Θέατρο: Το Εθνικό επί θητείας Σωτήρη Χατζάκη

Κάνοντας μια σύντομη βιογραφική αναφορά, ο Σωτήρης Χατζάκης έχει συμμετάσχει σε περισσότερες από εκατό παραστάσεις είτε με την ιδιότητα του ηθοποιού είτε με την ιδιότητα του σκηνοθέτη, με πρόσφατη δουλειά την αριστοφανική «Ειρήνη» του Κρατικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδος με τον Βασίλη Χαραλαμπόπουλο στον κεντρικό ρόλο. Όσον αφορά την καλλιτεχνική διεύθυνση του Εθνικού Θεάτρου που του ανατέθηκε τον περασμένο Μάιο διαδεχόμενος τον κύριο Γιάννη Χουβαρδά, δεν είναι η πρώτη φορά που ακούγεται το όνομά του, αφού τη διετία 2005-2006 υπηρέτησε ως Αναπληρωτής Καλλιτεχνικός Διευθυντής δίπλα στον σπουδαίο Νίκο Κούρκουλο. Από την πρώτη στιγμή της ανακοίνωσης της νέας διεύθυνσης του Εθνικού Θεάτρου έχει ξεσπάσει μια διαμάχη τόσο στα καλλιτεχνικά «πηγαδάκια» όσο και στα διάφορα θεατρόφιλα (και μη) blogs που ρίχνουν πυρά στο νέο καλλιτεχνικό διευθυντή.

Την Τρίτη 9 Ιουλίου 2013 πραγματοποιήθηκε Συνέντευξη Τύπου στη Νέα Σκηνή Νίκος Κούρκουλος του κτιρίου Τσίλλερ, όπου ο κύριος Σωτήρης Χατζάκης παρουσίασε το ρεπερτόριο της χειμερινής σεζόν 2013-2014 (δείτε το εδώ) και μοιράστηκε τα άμεσα και λιγότερα άμεσα σχέδια του ως καλλιτεχνικός διευθυντής του Εθνικού Θεάτρου. Κατά τη διάρκεια του λόγου του, ο επιφανής σκηνοθέτης έπλεξε το εγκώμιο στον αλησμόνητο Νίκο Κούρκουλο, αλλά αναγνώρισε και την επιτυχημένη ηγεσία του Γιάννη Χουβαρδά τον οποίο διαδέχτηκε. Συγκεκριμένα, για τον τελευταίο σημείωσε «Ο Χουβαρδάς άνοιξε το Εθνικό Θέατρο στο εξωτερικό. Μέσα στον οικουμενικό πόλεμο στον οποίο ζούμε, αυτό που έκανε ήταν να δείξει τη χώρα μας έξω. Παράλαβε ένα Εθνικό Θέατρο σε καλή οικονομική και καλλιτεχνική κατάσταση και μας το παραδίδει στην ίδια κατάσταση, αν όχι καλύτερη σε ορισμένους τομείς. Κοιτάζοντας το περσινό ρεπερτόριο κρίνουμε πως 4 έργα μπορούν να επαναληφτούν και λόγω απορροφητικότητας και λόγω αβρότητας προς τον απερχόμενο διευθυντή». Μάλιστα, ο κύριος Χατζάκης επεσήμανε πως δεν στοχεύει να απολύσει κανέναν και πως μπορεί να καταλάβει πως υπάρχουν μέλη που συνάδουν καλλιτεχνικά με τον Χουβαρδά και πως δε θα διστάσει να συνεργαστεί μαζί τους.

Η μεγαλύτερη έκπληξη του ρεπερτορίου αποτελεί το δίχως άλλο ο αριθμός των παραστάσεων που περιλαμβάνει, οι οποίες μαζί με τις επαναλήψεις αγγίζουν τις 21 (!) . Στο ρεπερτόριο βλέπουμε ένα παράξενο «πάντρεμα» έργων με τα αναγεννησιακά «Θεία Κωμωδία – Κόλαση» του Δάντη (πρώτο μέρος της τριλογίας που αναπνεύσει σε τρεις διαδοχικές θεατρικές σεζόν) και «Δεκαήμερο» του Βοκάκιου σε σκηνοθεσία Νίκου Καραθάνου να ξαφνιάζουν περισσότερο, αλλά και τα ονόματα του Πέτρου Φιλιππίδη και Λάκη Λαζόπουλου να προκαλούν εντύπωση (που αποτελούν και την πέτρα του σκανδάλου στην αποχώρηση του νέου προέδρου του Δ.Σ. και κορυφαίου συνθέτη Σταύρου Ξαρχάκου). Στον αντίποδα των ανησυχιών περί «κλικών» και «γερασμένου συστήματος» το Εθνικό Θέατρο καλωσορίζει τον 26χρονο σκηνοθέτη Δημήτρη Καραντζά που έχει ξεχωρίσει από το ξεκίνημα της θεατρικής του πορείας με τον «Ιβάνοφ», ενώ την περασμένη σεζόν παρουσίασε την «Ελένη» για το εφηβικό κοινό. Ο Δημήτρης θα κληθεί να σκηνοθετήσει το «Έτσι είναι αν έτσι νομίζετε» του Λουίτζι Πιραντέλλο με την Ξένια Καλογερόπουλου να επιστρέφει στο Εθνικό με πρωταγωνιστικό ρόλο. Η αγαπημένη ηθοποιός, την οποία είδαμε και στη χολιγουντιανή παραγωγή «Πριν Τα Μεσάνυχτα» που γυρίστηκε στην Ελλάδα, βρίσκεται μπροστά σε μια δυσάρεστη περίοδο με το ιστορικό Θέατρο Πόρτα να βάζει λουκέτο. Στο φετινό ρεπερτόριο θα δούμε όλους τους ηθοποιούς που βρίσκονται τα τελευταία χρόνια στο Εθνικό Θέατρο όπως ο Μηνάς Χατζησάββας, η Μίνα Αδαμάκη, η Λυδία Φωτοπούλου, η Μαρία Κεχαγιόγλου, η Λυδία Κονιόρδου, η Γιούλικα Σκαφιδά αλλά και η Δάφνη Λαμπρόγιαννη, ο Μιχάλης Οικονόμου και η σπουδαία Άννα Παναγιωτοπούλου.

