Παιδιά καλησπέρα. Ξεκινώντας θα ήθελα να ρωτήσω πότε δημιουργήθηκε το Τρίφωνο και ποιος είχε την ιδέα;
Ερωφίλη: Πρωτοσυναντηθήκαμε το 2002 για τρεις παραστάσεις στο Αερικό στου Ψυρρή. Είχαμε συναντηθεί με το Χρήστο Παπαμιχάλη, έναν παραγωγό του Μελωδία τότε. Ήπιαμε ένα καφεδάκι και σκεφτήκαμε κάποια πράγματα…Δεν ξέραμε ότι θα γίνουμε γκρουπ! Πραγματικά, είπαμε ότι μπορούμε να κάνουμε ιδιαίτερο, να σμίξουμε τρεις φωνές. Σε αυτή τη λογική φωνάξαμε το Νίκο και το Δημήτρη. Κάναμε αυτές τις τρεις παραστάσεις, και μας άρεσε πάρα πολύ ο τρόπος που δουλέψαμε και οι ιδέες που είχαμε…Είπαμε λοιπόν «γιατί όχι, να μην το κάνουμε και τον επόμενο χειμώνα;». Συνεχίσαμε λοιπόν τις παραστάσεις και τον επόμενο χειμώνα στο «Σπίτι Τέχνης του Λόλη» με ένα ιδιαίτερο πρόγραμμα. Όποιος ερχόταν εκεί -και ένας από αυτούς ήταν ο Παντελής Θαλασσινός- μας παρότρυνε να ηχογραφήσουμε αρχικά το πρόγραμμα, κάποιες διασκευές. Έτσι αποφασίσαμε και μπήκαμε στο στούντιο γράφοντας κάποια τραγούδια, χωρίς όμως να έχουμε αποφασίσει το όνομα για το γκρουπ. Δηλαδή είναι σαν να γεννήθηκε το Τρίφωνο από μόνο του γιατί υπήρχε μια ανάγκη… Και εμείς την υπηρετήσαμε καλά.
Δεν ζηλεύουμε τις πρώτες εκτελέσεις – με την έννοια του «γιατί να μην το έχουμε πει εμείς». Είναι μεγάλη μας χαρά να παίρνουμε ένα τραγούδι και να το τεντώνουμε μέχρι εκεί που δεν πάει.
Είστε και οι τρεις εξαιρετικοί ερμηνευτές, και έχετε και προσωπική πορεία στο χώρο. Έχετε ποτέ συγκρουστεί καλλιτεχνικά; Υπάρχουν διαφωνίες;
Νίκος Κουρουπάκης: Διαφωνίες…σε λεπτομέρειες ναι. Επί της ουσίας όχι.
Ναι, αλλά οι λεπτομέρειες κάνουν τη διαφορά.
Νίκος Κουρουπάκης: Όταν λέω επί της ουσίας εννοώ ότι η αισθητική για το τελικό αποτέλεσμα σε ό,τι κάνουμε είναι η ίδια. Οι λεπτομέρειες είναι το αλατοπίπερο που βάζουμε αριστερά-δεξιά για να βγαίνει ο χαρακτήρας του καθενός σε ό,τι κάνουμε.
Πιστεύετε ότι οι ομαδικές προσπάθειες ευδοκιμούν στην Ελλάδα; Εσείς μέχρι πού θεωρείτε ότι μπορεί να φτάσει αυτό;
Ερωφίλη: Ακόμα δε γνωρίζουμε πού μπορεί να φτάσει, αλλά θέλουμε να πιστεύουμε ότι εξελισσόμαστε και οι τρεις μέσα από το Τρίφωνο. Δηλαδή αυτό που γεννήθηκε, που το υπηρετούμε και το αγαπάμε, νομίζω ότι ακόμα δε ξέρουμε πού μπορεί να μας οδηγήσει. ‘Όσο υπάρχουν ιδέες, όσο είμαστε καλά, το Τρίφωνο θα υπάρχει.
