόγλου σε ποίηση Παλαμά και ένα του Κούρτι σε στίχους του Ηλία Κατσούλη, θέλοντας να δείξω με αυτόν τον τρόπο ότι και σήμερα γράφονται ωραία τραγούδια.
“Ακόμα και ο Καραφώτης που τραγούδησε με την Γλυκερία και τον Νικολόπουλου φέτος, τώρα το καλοκαίρι τραγουδάει σε σκυλάδικο…. Τι δουλειά έχει η Μαριώ με την Βίσση; Μήπως τελικά είναι το ίδιο; …Η ματαιοδοξία σου πρέπει να χτυπάει κόκκινο!”
Πιστεύεις ότι το λαϊκό τραγούδι έχει απήχηση στον κόσμο;
Σήμερα λαϊκό τραγούδι για το κοινό είναι τα σκυλάδικα. Κακά τα ψέματα. Δεν αναφέρομαι σε αυτό. Αν και έχει ρίζες βαθιά στην καρδιά μας, σήμερα με την καλή έννοια του όρου, δεν ακούγεται..
Γιατί πιστεύεις ότι γίνεται αυτό; Έχουν ευθύνη οι παραγωγοί, οι συνθέτες, οι στιχουργοί, οι τραγουδιστές…
Στον καθένα απ’ αυτούς αναλογεί μια ευθύνη. Σ’ άλλους λιγότερο σ’ άλλους περισσότερο. Από την στιγμή που εμείς οι τραγουδιστές δεν καθόμαστε να δουλέψουμε και επαναπαυόμαστε στις ευκολίες μας αναλογούν ευθύνες. Πάντως εγώ διαφωνώ ριζικά. Θα πρέπει και οι καθιερωμένοι τραγουδιστές να προτείνουν κάτι καινούργιο από την στιγμή που έχουν αυτήν την δυνατότητα περισσότερο από μας. Μας λείπουν οι καινοτόμες προτάσεις που θα βγάλουν ουσιαστικά το τραγούδι από το τέλμα του.
“Με το τραγούδι ως επάγγελμα ασχολήθηκα τυχαία, χωρίς να το επιδιώξω… Με οδήγησε η ζωή σ’ αυτό.”
Γράφονται καλά τραγούδια σήμερα;
Ναι και βέβαια γράφονται.
Μπορείς να μου πεις κάποια που έχουν γραφτεί τα τελευταία χρόνια;
Εγώ θα σου πω για δύο ανθρώπους που έχω συνεργαστεί τα τελευταία χρόνια και με έχουν συγκινήσει. Είναι ο Νεοκλής ο Νεοφυτίδης και ο Θοδωρής ο Κοτονιάς από τα Μακρινά Ξαδέρφια. Θεωρώ ότι γράφουν τραγούδια μεστά, αυτό που λέμε καλό τραγούδι. Τραγούδια που αγγίζουν τα μύχια της ψυχής και όχι επιφανειακότητες (για να εισάγω και νέα λέξη στη γλώσσα μας…). Σαφώς υπάρχουν κι άλλοι νέοι αξιόλογοι συνθέτες αλλά όχι πολλοί.
Μια που αναφέραμε για εγχειρήματα θα ήθελα να αναφερθώ στην συνεργασία της Μαριώς με την Βίσση. Θα ήθελα να σε ρωτήσω αν μπορείς εσύ να κάνεις τέτοιου είδους συνεργασίες και πού αποσκοπεί όλο αυτό.
Όχι δεν με ενδιαφέρει όλο αυτό που γίνεται. Γιατί αποσκοπούν στο να γίνουν όλα αυτά ένα συνονθύλευμα, ένα τουρλουμπούκι με συνέπεια να μην ξεχωρίζουμε τι αξίζει και τι είναι για τα σκουπίδια. Τι δουλειά έχει η Μαριώ με την Βίσση; Βέβαια μήπως τελικά είναι το ίδιο; Όσο και αιχμηρό κι αν ακούγεται πιστεύω ότι μόνο αν είσαι το ίδιο το κάνεις. Η ματαιοδοξία σου δηλαδή πρέπει να χτυπάει κόκκινο!
“Καί ο Χάρης καί ο Πάνος σαν χαρακτήρες έχουν ένα υπόβαθρο και παιδεία και λένε τα πράγματα με τ’ όνομά τους…”
Το κοινό είναι διαφορετικό ανάμεσα σ’ αυτούς που πηγαίνουν σε μουσικές σκηνές και σ’ αυτούς που πάνε σε πίστες;
Αν και υπάρχει μια μερίδα ανθρώπων που πηγαίνουν και στα δυο, πιστεύω ότι το κοινό δεν είναι το ίδιο.
Οι έλληνες διασκεδάζουν ή ψυχαγωγούνται;
Πλέον διασκεδάζουν, δηλαδή σκορπίζονται. Δεν έχουν καμία σχέση με την αγωγή της ψυχής, άρα και με τον πολιτισμό.
Οι επιλογές σου ακολουθούν δύσκολο και μοναχικό δρόμο;
Πολύ μοναχικό. Γι’ αυτό θα έλεγα ότι είμαι αναρχοαυτόνομη. Έτσι με χαρακτηρίζω. Και ο λόγος είναι ότι δεν είχα ποτέ κάποιον παράγωγο να με στηρίξει ούτε μ’ ενδιέφεραν οι μηχανισμοί στο χώρο του τραγουδιού. Ό,τι έκανα το έκανα μόνη μου. Και η συνεργασία μου με τον Νταλάρα, τον Μαρκόπουλο, τον Λεοντή και με άλλους αξιόλογους συνθέτες, όπως είναι ο Νικολόπουλος που μου πρότεινε μάλιστα να κάνουμε δίσκο τελευταία, γίνεται χωρίς να το επιδιώξω εγώ ουσιαστικά.