Ας δούμε όμως πως είναι το Εθνικό Θέατρο το οποίο καλείται να διευθύνει καλλιτεχνικά ο κος Χατζάκης και τι αλλαγές θα προσπαθήσει να φέρει. Καταρχάς, ο νέος καλλιτεχνικός διευθυντής δείχνει να αναγνωρίζει πως η πορεία του Εθνικού έχει διαχρονική καλλιτεχνική ισχύ και δεν είναι σε θέση να διαμορφώσει ένα νέο προφίλ διαμετρικά αντίθετο από ότι έχουμε συνηθίσει μέχρι σήμερα, δηλώνοντας χαρακτηριστικά «πρέπει να είμαστε διακείμενοι κι όχι υπερκείμενοι. Στον καλλιτεχνικό χώρο μπορούμε να έχουμε διαφορετικές απόψεις, αλλά μπορούμε να το υπηρετήσουμε». Καλλιτεχνικά λοιπόν, ο κος Χατζάκης διαπιστώνει πως λείπει το σύγχρονο ευρωπαϊκό ρεπερτόριο, αλλά διευκρινίζει πως «στην εποχή της παγκοσμιοποίησης στην οποία ζούμε, η ετερότητα πρέπει να περιέχει τον άλλο». Μπορεί να προετοιμάζεται πυρετωδώς το ρεπερτόριο της νέας σεζόν, αλλά η «Οδύσσεια» που σκηνοθέτησε ο Robert Wilson με το δικό του ευρηματικό τρόπο ίσως ταξιδέψει για άλλη μια φορά εκτός συνόρων. Η επιτυχημένη –καλλιτεχνικά κι εμπορικά- παράσταση γνώρισε τεράστια αποδοχή κριτικών και κοινού στην Ιταλία όπου παίχτηκε κατά το τέλος της άνοιξης, ενώ συζητείται σοβαρά η παράσταση να ανέβει και στην Αγγλία και τη Ρωσία.

Μια νέα ευρωπαϊκή συνεργασία είναι αυτή με τον Ludovic Lagarde, οποίος τις δύο τελευταίες δεκαετίες σκηνοθετεί παραστάσεις σε διάφορα εθνικά θέατρα στη Γαλλία. Ο Lagarde θα σκηνοθετήσει την παράσταση “Η δυτική αποβάθρα” του Μπερνάρ Μαρία Κολτές στο πλαίσιο του προγράμματος «Ελλάς- Γαλλία Συμμαχία 2014». Το συγκεκριμένο έργο αποτελεί ένα άνοιγμα στο σύγχρονο ευρωπαϊκό ρεπερτόριο όντας γραμμένο το 1985 από έναν συγγραφέα που «έσβησε» τέσσερα χρόνια αργότερα, το 1989 προσβλημένος από τον ιό του Aids. Ο Κολτές αγγίζει θέματα επίκαιρα, ρεαλιστικά, προβλήματα του σήμερα και σκληρές αλήθειες με φόντο τους δρόμους της πόλης. Η ανανεωτική διάθεση δεν μπορεί να αφήσει ανεπηρέαστη τη «μήτρα» του Εθνικού Θεάτρου, δηλαδή τη σχολή του. Στα άμεσα σχέδια είναι να ανοίξει ένα τμήμα σκηνοθεσίας ώστε να βγαίνουν 3-4 σκηνοθέτες τον χρόνο και να απορροφώνται σε αντιδιαστολή με τον αυξανόμενο αριθμό των πολιτισμικών μας μεταναστών. Υπάρχει η επιθυμία να ανοίξει και ένα τμήμα με ειδικότητα στο Αρχαίο Δράμα ακόμη κι αν χρειαστεί τέταρτο έτος σπουδών, καθώς «το Αρχαίο Θέατρο θέλει θητεία και μαθητεία». Με αυτή τη διαπίστωση σχεδιάζεται να «γεννηθεί» μια Διεθνής Σκηνή όπου θα ανεβαίνουν Αρχαία Δράματα κάτω από σκληρή δουλειά. Οι πρόβες θα είναι πολύμηνες κι όχι δίμηνες σε αντίθεση με ότι συνηθίζεται και θα γίνεται δουλειά πάνω στους Κώδικες του Δράματος. Όσον αφορά τη Δραματική Σχολή, η ανανέωση δεν περιορίζεται στο περιεχόμενο, αλλά έχει αλλάξει ήδη ο διευθυντής της σχολής και υπάρχει η επιθυμία να αλλάξει και ο χώρος της. «Το Εθνικό πρέπει να γίνει ένα στέκι νέων» δήλωσε ο κος Χατζάκης και εμείς με τη σειρά μας, δεν έχουμε παρά να περιμένουμε τον χρόνο να δείξει αν θα δοθούν ευκαιρίες σε νέα παιδιά να αναδείξουν τα ταλέντα τους και να μας δείξουν τον κόσμο μέσα από τα δικά τους μάτια.