Τα μεγάλα δώρα είναι αυτά που είπε ο Νίκος, ο Μίκης, η Άλκηστη, η Χαρούλα. Όλοι μας έδωσαν εμπειρίες. Το καθένα ήρθε σαν λουλούδι να μπει στο δικό μας ανθοδοχείο. Άλλο πιο φωτεινό και λαμπερό, άλλο πιο σκοτεινό και εσωτερικό.
Σε τι θεωρείτε ότι διαφέρετε σε σχέση με τα άλλα φωνητικά σχήματα;
Δημήτρης Υφαντής: Καταρχάς, προσωπικά πιστεύω ότι είμαστε το μόνο φωνητικό σχήμα. Δε ξέρω αν υπήρξε άλλο.
Οι Πυξ Λαξ; Οι Κατσιμιχαίοι;
Υφαντής: Οι Πυξ Λαξ ήταν ένα συγκρότημα που τραγουδούσαν αλλά δεν κάνανε τριφωνίες. Ο Πάνος και ο Χάρης έκαναν πράγματα και ίσως ήταν οι πρώτοι αυτής της γενιάς που πειραματίστηκαν και έδωσαν ένα δείγμα του τι μπορεί να κάνουν δυο φωνές. Οι Κατσιμιχαίοι χρησιμοποίησαν ένα δικό τους χαρακτήρα. Ένα βυζαντινό χαρακτήρα. Το ίδιο κάνουμε και εμείς τώρα αλλά με 3 φωνές. Τώρα δεν ξέρω αν υπάρχει άλλο.
Κουρουπάκης: Νομίζω ότι υπάρχει. Σανάδες λέγονται;…Αρκετά καλό..είναι 5 κορίτσια που κάνουν πολύ ωραίες πολυφωνίες. Το θέμα με μας είναι ότι δεν θέλαμε να είμαστε μόνο φωνητικό σχήμα. Θέλαμε να μπούμε μέσα στην μουσική, να ταξιδέψουμε και να παράγουμε μέσα από πράγματα που έχουμε μεγαλώσει. Όλα αυτά τα ακούσματα που είχαμε αγαπήσει να τα πειράξουμε και να γεννηθεί ένας τρόπος που θα είναι κάτι το καινούργιο για τον χώρο μας.
Βλέπω ότι απέχετε από τα ΜΜΕ και από διάφορες καλλιτεχνικές εκδηλώσεις. Αυτό είναι δική σας επιλογή ή θεωρείτε ότι τα ΜΜΕ δεν προβάλλουν εσάς και κατ’ επέκταση τον χώρο σας;
Κουρουπάκης: Νομίζω ότι είναι και τα δύο.
Υφαντής: Υπήρχαν εκπομπές που δεν θέλαμε να πάμε γιατί δεν μας ταιριάζανε. Αλλά υπάρχουν και εκπομπές που μας ταιριάζουν αλλά που διακριτικά θα λέγαμε ίσως αυτοί απέχουν από εμάς…γιατί ο χρόνος ο τηλεοπτικός είναι συγκεκριμένος. Εκεί πέρα θα πρέπει να χωρέσουν αρκετοί καλλιτέχνες αλλά προτιμούν αυτούς που προωθούν με τον α’ και β’ τρόπο.
Η κοινωνία στήριξε πολύ δήθεν και πολύ επιφανειακά πράγματα στη μουσική τις δεκαετίες του ’80 και ’90. Εγώ θα τα χαρακτηρίσω σκουπίδια που ξαφνικά έπνιξαν και κούρασαν τα παιδιά της γενιάς μας.