Πες μας σε παρακαλώ δυο λόγια γι’ αυτήν την πρόταση. Του Νικολόπουλου. Υπάρχει κάτι στα σκαριά;
Κοίταξε να δεις. Ο Νικολόπουλος είναι από τους τελευταίους μεγάλους συνθέτες και μια πρόταση από την πλευρά του… Το μόνο που μπορείς να νιώθεις είναι τιμή.
Δεν έχουμε μπει ακόμα στο στούντιο αλλά συζητάμε να μου κάνει ένα προσωπικό δίσκο.
Τι γνώμη έχεις για όλες αυτές τις ακαδημίες τραγουδιών. Μπορεί από εκεί μέσα να βγει κάποιος καλός τραγουδιστής;
Μέχρι στιγμής έχει βγει κάποιος; Ακόμα και ο Καραφώτης που τραγούδησε με την Γλυκερία και τον Νικολόπουλου φέτος, τώρα το καλοκαίρι τραγουδάει σε σκυλάδικο. Γενικά είναι η κοινωνία μας έτσι. Δεν ξέρουμε τι θέλουμε και πού ανήκουμε. Πρέπει να τα βρούμε με τον εαυτό μας. Να ξεκαθαρίσουμε τα θέλω μας. Να προσανατολιστούμε κάπου εν ολίγοις, αλλά σίγουρα όχι στα ριάλιτι.
Με την πολιτική ασχολείσαι;
Ναι αρκετά. Να σου θυμίσω την επίθεση από την Χρυσή Αυγή που δέχτηκα. Θα μπορούσα να το χρησιμοποιήσω όλο αυτό το γεγονός. Δεν το έκανα ποτέ. Θέλω ο κόσμος να με γνωρίζει μέσα από τα τραγούδια μου. Με πήραν από όλα τα μέσα. Από το Βήμα, τα Νέα ,το Mega. Για την δουλειά μου όμως δεν με έχει πάρει ποτέ κάνεις. Θεωρώ όλη αυτή την στάση από την πλευρά των ΜΜΕ υποκριτική και ανέντιμη.
Διάβασες την συνέντευξη του Χάρη Κατσιμίχα;
Την διάβασα. Ωραία τα είπε (γέλια).Ο Χάρης είπε το αυτονόητο. Ότι δεν υπάρχουν φιλίες στο χώρο των καλλιτεχνών Ούτε εγώ έχω. Εκτός από την Λιζέτα Καλημέρη που είναι αγαπημένος μου άνθρωπος και είναι και πολύ καλό παιδί.
Είπε και άλλα ο Χάρης. Για τον Φάμμελο, τον Πορτοκάλογλου, τον Ιωαννίδη…
Τον Χάρη δεν τον ξέρω προσωπικά. Και ο Χάρης και ο Πάνος σαν χαρακτήρες έχουν ένα υπόβαθρο και παιδεία και λένε τα πράγματα με τ’ όνομά τους. Είναι χρόνια στο χώρο και ξέρουν πολύ καλά τι γίνεται. Γι’ αυτό έχουν μια βάση τα λεγόμενα του Χάρη. Δηλαδή για να το λέει ο Χάρης έχει τους λόγους του.
Ο Χάρης αναφέρθηκε και στην συνεργασία του με τον Νταλάρα. Απ’ όσο γνωρίζω έχεις συνεργαστεί και εσύ.
Εμένα η συνεργασία μου ήταν μια χαρά. Άψογη. Καθαρά επαγγελματική. Κύλησαν όλα πολύ καλά και ήταν πάρα πολύ φιλικός.
Να μιλήσουμε λίγο για το τι θα κάνεις το καλοκαίρι. Απ’ ότι ξέρω θα κάνεις συναυλίες με την ορχήστρα του Μίκη Θεοδωράκη.
Ναι. Είναι μεγάλη μου χαρά που θα είμαι με την ορχήστρα του Θεοδωράκη και θα έχω την ευκαιρία να τραγουδήσω τραγούδια του Μίκη. Και θα κάνω και με τα παιδιά από τον δίσκο, μαζί με τον Μανώλη Καραντίνη, περιοδεία σε όλη την Ελλάδα.
Με ένα δίστιχο χαρακτήρισε μου τον εαυτό σου.
Τώρα με δυσκολεύεις… Λοιπόν…
«Σε χρυσό κόσμο σάπιο δεν χωράω να μπω». Άκης Πάνου.
Πες μου 3 σημαντικούς συνθέτες εν ζωή που γράφουν καλά λαϊκά τραγούδια.
Ο Σωκράτης ο Μάλαμας, ο Περίδης (αν και έχει καιρό να γράψει) και ο Νικολόπουλος φυσικά.
Οι περισσότεροι δεν γράφουν. Είναι δήθεν. Και σνομπάρουν το λαϊκό τραγούδι. Είναι μετρημένοι στα δάχτυλα αυτοί που γράφουν καλά τραγούδια. Τραγούδια της ψυχής.
Κλείνοντας θα ήθελα να μου κάνεις μια ευχή για το tralala.gr.
Να παραμείνει τραλαλά (γέλια) και να υποστηρίζει το λαϊκό τραγούδι.
Σοφία ευχαριστώ πολύ.
Εγώ ευχαριστώ.