Από σύντομες αναφορές, πήραμε μια γεύση από τον κοινωνικό χαρακτήρα του Εθνικού Θεάτρου για την ερχόμενη πολιτισμική σεζόν. Θα διοργανωθούν προγράμματα για να έρθει το θέατρο κοντά στα σπίτια, στα νοσοκομεία και τις φυλακές, ενημερώσεις σχετικά με τις ναρκωτικές ουσίες και το αλκοόλ και τις διεξόδους απεξάρτησης, παράλληλα με την παράσταση της Νεανικής Σκηνής «Ένα καπέλο γεμάτο βροχή» του Μάικλ Γκάτσο σε σκηνοθεσία Γιώργου Κορδέλλα. Η παράσταση αυτή μιλάει για τον χαμό νέων ανθρώπων από τα ναρκωτικά και αναδεικνύει την σκληρή πραγματικότητα που βιώνουμε έντονα τα τελευταία χρόνια στο κέντρο της Αθήνας αλλά και σε άλλες πόλεις της χώρας μας. Η παράσταση θα παίζεται τα σαββατοκύριακα στο Θέατρο Rex για μαθητές Γυμνασίου και της πρώτης τάξης του Λυκείου, ενώ το Εθνικό θα συνεργαστεί με το Δήμο Αθηναίων, το Υπουργείο Υγείας, το Υπουργείο Παιδείας και κέντρα απεξάρτησης ώστε να πραγματοποιηθούν ενημερωτικές δραστηριότητες κατά των ναρκωτικών. Αυτή η κοινωνική εκστρατεία έχει μεγάλο ενδιαφέρον και μένει να δούμε αν θα φέρει τα προσδοκώμενα αποτελέσματα κι αν θα έχει ανταπόκριση στον εκπαιδευτικό χώρο.

Παράλληλα με τη νεανική σκηνή, στην Παιδική Σκηνή η Φωτεινή Μπαξεβάνη, η οποία ανέλαβε και τον ρόλο της Αναπληρώτριας Διευθυντρίας στο πλάι του Χατζάκη, θα διασκευάσει και θα σκηνοθετήσει τον κλασικό Μόγλη του Ράντγιαρντ Κίπλινγκ. Στο πλαίσιο της παράστασης, το Εθνικό θα συνεργαστεί με οικολογικές ομάδες και εκπαιδευτικούς για να οργανώσουν ενημερωτικές δραστηριότητες υπέρ της πανίδας και καλλιέργειας της οικολογικής συνείδησης των παιδιών.

Ένα φαινομενικά μεγάλο ρεπερτόριο σε περίοδο μιας πολύπλευρης κρίσης, ένα σύγχρονο γαλλικό έργο σκηνοθετημένο από Γάλλο σκηνοθέτη, δύο νέα τμήματα στη Δραματική σχολή, καμία απόλυση, αναγεννησιακά έργα, ονόματα με μεγάλη ιστορία και ονόματα που ετοιμάζονται να γράψουν τη δική τους ιστορία, κοινωνικές και εκπαιδευτικές δράσεις, το όραμα μιας Διεθνής Σκηνής και το «ξαναδιάβασμα» του Αρχαίου Δράματος είναι τα στοιχήματα που θέτει ο Σωτήρης Χατζάκης ως νέος καλλιτεχνικός διευθυντής του Εθνικού μας Θεάτρου. Λένε πως οι μεγάλες αλλαγές θέλουν και τολμηρές αποφάσεις, ενώ όλοι οι σπουδαίοι μεταρρυθμιστές κρίθηκαν εκ του αποτελέσματος. Μέσα καλοκαιριού και οι κρυμμένοι άσσοι του μεγάλου σκηνοθέτη μόλις άρχισαν να φαίνονται κάτω από το φως του ήλιου…