Ποιά στιγμή θεωρείται σταθμός για το Τρίφωνο; Η συνεργασία σας με την Λίνα Νικολακοπούλου;
Κουρουπάκης: Σίγουρα ένας μεγάλος σταθμός είναι αυτός. Όταν συνεργαστήκαμε με τον Μίκη Θεοδωράκη, την Χαρούλα, τον Θαλασσινό…
Υφαντής: Ξέρεις, από τον καθένα πήραμε μικρά και μεγάλα δώρα. Τα μεγάλα δώρα είναι αυτά που είπε ο Νίκος, ο Μίκης, η Άλκηστη, η Χαρούλα, η Λίνα (Νικολακοπούλου). Όλοι μάς έδωσαν εμπειρίες. Δηλαδή το καθένα ήρθε σαν λουλούδι να μπει στο δικό μας ανθοδοχείο. Άλλο πιο φωτεινό και λαμπερό, άλλο πιο σκοτεινό και εσωτερικό.
Ερωφίλη: Μέσα από τις συνεργασίες και εξελισσόμαστε, και διαμορφωνόμαστε, και αποφασίζουμε για το μετά.
Θα ήθελα να ρωτήσω τι κουβαλάτε από τα παιδικά σας χρόνια που σας ακολουθεί και στην καλλιτεχνική σας πορεία;
Υφαντής: Τι μας έχει μείνει?…εγώ θα έλεγα ότι είμαι λίγο στην κοσμάρα μου από μικρός… δηλαδή καλή ώρα όπως είμαστε εδώ και μιλάμε, κάποια στιγμή να αφεθώ στον κόσμο μου (γέλια)
Ερωφίλη: Δεν μπορώ να θυμηθώ κάτι συγκεκριμένο αλλά πάντα έχω τρακ όταν βρίσκομαι ζωντανά με το κοινό. Το είχα από μικρή.
Κουρουπάκης: Θυμάμαι τον εαυτό μου να έχει λαχτάρα να ζήσει πράγματα. Να μπουν μέσα μου, να μπω μέσα τους…κάθε μέρα που ξυπνάω μου αρέσει να δημιουργώ. Να φτιάξω πράγματα, ακόμα και να χαλάσω.
Τα παιδιά που μπορούν να διακρίνουν το καλό τραγούδι δεν χρειάζονται νουθεσία από εμάς. Ξέρουν τι είναι καλό και τι είναι κακό.
‘Έχετε ζηλέψει κάποια τραγούδια που δεν έχετε πει σαν φωνητικό σχήμα;
Ερωφίλη: Πάντα.
Υφαντής: Δεν είναι τυχαίο ότι και στους δυο δίσκους έχουμε διασκευές μέσα.
Κουρουπάκης: Αυτό που λέει ο Δημήτρης έχει μεγάλη σημασία. Δεν ζηλεύουμε τις πρώτες εκτελέσεις. Εννοώ με την έννοια «γιατί να μην το έχουμε πει εμείς». Εμάς μεγάλη μας χαρά είναι να παίρνουμε ένα τραγούδι και να το τεντώνουμε μέχρι εκεί που δεν πάει.
Σήμερα υπάρχουν καλοί δημιουργοί; Καλοί ερμηνευτές;
Κουρουπάκης: Και βέβαια υπάρχουν. Πώς είναι δυνατόν!
Υφαντής: Υπάρχει ο Λειβαδάς, ο Κλιούμης από τα «Υπόγεια Ρεύματα».
Κουρουπάκης: Εννοούμε για την καινούργια γενιά. Καραμουρατίδης. Εξαιρετικός!
Υφαντής: Απλά ξέρεις τι γίνεται; Η δικιά μας γενιά δεν έζησε Πολυτεχνείο, κατοχή, ούτε μεταπολίτευση.
Αυτό τι σημαίνει; Ότι δεν έχουν βιώματα να γράψουν καλά τραγούδια;
Υφαντής: Η δικιά μας γενιά ζει την οικονομική κρίση. Σίγουρα αυτό μπορεί να τους κάνει να γράψουν καλά τραγούδια. Όλες αυτές οι συνθήκες θα αναγκάσουν τους δημιουργούς σε οποιαδήποτε μορφή τέχνης να παράγουν ένα κοινωνικό τραγούδι. Το κακό τώρα είναι ότι σε αυτή την εποχή έχουμε εγκλωβιστεί κυρίως στο ερωτικό τραγούδι.
Παλιά οι εταιρίες έκαναν παραγωγές 70 με 80 το χρόνο. Σήμερα μετά βίας κάνουν 10. Κανείς σήμερα δεν κάνει παραγωγή. Έρχεται και σου λέει η εταιρία «φέρε την παραγωγή σου και χάρη σου κάνω».
Ναι, αλλά τα κοινωνικά τραγούδια δεν είναι αυτά που μένουν;
Υφαντής: Βέβαια, ο Μαρκόπουλος ο Τσιτσάνης. ο Ξαρχάκος. Εκεί πατήσαμε.
Κουρουπάκης: Τι γίνεται όμως… Αυτό που λέει ο Δημήτρης, ότι μπερδεύτηκε η γενιά η δική μας, θεωρώ ότι έγινε από άλλο λόγο. Είδαν ξαφνικά την δεκαετία του ’80 αλλά κυρίως την δεκαετία του ’90 να υποστηρίζεται με μια άλλη μουσική, πολύ πιο φτιαγμένη, που είχε τους λόγους της… και νομίζω ότι κούρασε πάρα πολύ την γενιά, και εγκεφαλικά και ψυχικά. Τους μπέρδεψε. Νομίζω ότι η κοινωνία στήριξε πολύ δήθεν και πολύ επιφανειακά πράγματα. Εγώ θα τα χαρακτηρίσω σκουπίδια που ξαφνικά έπνιξαν και κούρασαν αυτά τα παιδιά.
Ναι, αλλά ποιος έχει ευθύνη για αυτήν την κατάσταση;
Ερωφίλη: Όλοι έχουμε το μερίδιο μας. Δημιουργοί, τραγουδιστές, εταιρίες. Θα ρίξω και μια μεγάλη ευθύνη στο ραδιόφωνο.
Πάνω σε αυτό θέλω να ρωτήσω: ασκούν πολιτική οι εταιρίες πάνω στο ραδιόφωνο;
Ερωφίλη: Βέβαια.
Κουρουπάκης. Βέβαια
Ερωφίλη: Δηλαδή εκτός από κάποιους σταθμούς που υπάρχουν παραγωγοί ή υπήρχαν, τώρα υπάρχει play list και ένας ολόκληρος μηχανισμός. Παλιά ακούγαμε καλές εκπομπές ή το κρατικό ραδιόφωνο που ακόμα κρατάει. Τώρα η πλειονότητα των ραδιοφώνων παίζει άλλα πράγματα.
Υφαντής: Νομίζω ότι βάζουν τα χεράκια τους και βγάζουν τα μάτια τους…Γιατί τα ραδιόφωνα που στηρίζονται στην μουσική εγκλωβίζονται και παίζουν 5 δίσκους από τους 100 που θα βγουν, και τι γίνεται; Κάνεις την δισκογραφική εταιρία να παράγει όσο το δυνατόν λιγότερους δίσκους. Και αυτή είναι μια κατάσταση ντόμινο. Μέχρι που κάποια στιγμή δεν θα υπάρχει καινούργιο τραγούδι. Είναι τραγικό αυτό. Παλιά οι εταιρίες έκαναν παραγωγές 70 με 80 το χρόνο. Σήμερα μετά βίας κάνουν 10. Κανείς σήμερα δεν κάνει παραγωγή. Έρχεται και σου λέει η εταιρία «φέρε την παραγωγή σου και χάρη σου κάνω». Εγώ σαν Υφαντής πρέπει να έχω τουλάχιστον 30 χιλιάδες ευρώ στην άκρη για να κάνω μια αξιοπρεπή παραγωγή. Να κόψω δίσκους, να πληρώσω στούντιο, μουσικούς. Λεφτά που δεν πρόκειται να τα πάρω ποτέ. Εγώ σαν μουσικός θα πάω σε μια ταβέρνα να δουλέψω αν δεν βρω μια μουσική σκηνή. Οι παραγωγοί του ραδιοφώνου τι θα κάνουν; Άρα οι ίδιοι ουσιαστικά σκάβουν τον λάκκο τους.
Τι θα συμβουλεύατε ένα παιδί για το πώς να γνωρίσει την καλή μουσική, και τι θεωρούμε καλή μουσική;
Κουρουπάκης: Δεν υπάρχει συνταγή. Αρχίζει από το σπίτι η μουσική παιδεία. Από το σχολείο. Από τους φίλους. Όταν μια κοινωνία την σπρώχνεις μέσα από την τηλεόραση να σκάφτεται λάθος…τι να πω..
Υφαντής: Τα παιδιά που μπορούν να διακρίνουν το καλό τραγούδι δεν χρειάζονται νουθεσία από εμάς. Ξέρουν τι είναι καλό και τι είναι κακό.
Θα δουλεύατε σε ένα νυχτερινό κέντρο με ονόματα που δεν συνάδουν με τις καλλιτεχνικές σας προτιμήσεις;
Υφαντής: Μα γιατί να το κάνουμε; Για τα χρήματα; Αν θέλαμε να πάρουμε αξία, και μόνο που έχουμε συνεργαστεί με την Φαραντούρη, τον Μίκη, την Χαρούλα αρκεί.
Ερωφίλη: Νομίζω ότι είναι αμφίδρομο. Ούτε αυτούς θα τους ενδιαφέρει αλλά ούτε και εμάς.
Στο τραγούδι «Να με αγαπάς» σε ένα σημείο λέτε «παλιά μου όνειρα που χρόνια είχατε κρυφτεί». Εσείς έχετε κρυφά όνειρα;
Υφαντής: Όλοι δεν έχουμε; Χωρίς όνειρα δεν μπορείς να ζήσεις.
Κουρουπάκης: Εγώ δεν στο λέω γιατί είναι κρυφό (γέλια).
Ερωφίλη: Νομίζω ότι όλοι έχουμε.
Υφαντής: Από δεκαετία σε δεκαετία υπάρχουν διαφορετικά όνειρα. Αλλά τα όνειρα τουλάχιστον και των τριών είναι κοινά, ονειρευόμαστε έναν καλύτερο κόσμο, ένα καλύτερο τραγούδι.
Να πούμε λίγο για τα παιδικά σας χρόνια; Να ξεκινήσω από τον Νίκο.
Κουρουπάκης: Η καταγωγή μου είναι Ιεράπετρα και Αμοργό. 6 χρονών ήμουν όταν φύγαμε για Νέα Υόρκη. Εκεί ουσιαστικά μεγάλωσα. Είχα καταπληκτικά παιδικά χρόνια. Με το τραγούδι ασχολήθηκα όταν ήμουν 13 ετών, όταν μου έδωσε η δασκάλα μου στα Ελληνικά να πω ένα τραγούδι…
Ερωφίλη: Μεγάλωσα στα Χανιά με τον παππού και με την γιαγιά. Ένα παιχνίδι που παίζαμε σπίτι ήταν που η μητέρα μου έπαιρνε την κιθάρα της και τραγουδούσαμε όλοι μαζί. Έτσι το σπίτι μας ήταν γεμάτο καλή μουσική. Καταπληκτικές αναμνήσεις..
Υφαντής: Μου άρεσε η μουσική από μικρός. Η αλήθεια είναι ότι δεν ήταν το όνειρο μου να γίνω τραγουδιστής. Προτιμούσα να ασχολούμαι με τα όργανα. Ο παππούς μου μού πήρε στα 12 ένα μπουζούκι. Γενικά δεν ακούω πολύ μουσική, περισσότερο παίζω. Μετά το στρατό άρχισα να παίζω σε μαγαζιά στα Γιάννενα. Εκεί γεννήθηκα. Το ’95 κατέβηκα Αθήνα για να κάνω μαθήματα τραγουδιού και ούτι. Εκεί γνωρίστηκα με τον Haig Yazdjian και με έφερε σε επαφή με την Γαλάνη.
Κοινότυπη ερώτηση. Τι μουσική ακούτε;
Κουρουπάκης: Ό,τι φαίνεται καλόγουστο και έχει ψυχή.
Ερωφίλη: Πέρα από τα κλασσικά πράγματα. Ό,τι είναι ψαγμένο.
Υφαντής: Εγώ κυρίως παίζω μουσική, σπάνια ακούω. Τον τελευταίο καιρό ακούω Ηπειρώτικα και από Ανατολική Ρωμυλία.
Θα σας πω δέκα ονόματα και θα μου απαντήσετε είτε μονολεκτικά είτε με μια πρόταση.
Μάνος Ελευθερίου
Κουρουπάκης: Κούκλος.
Υφαντής: Ψυχούλα.
Ερωφίλη: Σπουδαίος.
Πέγκυ Ζήνα.
Υφαντής: Είμαστε κοντοχωριανοί. Αρκεί.
Ερωφίλη: Εγώ δεν ακούω τέτοια μουσική.
Χαρούλα Αλεξίου
Ερωφίλη και Κουρουπάκης: Λατρεία
Υφαντής: Δασκάλα.
Κώστας Τριπολίτης.
Και οι τρεις: Εξαιρετικός, σκληρός, αληθινός, μεταφυσικός.
Ελένη Βιτάλη
Ερωφίλη: Νομίζω ό,τι πιο ροκ παραδοσιακό έχει γεννήσει η Ελλάδα.
Κουρουπάκης: Όργανο.
Υφαντής: Εγώ δεν ξέρω…Έρημος…
Δημήτρης Μητροπάνος
Κουρουπάκης: Μοναδικός.
Υφαντής: Κύριος με Κ κεφαλαίο.
Ερωφίλη: Εξαιρετικός συνεργάτης και μια ιστορία του Ελληνικού τραγουδιού.
Χάρης και Πάνος Κατσιμίχας.
Κουρουπάκης: Πρωτοπόροι.
Υφαντής: Θησαυροί.
Ερωφίλη: Και για μας δάσκαλοι.
Άννα Βίσση
Υφαντής: Εμείς για αλλού κινήσαμε…γι’ αλλού και αλλού η ζωή μας πάει.
Ερωφίλη: Δεν είναι κοντοχωριανή του…
Άκης Πάνου
Υφαντής: Η εξαίρεση των εξαιρέσεων.
Κουρουπάκης: Ιστορία.
Λίνα Νικολακοπούλου.
Κουρουπάκης: Η μητέρα μας.
Υφαντής: Πρόκληση.
Ερωφίλη: Δύναμη.
Γιώργος Νταλάρας.
Κουρουπάκης: Εργάτης.
Ερωφίλη: Έχει δουλέψει πολύ και έχει προσφέρει πολλά πράγματα.
Υφαντής: Παράδειγμα προς μίμηση και προς αποφυγή…
Τελειώνοντας, ετοιμάζετε κάτι;
Μέχρι τέλος Νοεμβρίου ετοιμάζουμε ένα δίσκο.
Ερωφίλη: η Λίνα έχει την καλλιτεχνική επιμέλεια των τραγουδιών και θα γράψει κιόλας.
Σε ό,τι αφορά το χειμώνα, είμαστε σε διεργασίες…
Σας ευχαριστώ πολύ.
Και εμείς.
(Ευχή για τραλαλά: Να συμβάλλει στο καλό ελληνικό τραγούδι και να το υποστηρίζει.)
